Przewlekły katar u dziecka – jak pomóc?

Katar, czyli inaczej nieżyt nosa, to bardzo częsta przypadłość u dzieci. Z reguły towarzyszy infekcjom i w większości przypadków mija wraz z wyleczeniem choroby podstawowej. Zdarza się jednak, że katar utrzymuje się mimo leczenia, a jego nasilenie nie zmniejsza się z czasem. W takiej sytuacji trwający długo nieżyt nosa określany jest jako przewlekły katar. Może mieć on przyczyny alergiczne. Wyróżnia się również nieżyt nosa o etiologii mieszanej, a także niealergiczny nieżyt nosa z eozynofilią. 

Przewlekły katar pojawia się także w przebiegu przewlekłego zapalenia błony śluzowej nosa i zatok przynosowych. Dużo rzadszym powodem utrzymującego się nieprzerwanie kataru u dziecka jest pierwotna dyskineza rzęsek. 

Przewlekły, alergiczny nieżyt nosa rozpoznaje się, gdy objawy utrzymują się przez więcej niż 4 dni w tygodniu i minimum 4 tygodnie w roku. Spowodowany jest przez alergeny, np. roztocza kurzu domowego. Przewlekły katar infekcyjny spowodowany jest najczęściej przez bakterie oraz pojawia się w związku z obecnością ciała obcego w jamie nosowej. 

Należy też pamiętać o mukowiscydozie, w której dochodzi do nawracających infekcji dróg oddechowych oraz przewlekłego kataru u dziecka.

Do objawów przewlekłego kataru u dziecka zalicza się, poza obfitą wydzieliną z nosa, także kichanie, świąd oraz uczucie zatkania nosa. Wydzielina najczęściej jest przezroczysta i wodnista. Dziecko często pociąga nosem oraz pociera go. Czynność ta nazywana jest salutem alergicznym. Rodzice zauważają, że dzieci oddychają przez usta, chrapią oraz cierpią na bezdech senny. Mogą też pojawić się cienie pod oczami. W przypadku przewlekłego kataru może dojść do upośledzenia słuchu lub bólów uszu. Dzieci skarżą się na ból głowy, twarzy oraz upośledzenie węchu. Nieżytowi nosa mogą towarzyszyć objawy związane z astmą, np. kaszel, oraz z alergią na pyłki, np. zaczerwienienie i swędzenie oczu. 

W przypadku gdy etiologia przewlekłego kataru jest bakteryjna, wydzielina może mieć żółte zabarwienie. Pojawiają się bóle głowy oraz gorączka. Kaszel może być na tyle silny, że prowokuje wymioty. Przedłużający się katar prowadzi do zaburzeń oddychania i znacząco obniża jakość życia. 

U niemowląt niedrożność nosa określana jest jako sapka. Towarzyszą jej męczliwość podczas karmienia oraz świsty podczas oddychania. Rzadko zauważa się jednak wydzielinę z nosa. Stan ten spowodowany jest najczęściej obrzękiem błony śluzowej nosa i mija wraz z wiekiem.

Mieszkanie, w którym przebywa dziecko zmagające się z przewlekłym katarem, powinno być regularnie wietrzone, a powietrze nawilżane. Suche powietrze nasila bowiem dolegliwości i wysusza błony śluzowe nosa. Rodzice często wykonują również inhalacje z użyciem gorącej wody i różnych olejków. Należy jednak pamiętać, że silne zapachy mogą wzmagać objawy związane z katarem. Podczas snu oddychanie ułatwi dziecku pozycja półleżąca. Ważne jest odpowiednie nawodnienie.

Należy pamiętać, że przewlekły katar u dziecka to nie tylko nieprzyjemne dolegliwości związane z zatkaniem nosa czy obfitą wydzieliną, ale też pogorszenie snu czy problemy z koncentracją, a także gorsze wyniki w szkole. Mimo że przewlekły katar rzadko ma związek z poważną chorobą, powinien być diagnozowany, a przy jego zwalczaniu należy wdrożyć postępowanie zmniejszające nieprzyjemne dolegliwości. 

Jeśli katar u dziecka nie mija, najlepiej skonsultować się z lekarzem, który zaproponuje odpowiednie badania. Niezwykle ważny jest jednak wywiad dotyczący sytuacji, w których objawy ulegają zaostrzeniu, np. przy kontakcie z alergenami. Dzięki rozmowie lekarz z dużym prawdopodobieństwem może stwierdzić, jaki charakter ma przewlekły katar. W diagnostyce bakteryjnego nieżytu nosa wykonuje się badania mikrobiologiczne. Czasami konieczne może okazać się wykonanie tomografii komputerowej zatok.

Do lekarza należy również udać się niezwłocznie, gdy w nosie dziecka znajdzie się ciało obce. Jeśli rodzice zauważą, że dziecko ma katar nieprzerwanie od pierwszych tygodni życia, niezbędna jest diagnostyka w kierunku pierwotnej dyskinezy rzęsek.