Objawy nowotworów u dzieci

Szacuje się, że choroby onkologiczne wśród najmłodszych stanowią ok. 1 proc. wszystkich wykrywanych nowotworów. Według oficjalnych statystyk rocznie odnotowuje się ok. 1100‒1200 zachorowań na nowotwory złośliwe w grupie wiekowej do 17. roku życia. Mimo to jednak stanowią one drugą, zaraz po wypadkach, najczęstszą przyczynę zgonów wśród dzieci i nastolatków. Z tego powodu tak ważne jest, aby nie bagatelizować pierwszych objawów, gdyż nowotwór wykryty we wczesnym stadium daje znacznie większe szanse na wyzdrowienie niż choroba wykryta z opóźnieniem. Warto pamiętać, że czasem choroby onkologiczne występują dziedzicznie, dlatego jeżeli bliscy chorowali na nowotwór w przeszłości, powinno się obserwować dziecko z jeszcze większą uwagą.

Najczęstszą grupą nowotworów występującą w wieku dziecięcym są białaczki i chłoniaki, czyli choroby rozrostowe krwi i szpiku. Około 85 proc. dzieci z białaczką choruje na ostrą białaczkę limfoblastyczną. Najczęściej dotyka ona dzieci między 2. a 7. rokiem życia. Mimo że jest najpowszechniejszym nowotworem wieku dziecięcego, jest w ponad 80 proc. wyleczalnym. 

Na drugim miejscu, jeśli chodzi o częstość występowania, są guzy ośrodkowego układu nerwowego. Wśród nich wyróżnia się medulloblastomę (rdzeniaka płodowego), czaszkogardlaka, glejaka czy wyściółczaka. Kolejna grupa to nowotwory kości ‒ kostniakomięsak (osteosarcoma) oraz mięsak Ewinga. A także nowotwory typowe dla wieku dziecięcego takie, jak guz Wilmsa oraz nerwiak zarodkowy (neuroblastoma) ‒ nie występują one u osób dorosłych.

Pierwsze objawy związane z chorobą nowotworową mogą być bardzo niespecyficznie i mylnie sugerować infekcję lub chorobę autoimmunologiczną. Mogą pojawić się gorączka o niejasnej etiologii, nagła utrata masy ciała u dziecka oraz nocne poty. Nawracające zakażenia jamy ustnej czy powiększenie węzłów chłonnych, szczególnie nadobojczykowych to również objawy, które powinny zwrócić uwagę. Szczególnie niepokojące u dzieci są węzły chłonne niebolesne, twarde i nieprzesuwalne. Często rodzice zauważają też skłonność do siniaków i do krwawień, co związane jest z zaburzeniami krzepnięcia występującymi przy białaczkach lub chłoniakach. Jeden z najczęstszych nowotworów wśród nastolatków to kostniakomięsak, objawia się narastającym bólem kończyny. W przypadku guzów układu nerwowego u dzieci pojawiają się natomiast poranne wymioty, zaburzenia równowagi czy widzenia. Wszystkie wymienione objawy są niecharakterystyczne, dlatego też w przypadku ich wystąpienia warto skontaktować się z lekarzem pediatrą.

Im dłużej trwa choroba nowotworowa, tym jej objawy są bardziej uciążliwe dla dziecka. Są to m.in.: 

• znaczne osłabienie i męczliwość, 
• bóle brzucha, 
• bóle kości, 
• znaczna utrata masy ciała. 

Należy pamiętać, że symptomy różnią się w zależności od rodzaju nowotworu i narządu, jaki obejmuje proces nowotworowy. Wiele nowotworów lokalizuje się w jamie brzusznej, powodując powiększenie się obwodu brzucha. W przypadku noworodków twory guzowate w jamie brzusznej mają częściej charakter łagodny. 50 proc. z nich wykrywanych u starszych dzieci ma zaś podłoże nowotworowe. Utrzymujące się niepokojące objawy, niemijające w rutynowym leczeniu zawsze mogą sugerować chorobę nowotworową i wymagają dokładnej diagnostyki.

Leczenie choroby nowotworowej u dziecka zależy od jej rodzaju. Główną metodą wykorzystywaną w leczeniu białaczek jest chemioterapia, która składa się z fazy indukcji i fazy podtrzymującej, trwającej do trzech lat. Czasami niezbędne jest także przeszczepienie allogenicznych krwiotwórczych komórek macierzystych. Guzy ośrodkowego układu nerwowego leczone są najczęściej chirurgicznie z wykorzystaniem uzupełniająco chemio- lub radioterapii. Podobnie nowotwory kości, gdzie poza chemioterapią wykorzystywane jest leczenie chirurgiczne. Niezbędne jest często leczenie wspomagające: szczepienia ochronne, leki przeciwbólowe, przeciwwymiotne czy profilaktyczna antybiotykoterapia. Istotna jest też odpowiednia dieta, aby nie dopuszczać do niedożywienia dziecka.