Refluks u niemowlaka – co robić?

Refluks związany jest z niedostatecznym rozwojem przewodu pokarmowego niemowlęcia. Mięsień odpowiedzialny za zatrzymywanie treści żołądkowej nie jest jeszcze na tyle silny, żeby zatrzymać wszystko w brzuszku, dlatego część mleka po prostu wraca. W miarę rozwoju, dziecko coraz lepiej trawi przyjmowany pokarm i objawy refluksu występują coraz rzadziej.

Jak rozpoznać refluks u niemowlaka? O ile ulewanie pokarmu zazwyczaj nie sprawia dziecku bólu, treść żołądka ulewa się sporadycznie i nie jest dla dziecka niekomfortowa, o tyle objawy refluksu mogą być męczące, a nawet bolesne. Należą do nich:

• bardzo obfite ulewanie po każdym posiłku,
• silne, chlustające wymioty,
• płaczliwość, drażliwość,
• ból podczas przełykania,
• zgaga, palenie w przełyku,
• brak apetytu, niechęć do przyjmowania pokarmu,
• utrata masy ciała,
• krztuszenie się,
• kaszel, chrypa,
• nawracające infekcje górnych dróg oddechowych i ucha środkowego.

W takim przypadku niezbędne może być wykonanie badania, jakim jest pH-metria przełyku, które pomaga potwierdzić lub wykluczyć chorobę refluksową przełyku. Polega na założeniu sondy, która bada stopień narażenia błony śluzowej na działanie kwasów żołądkowych. 

Refluks żołądka u niemowlaka pomaga również zdiagnozować badanie rentgenowskie klatki piersiowej z kontrastem, które może pokazać nieprawidłową budowę anatomiczną układu pokarmowego.

– Między przełykiem a żołądkiem znajduje się mięsień (dolny zwieracz przełyku) działający na zasadzie zastawki. Otwiera się, by wpuścić kęs pokarmu do żołądka i wypuścić powietrze, a potem zamyka, by jedzenie się nie cofnęło – pisze Benjamin Spock w poradniku dla rodziców „Dziecko”. I dodaje: – U dzieci nerwy kontrolujące ten mięsień działają wolno, a sygnały, które do nich docierają, bywają sprzeczne. A więc zwieracz często otwiera się w złym czasie i treść żołądkowa – jedzenie zmieszane z kwasem – zaczyna poruszać się w złym kierunku.

Prawidłowo dobrana dieta pozwala przynajmniej częściowo wyeliminować dolegliwości i zmniejszyć dyskomfort.

Należy jednak pamiętać, że dziecko – a zwłaszcza niemowlę – nie potrafi wyraźnie zasygnalizować co mu dolega. Choć refluks u niemowlaka mija samoistnie około 8. miesiąca życia, kiedy maluch jest już w stanie samodzielnie przyjmować wiele pokarmów, są dzieci, które zmagają się z nim nieco dłużej. Ich przewód pokarmowy dojrzewa wolniej, dlatego przy leczeniu refluksu przydatne może być przestrzeganie kilku zasad: 

• Unikanie przekarmiania dziecka

U dziecka z objawami refluksu najlepiej sprawdzi się zmniejszenie objętości posiłków i zwiększenie ich częstotliwości, aby przewód pokarmowy dziecka  nie był nadmiernie przeciążony. 

• Zagęszczanie pokarmów

U dzieci karmionych piersią zagęstnik podawany jest do odciągniętego pokarmu lub łyżeczką w trakcie karmienia. Zagęstnikiem są także np. płatki ryżowe. Możemy je jednak podawać dzieciom, które nie dostają już mleka mamy.        

• Stosowanie mleka modyfikowanego przeznaczonego dla dzieci z ulewaniem 

Takie mleko,  oznaczone symbolem AR na opakowaniu, zawiera zagęszczającą mączkę chleba świętojańskiego, ma przy tym odpowiednią kaloryczność i lepkość.

Sporadyczne przypadki wystąpienia Refluksu czy też zdiagnozowana choroba refluksowo-przełykowa mobilizuje rodziców, by ułatwić dziecku codzienne funkcjonowanie. 

• Po każdym karmieniu ponoś dziecko chwilę w pionie i pozwól mu odbić. To pomoże jedzeniu ułożyć się w brzuszku i ulać się jego nadmiarowi.  
• Podawaj dziecku częściej, a mniejsze porcje pokarmu. Możesz również – w przypadku starszaka – nieco go zagęścić. 
• Jeśli karmisz dziecko mieszanką mleka modyfikowanego, może być konieczna  zmiana. 
• Jeśli przyczyną ulewania jest nietolerancja pokarmowa, pediatra może zalecić odstawienie mleka na jakiś czas lub zastosowanie specjalnej, hipoalergicznej mieszanki.
• Jeśli kładziesz maluszka do łóżka, staraj się ułożyć  go na boku, z głową nieco wyżej niż reszta ciała. Unikaj jednak poduszki – zadbaj o podniesienie całego materaca. Możesz użyć choćby  książki!

Leczenie refluksu u niemowląt zależne jest od przyczyny. Czasem niezbędne jest  włączenie środków farmakologicznych, których zadaniem jest  zmniejszenie pH żołądka. Dzięki temu cofająca się treść pokarmowa nie drażni błony śluzowej. 

Może się również okazać, że maluch cierpi na tzw. wrodzone przerostowe zwężenie odźwiernika, czyli mięśnia, który reguluje przepływ treści żołądkowej z żołądka do dwunastnicy. To wada anatomiczna przewodu pokarmowego, która może mieć objawy refluksu u niemowląt, a jednak wymagać leczenia chirurgicznego.