Jak liczyć tygodnie ciąży?

Za początek ciąży uważa się pierwszy dzień ostatniej miesiączki. Zapłodnienie następuje ok. 2 tygodnie później, gdy dochodzi do owulacji. Dokładny moment zapłodnienia zależy od długości cyklu i innych okoliczności, np. czy plemniki pozostają w pochwie po stosunku. Argumentuje się, że miesiączka to moment bardziej zauważalny niż owulacja, a tym bardziej chwila zapłodnienia.

Ten sam sposób liczenia tygodni ciąży stosuje się do ciąż z in vitro, chociaż wówczas znane są dokładne daty i okoliczności zapłodnienia i wszczepienia zarodka. Jest to jednak podyktowane koniecznością ujednolicenia dalszej diagnostyki, weryfikacji stopnia rozwoju płodu i szacowania terminu porodu. To, jak liczy się wiek ciąży, budzi niekiedy kontrowersje, ale umowny początek w pierwszym dniu okresu ma swoje uzasadnienie.

Szacuje się, że ciąża – liczona od pierwszego dnia ostatniej miesiączki – trwa 40 tygodni, czyli w przybliżeniu 9 miesięcy lub 280 dni. Z uwagi na różnice w długości cyklu i trudności w oszacowaniu dokładnego momentu zapłodnienia, porody między 38. a 42. tygodniem ciąży uważa się za porody w terminie.

W biologicznym ujęciu początkiem ciąży jest oczywiście moment zapłodnienia. Teoretycznie można oszacować czas trwania ciąży od zapłodnienia. Wówczas to ok. 38 tygodni, co odpowiada 267 dniom. Jednak zarówno personel medyczny, jak i wszystkie poradniki, podręczniki, materiały na temat ciąży korzystają z podziału na tygodnie zgodnym z liczeniem od ostatniej miesiączki. Jest to jedyny zalecany sposób liczenia tygodni ciąży. Nie licz tygodni od momentu zapłodnienia (nawet jeśli jesteś w stanie go dokładnie określić). Podając taką informację np. lekarzowi, możesz wprowadzić go w błąd. To może mieć konsekwencje dla płodu i przebiegu porodu.

– W przypadku trudności z określeniem czasu poczęcia, wiek ciąży określa się za pomocą USG na podstawie rozwoju dziecka  – podpowiada Anna Dmowska, trenerka szkoły rodzenia.

Termin porodu jest inaczej szacowany w przypadku ciąż mnogich. Uważa się, że wieloraczki szybciej dojrzewają w macicy. Ponadto macica ulega większemu rozciągnięciu, a wewnątrz niej jest większy ciężar niż w przypadku ciąży pojedynczej. Dlatego organizm „myśli”, że jest na bardziej zaawansowanym etapie ciąży. Większość wieloraczków to wcześniaki. Im więcej płodów w jednej ciąży, tym szybciej dochodzi do porodu.

Pamiętajmy, że tradycyjny podział na 40 tygodni ciąży sprzyja dalszym podziałom na 3 trymestry, po ok. 13 tygodni każdy. Jest to wyznacznik etapów rozwoju płodu i zmian, które zachodzą w organizmie ciężarnej.

• W pierwszym trymestrze ciąży często jeszcze nie widać. To jednak najbardziej istotny czas dla rozwoju zarodka, a później płodu. Przyszłe mamy w związku z istnym hormonalnym tsunami mogą cierpieć na mdłości, przewlekłe zmęczenie, ogromną senność. Pierwsze 12 tygodni ciąży to zwykle czas, w którym o ciąży wiedzą tylko najbliżsi przyszłej mamy.

Zwyczajowo ciężarne zwykle mówią o swoim stanie po pierwszym trymestrze, gdy spada ryzyko straty ciąży. 80 proc. poronień zdarza się właśnie w pierwszym trymestrze ciąży.

• W drugim trymestrze samopoczucie przyszłej mamy się poprawia, a brzuch jeszcze nie przeszkadza. Ten trymestr trwa do ok. 26. tygodnia. Po tym terminie płód ma szanse przeżyć poza organizmem matki (oczywiście przy odpowiednim wsparciu medycyny). Lekarzom udaje się ratować dzieci ważące nawet mniej niż pół kilograma. Jednak każdy kolejny dzień i tydzień ciąży dla dziecka jest na wagę złota. Żaden inkubator nie da tego, co daje naturalne środowisko, czyli brzuch mamy. Dlatego tak ważny jest trzeci trymestr, który przygotowuje dziecko do przyjścia na świat.
• W trzecim trymestrze płód osiąga pod koniec ciąży wagę ponad 3 kg. To czas, w którym przyszła mama może cierpieć niewygodę z powodu rozmiarów brzucha. Zawiązanie butów, malowanie paznokci u stóp, depilacja nóg – oto prawdziwe wyzwania!

– Jako ciekawostkę warto dodać, że funkcjonuje również określenie: czwarty trymestr ciąży – który obejmuje trzy pierwsze miesiące po porodzie. I tak np. doktor Harvey Karp uwzględnia go ze względu na ważne aspekty rozwój dziecka, a American College of Obstetricians and Gynecologists (ACOG) ujmuje ten czas, jako szczególny czas opieki nad kobietą, co zawarto w wytycznych dotyczącym opieki w czwartym trymestrze właśnie – mówi Anna Dmowska.

Świadomość, w którym jesteśmy tygodniu ciąży i jak liczyć tygodnie ciąży, jest ważna nie tylko z tego powodu, by można było oszacować termin porodu. W zależności od tygodnia ciąży zalecane są konkretne badania matki i płodu. Znajomość tygodnia ciąży pozwala również na sprawdzenie, czy płód rozwija się jak powinien i czy ciąża przebiega prawidłowo.

Ważne terminy w kalendarzu ciąży to m.in.:

• 3. tydzień – zapłodnienie. Może pojawić się plamienie implantacyjne.
• 4. tydzień – czyli termin spodziewanej miesiączki. Czas na test ciążowy.
• 6.-8. tydzień – zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego czas na pierwszą ciążową wizytę lekarską. W tym czasie powinna pojawić się czynność serca płodu.
• 12. tydzień – czas na kolejną wizytę: badanie ginekologiczne, badania krwi, badania moczu, cytologia (o ile nie wykonano jej wcześniej), pomiar ciśnienia krwi, badania USG genetyczne oceniające ryzyko wad genetycznych, test PAPP-A, oceniający ryzyko zespołów Downa, Patau i Edwardsa.
• 16. tydzień – kolejna wizyta oraz badania krwi i moczu.
• 18.-22. tydzień – USG tzw. połówkowe, oceniające prawidłowy rozwój płodu. W zależności od stanu ciężarnej i liczby płodów lekarz zaleci kolejne wizyty i badania USG (w ciążach mnogich częstsze, ze względu na wyższe ryzyko dla płodów).
• 38.-42. tydzień – to optymalny czas porodu. Ciąże mnogie kończą się zwykle wcześniej: bliźniacza ok. 36.-38. tygodnia ciąży, trojacza ok. 34.-36. tygodnia.

Prawidłowe wyliczenie tygodnia ciąży jest bardzo ważne dla bezpieczeństwa przyszłej mamy i jej dziecka.

Ekspertka:

Anna Dmowska – certyfikowany Trener Szkoły Rodzenia Centrum Kształcenia Medycznego im. Prof. Włodzimierza Fijałkowskiego w Łodzi, mgr pielęgniarstwa, mgr nauk o rodzinie, doktorantka Wydziału Lekarskiego w Lublinie, nauczyciel akademicki, właściciel OK Zdrowie (Centrum Zdrowia, Rozwoju i Okołoporodowe) & Szkoły Rodzenia <Korki Nie tylko w Rodzenia> w Lublinie. Jedyny dotąd członek z Polski w NANDA International, USA.