Czy rodzice dziecka z alergią też mają alergię, czyli czy alergia jest dziedziczna?

Nie jest nowością, że jeśli rodzic, brat lub siostra są alergikami, to wzrasta nasza skłonność do alergii pokarmowej. Lekarz alergolog pyta zwykle o to, czy w rodzinie występują tego typu problemy. Nic więc dziwnego, że rodzice dzieci z alergią często zakładają, że i oni mają uczulenie. Okazuje się jednak, że tylko 28 proc. z tych osób faktycznie uzyskuje pozytywne wyniki testów alergicznych – wynika z badania przeprowadzonego przez dr Melanie Makhiję z American College of Allergy, Asthma & Immunology w grupie alergików pokarmowych. A to oznacza, że ponad 70 proc. rodziców mylnie uważa, że alergia dotyczy również ich.  

Oczywiście nie należy negować czynników genetycznych, gdyż zdarza się rodzinne występowanie chorób alergicznych, szczególnie alergicznego nieżytu nosa. Zwłaszcza gdy rodzice mają tę samą postać alergii, np. katar sienny, zagrożenie chorobą u dzieci wzrasta. Na wystąpienie alergii ma wpływ jednak wiele różnych czynników.  

Należą do nich: 

• obecność alergenu oraz jego właściwości fizyko-chemiczne; 

• czynniki genetyczne 
• czynniki ryzyka we wczesnym okresie życia – mała masa urodzeniowa płodu, palenie papierosów przez matkę w ciąży; 
• bierne palenie w okresie niemowlęcym i dzieciństwie; 
• zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego; 
• obecność w diecie dużej ilości utwardzonych tłuszczów roślinnych; 

• narażenie na infekcje wirusowe 
• wcześniactwo  

Rodzice dzieci z alergią mogą mylnie sądzić, że mają alergię, podczas gdy w rzeczywistości mogą mieć nietolerancję pokarmową. 

Wyjaśnimy to na przykładzie laktozy. W przypadku alergii układ odpornościowy rozpoznaje białka mleka jako wroga i wysyła do walki z nimi swoje siły. Do gry wchodzą przeciwciała, pobudzane są limfocyty T oraz wydzielane są liczne prozapalne substancje chemiczne, takie jak np. Histamina. 

Reakcja alergiczna może wykraczać poza obręb przewodu pokarmowego i poza dolegliwościami gastrycznymi może dojść do zaczerwienienia i świądu skóry, wysypki, a nawet duszności. Reakcja alergiczna zazwyczaj występuje od razu po zjedzeniu uczulającego pokarmu i jej przebieg jest gwałtowny. Może się jednak zdarzyć także tzw. reakcja alergiczna opóźniona, czyli występująca po kilku godzinach od kontaktu z alergenem. Natomiast w przypadku nietolerancji pokarmowej, której przykładem jest nietolerancja laktozy, w powstawaniu objawów nie bierze udziału układ odpornościowy. Zazwyczaj przyczyną jest brak enzymu trawiącego dany składnik pokarmowy, czyli w przypadku nietolerancji laktozy – brak lub zbyt mała ilość w jelicie cienkim enzymu laktazy. 

Zarówno alergia na białka mleka, jak i nietolerancja laktozy powinny być leczone. Zaniedbana nietolerancja laktozy sprzyja bowiem m.in. rozwojowi zespołu jelita drażliwego, natomiast wskutek alergii może rozwinąć się m.in. astma oskrzelowa. 

 By rozpoznać uczulenie, wykonuje się analizę krwi lub test skórny, ale nie zawsze są one wiarygodne – Często uzyskujemy wynik fałszywie dodatni – uważa dr Makhija. Chyba że wcześniej wystąpi reakcja organizmu po kontakcie z alergenem, np. po zjedzeniu orzeszków, jaj czy wypiciu mleka, wówczas pozytywny wynik testu jest wiarygodny, bo potwierdza nasze doświadczenia zebrane na własnej skórze. Czujnym mimo wszystko warto być zawsze. W tym samym badaniu zauważono na przykład, że 14 proc. rodziców, którzy deklarowali brak alergii pokarmowej, miało pozytywny wynik testu na orzechy i sezam…

Alergie mogą manifestować się w różnorodny sposób, w zależności od czynnika wyzwalającego. W odpowiedzi na alergen mogą wystąpić objawy: 

Do najczęściej występujących objawów alergii zaliczamy:  

• katar w postaci wodnistej wydzieliny, spływającej po tylnej ścianie gardła, 
• podrażnioną skórę nosa od częstego pocierania (szczególnie dostrzegalne u dzieci), 
• świąd nosa, 
• kichanie, 
• suchy kaszel, 
• świszczący oddech, 
• uczucie duszności,
• zapalenie spojówek, 
• łzawienie oczu, świąd, 
• obrzęk powiek, 
• wypryski skórne, pokrzywkę, 
• suchość i świąd skóry, 
• reakcje ze strony układu pokarmowego 
• biegunkę, ból brzucha, nudności, wymioty

Powinniśmy z łatwością odróżnić alergię od symptomów świadczących o przeziębieniu lub infekcji wirusowej. Czujność powinny wzbudzić takie objawy jak: przewlekły lub sezonowo nawracający katar, któremu nie towarzyszy podwyższona temperatura ani brak apetytu, kichanie, ataki kaszlu, napadowa duszność, występująca szczególnie po wysiłku fizycznym, przewlekłe zmiany skórne. 

Jeśli zauważyłeś u siebie lub dziecka objawy uczulenia, zgłoś to lekarzowi. Szacuje się, że ponad 40 proc. mieszkańców Polski ma różne alergie.  Co drugi badany ma dodatni wynik alergicznych testów skórnych na powszechnie występujące alergeny, jak roztocza, trawy, brzoza – dowiemy się z badania ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce), przeprowadzonego przez Warszawski Uniwersytet Medyczny, z udziałem niemal 23 tys. mieszkańców kraju. Najczęściej skarżymy się na: 

• stany zapalne błony śluzowej nosa, 
• alergiczny nieżyt nosa. 

Szczególnie dokuczają nam one latem. Aż 40 proc. z nas deklaruje cechy alergii. Jednak co trzeba zaznaczyć, choroby alergiczne są w dużym stopniu nierozpoznane, i w tym zakresie jest sporo do zrobienia, co martwi zwłaszcza dlatego, że Polska plasuje się wysoko na tle innych państw pod względem występowania objawów alergicznych. 

Podstawą diagnostyki alergii jest dokładny wywiad lekarski, który uwzględni charakter objawów i okoliczności, w których występują. Dzieci poniżej 3 roku życia poddawane są testom serologicznym (badanie krwi testem fluorescencyjnym), dzięki którym możemy potwierdzić lub wykluczyć alergię oraz dociec jej źródła. Z kolei u starszych dzieci można przeprowadzić testy skórne, polegające na naniesieniu na skórę kropli alergenu i obserwacji, czy pojawi się reakcja. 

Niestety w większości przypadków alergii nie da się całkowicie wyleczyć. Są jednak różne sposoby radzenia z tą dolegliwością. Najlepszą, a jednocześnie najskuteczniejszą metodą leczenia alergii jest unikanie alergenu. Gdy dziecko zmaga się z alergią pokarmową, wystarczy wyeliminować z diety produkt alergizujący. Jeśli maluch uczulony jest na kurz i roztocza, często konieczne będzie pozbycie się dywanów, wykładzin, puszystych poduszek – wszystkiego, co łatwo zbiera roztocza. W przypadku alergii wziewnych powinniśmy zainwestować w oczyszczacze i nawilżacze powietrza. Warto także zapoznać się z kalendarzem pylenia i unikać wychodzenia na dwór w okresach największego natężenia alergenów. 

Mimo że nie istnieje całkowite panaceum na alergię, to jest szereg środków farmakologicznych, które zmniejszają uciążliwość objawów.  Ulgę w dolegliwościach skórnych przeniosą wszelkie maści czy kremy. Warto także zadbać o to, żeby w łazience mieć emolienty, które będą nie tylko bezpieczne dla alergicznej skóry, ale także natłuszczające. Z kolei leki antyhistaminowe blokują wydzielanie histaminy, czyli substancji odpowiedzialnej za wystąpienie reakcji alergicznej. Alergię u dzieci leczy się również sterydowymi lekami przeciwzapalnymi, które podawane są maluchom zmagającym się z astmą.   

Co jeszcze można stosować na alergię? Być może pozytywny efekt przyniesie odczulanie, czyli tzw. immunoterapia alergenowa. Dzięki tej metodzie możliwa jest eliminacja lub zmniejszenie stopnia nasilenia objawów choroby. Leczenie jest jednak czasochłonne, średnio trwa trzy-pięć lat i nie daje gwarancji wyzdrowienia.