Kiedy iść z dzieckiem do logopedy?

Najogólniej mówiąc, logopeda zajmuje się diagnozowaniem i leczeniem wad wymowy. W Klasyfikacji zawodów i specjalności, zawód logopedy jest wymieniony w grupie Inni specjaliści ochrony zdrowia, znajdziemy go pod numerem 229402. Z opisu zawodu przygotowanego przez Wortal Publicznych Służb Zatrudnienia, przeczytamy, że logopeda:

• prowadzi badania i działania praktyczne w zakresie ogólnej diagnozy stanu rozwoju mowy i ogólnej terapii zaburzeń komunikacji człowieka na różnych etapach rozwoju i w różnych sferach aktywności: edukacyjnej, społecznej i zawodowej,
• zajmuje się korygowaniem wad wymowy i usprawnianiem języka, profilaktyką i likwidowaniem zaburzeń komunikacji uwarunkowanych środowiskowo lub organicznie (różnego rodzaju czynnikami patologicznymi).
• zajmuje się rehabilitacją mowy po wypadkach i urazach.

Gabinet logopedy powinnyśmy odwiedzić, gdy coś nas zaniepokoi, ale i profilaktycznie, aby sprawdzić, czy nasze dziecko rozwija się prawidłowo. Na konsultację zapiszmy się nie tylko wtedy, gdy nasze dziecko nie mówi lub niewłaściwie wypowiada głoski. Do logopedy warto wybrać się także z niemowlęciem, np. gdy ma problemy ze ssaniem piersi czy pobieraniem jedzenia z łyżeczki. Specjalista sprawdzi, czy nie ma nieprawidłowości w budowie anatomicznej układu mowy (np. przerost języka, zbyt krótkie wędzidełko). Pamiętajmy, że na wymowę wpływają także m.in. wady zgryzu czy nieprawidłowe oddychanie.

Im wcześniej zostanie postawiona diagnoza, tym łatwiej będzie prowadzić terapię logopedyczną, będzie ona trwała krócej.

Chociaż każde dziecko rozwija się w swoim tempie, istnieją pewne ramy czasowe, w których maluch powinien zdobyć kolejne umiejętności związane z rozwojem mowy – mogą być one dla nas wskazówką, kiedy udać się z dzieckiem do logopedy. Wyróżniamy:

• okres wokalizacji przedsłownej (okres głużenia – do drugiego miesiąca życia, okres gaworzenia – do dziewiątego miesiąca życia, okres melodii – do 12 miesiąca życia),
• okres wokalizacji słownej – drugi rok życia, okres wyrazu (dziecko około 18 miesiąca życia powinno posługiwać się 50 wyrazami),
• okres prostego zdania – trzeci rok życia (dziecko powinno posługiwać się 900-1000 wyrazami i rozumieć ich znaczenie),
• okres doskonalenia mowy – okres swoistej mowy dziecięcej – czwarty rok życia (kształtuje się prawidłowa wymiana głosek), szósty rok życia – przyswajanie podstaw systemu fonetycznego, leksykalnego i gramatycznego języka.

Mowa trzyletniego dziecka powinna być zrozumiała, chociaż artykulacja odbiega od sposobu wymawiania głosek przez dorosłych. Maluch może zamieniać głoski trudniejsze na łatwiejsze artykulacyjnie (np. s, z, c, dz na ś, ź, ć, dź, r na l). Głoska “r” powinna pojawić się w wymowie dziecka pięcioletniego. Dziecko, które kończy sześć lat powinno prawidłowo wymawiać wszystkie głoski języka polskiego.

Jeśli nasze dziecko chodzi do przedszkola, zapewne zostanie objęte przesiewowym badaniem logopedycznym i – jeśli będzie taka potrzeba – będzie regularnie spotykało się z logopedą. Warto zadbać o to, aby zaburzenie mowy zostało usunięte przed rozpoczęciem nauki w szkole.

W domu możemy wykonywać ćwiczenia, które zaleci nam logopeda, który pracuje z dzieckiem, aparat mowy możemy także wspierać, jeśli nasze dziecko nie jest pod opieką specjalisty. W ramach zabawy możemy np. robić głupie miny (układajcie usta “w dziubek” i wysuwajcie zwinięty w rulonik język), wymawiać głośno samogłoski, liczyć językiem zęby, dotykać językiem do nosa czy naśladować językiem chód konia. Możecie także zdmuchiwać podarte kawałki chusteczki, dmuchać w piłeczkę do tenisa stołowego, “na sucho” ćwiczyć zdmuchiwanie urodzinowych świeczek.

Mowę dziecka możesz także wspierać, wykorzystując różnego rodzaju książki. To np.:

• “Wierszyki ćwiczące języki, czyli rymowanki logopedyczne dla dzieci” (Marta Galewska-Kustra, Elżbieta Szwajkowska, Witold Szwajkowski, Wydawnictwo Nasza Księgarnia),
• “Wierszyki logopedyczne” (Kasia Huzar-Czub, Wydawnictwo Natuli),
• “Z muchą na luzie ćwiczymy buzię, czyli zabawy logopedyczne dla dzieci” (Marta Galewska-Kustra, Wydawnictwo Nasza Księgarnia),
• “Zeszytowy trening mowy, czyli ćwiczenia logopedyczne dla dzieci” (Marta Galewska-Kustra, Wydawnictwo Nasza Księgarnia),
• “Ząb zupa zębowa. Łamańce językowe” i inne z serii (Krzysztof Kiełbasiński, Wydawnictwo Wilga),
• “Pucio i ćwiczenia z mówienia, czyli nowe słowa i zdania” (Marta Galewska-Kustra, Wydawnictwo Nasza Księgarnia),
• “Jama gębowa ćwiczy słowa. Wiersze logopedyczne dla dzieci” (Urszula Kamińska, Artur Gulewicz, Aleksandra Jastrzębowska-Jasińska).