Kolor oczu u dziecka

Niemal wszystkie niemowlęta mają niebieski kolor oczu, mimo to nie wszyscy dorośli ludzie mają ten sam kolor tęczówki. Dlaczego? Dzieje się tak, ponieważ kolor oczu u dziecka to cecha, która ostatecznie wykształca się dopiero po pewnym czasie. Jest to związane z faktem, że za kolor oczu odpowiada barwnik – melanina. Wraz z kolejnymi miesiącami rozwoju dziecka jego zawartość w tęczówce zmienia się, co ma wpływ na ostateczną barwę oczu. Co ciekawe, zmiana ta podlega różnego rodzaju regulacjom zależnym przede wszystkim od procesów hormonalnych zachodzących w organizmie małego dziecka.

Wraz z rozwojem dziecka kolor jego oczu może się zmieniać. Należy pamiętać, że dziecko musi przystosować się do życia poza organizmem matki, potrzebuje czasu, aby dopasować organizm do życia w środowisku zewnętrznym. Zachodzące w jego ciele procesy oraz wpływ hormonów powodują, że coraz więcej barwnika odkłada się w tęczówce jego oka. Z tego też powodu można zauważyć, że kolor oczu dziecka stopniowo zmienia się. 

Zaraz po narodzinach oczy dziecka mogą mieć kolor niebieski, a po kilkunastu miesiącach stają się piwne, a ostatecznie np. ciemnobrązowe. Ich kolor warunkowany jest przez zawartość melaniny w tęczówce. Im więcej barwnika, tym ciemniejszy kolor będą miały oczy dziecka. Proces zmiany koloru oczu dziecka jest całkowicie fizjologiczny i uwarunkowany genetycznie. Nie da się więc w pierwszych dniach życia dziecka przewidzieć, jaki kolor będą miały jego oczy.

Zmiana koloru oczu u dziecka, choć to proces długotrwały, przebiega w stosunkowo jednakowym tempie. Powinien się on definitywnie zakończyć w pierwszych miesiącach życia dziecka, jednak zdarza się, że ostateczny kolor oczu może kształtować się jeszcze nawet do czwartego roku życia. Nie jest to jednak powód do niepokoju, gdyż każde dziecko ma własne i niepowtarzalne tempo rozwoju. 

Są jednak sytuacje, które powinny zwrócić uwagę. Jeżeli zauważysz, że kolor oczu dziecka zaczął się ponownie zmieniać się po czwartym roku życia lub w wieku nastoletnim, koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Niepokojąca jest również sytuacja, w której kolor tęczówki zmienił się tylko w jednym oku. Ważna jest też ocena tego, jak szybko doszło do zmiany koloru tęczówki. Szybka wizyta u okulisty jest w takich przypadkach bardzo ważna, gdyż przyczyną mogą być różnego rodzaju patologie w obrębie oka, wśród których potencjalnie najgroźniejsza jest choroba nowotworowa. Rodzice powinni podobnie zareagować, gdy zauważą u dziecka różnego rodzaju pojedyncze lub mnogie zmiany na tęczówkach. To też wymaga konsultacji ze specjalistą.

Przez wiele lat uważano, że kolor oczu u dziecka dziedziczony jest w sposób monogenowy, czyli na zasadzie genu recesywnego oraz genu dominującego. Według tej teorii gen dziedziczony w sposób recesywny odpowiadał za niebieski kolor oczu u dziecka, natomiast gen dziedziczony w sposób dominujący za kolor ciemnobrązowy. 

We wspomnianej sytuacji dziecko mogło mieć niebieski kolor oczu nawet w przypadku, kiedy oboje rodziców miało brązowe oczy. Było to związane z faktem, że według tej teorii dominująca kopia genu u rodziców mogła niejako „maskować” obecność genu odpowiedzialnego za niebieski kolor oczu u dziecka. Jeżeli zatem zarówno mama, jak i tata posiadaliby taki „zamaskowany” gen i przekazali go dziecku, wówczas mogłoby ono mieć niebieski kolor oczu. 

Według tej teorii niemożliwe byłoby również, aby rodzice o niebieskich oczach wydali na świat dziecko o brązowym lub ciemnobrązowym kolorze oczu. Założenia te z czasem jednak okazały się błędne. Badania oraz analiza ludzkiego genomu, czyli całego materiału genetycznego człowieka, wykazały, że dziedziczenie koloru oczu dziecka nie jest tak proste, jak się wydawało. 

Dziś wiadomo już, że za kolor tęczówki odpowiada przynajmniej kilkanaście genów. Oczywiście bardzo duży wpływ na kolor oczu u dziecka ma ich kolor jego rodziców, jednak dokładne przewidzenie ostatecznego koloru dziecka jest niełatwe do jednoznacznego przewidzenia.