Jak zachęcić dzieci do czytania?

Większość dzieci lubi słuchać czytanej przez rodziców bajki na dobranoc. To najlepszy wstęp do nauki czytania. W końcu nie ma nauki bez zabawy, a przyjemne skojarzenia i ciekawość kolejnych historii do odkrycia to najlepsza mobilizacja. Rozbudzanie chęci do nauki czytania można zacząć już w pierwszych tygodniach życia dziecka.

Przygotowanie do nauki czytania i pisania obejmuje rozwijanie słuchu, rozpoznawanie dźwięków, również głosek, rozwój motoryki małej i dużej, czyli właściwie wszystko, co sprawia, że dzieci zaczynają się komunikować. Nie jest prawdą, że dzieci muszą osiągnąć jakikolwiek poziom rozwoju, by uczyć się czytać. Nauka czytania to również wskazywanie maluchom pojedynczych krótkich słów w dziecięcych książeczkach, nie tylko wkuwanie alfabetu.

Oficjalnie, zgodnie z podstawą programową, przedszkola mają za zadanie przygotować dzieci do nauki czytania, a intensywna nauka zaczyna się w pierwszej klasie szkoły podstawowej. –  Jeśli chodzi o dzieci prezentujące rozwój normatywny, zaczynamy czytać, kiedy to my, dorośli, podejmiemy decyzję. 4 latka – świetnie, 5 lat – czas wielki, 3 lata – idealnie, 18 miesięcy… – a dlaczego nie? – pisze dr Justyna Leszka, pedagog specjalny, logopeda, terapeuta Metody Krakowskiej.

W Polsce używa się kilku metod nauki czytania. Bardzo trudno jest ocenić, która z nich jest najbardziej skuteczna. W większości przypadków wszystko zależy od predyspozycji i talentów dziecka, a także umiejętności jego nauczycieli.  

Metoda symultaniczno-sekwencyjna

Tzw. Metoda Krakowska to najpopularniejsza metoda stosowana w Polsce. Polega ona na czytaniu najpierw sylab, a następnie całych wyrazów. Dziecko musi poznać litery i rozpoznać samogłoski, by móc dzielić usłyszane wyrazy na sylaby. Następnie rozpoznaje sylaby w zapisanych słowach i łączy je w spójną całość. Metoda Krakowska rozwija logiczne myślenie.

Glottodydaktyka Bronisława Rocłowskiego

Polega ona na składaniu wyrazów z głosek, zatem dziecko najpierw uczy się rozróżniania liter od głosek oraz syntezy dźwiękowej. Metoda ta odpowiednio wydłuża czas przygotowania do nauki czytania, lecz wprowadzona daje dobre efekty – gdy dziecko uczy się czytać z elementami glottodydaktyki, idzie mu stosunkowo szybciej i łatwiej.

Niestety prowadzenie nauki tą metoda jest dość trudne. Osobom, które nie mają wykształcenia polonistycznego będzie trudno uczyć dzieci na własną rękę. Glottodydaktyka pełna jest zasad oraz etapów, których nie można pominąć, by nauka była skuteczna.

Czytanie globalne Glenna Domana

Metoda ta stworzona została przez prekursora czytania globalnego Glenna Domana do nauki języka angielskiego, ale jej założenia można wykorzystać też do nauki innych języków. Można ją stosować już od urodzenia. Czytanie globalne polega na pokazywaniu dziecku na kartkach całych wyrazów (później zdań), pisanych dużym krojem pisma. Dziecko łączy brzmienie z zapisem graficznym, bez dzielenia wyrazów na poszczególne głoski czy sylaby. Dzięki temu po kilku tygodniach dziecko jest w stanie samodzielnie czytać całe wyrazy, a z czasem całe książki, specjalnie przygotowane do nauki czytania globalnego. Metoda Domana wykorzystuje widzenie obrazowe, rozwija mowę i słuch, dzięki czemu może być stosowana nawet u bardzo małych dzieci. Jest jednak dość wymagająca – dopiero kilka sesji dziennie nauki czytania daje pożądane efekty.

„Cudowne dziecko” Anety Czerskiej

Ta stosunkowo nowa metoda nauki czytania jest przeznaczona dla bardzo małych dzieci, choć może być stosowana po 6. roku życia dla usprawnienia szybkości i rozumienia czytanego tekstu. Jest to metoda opierająca się na podobnej zasadzie co globalne czytanie. Prezentowane są całe wyrazy i zdania, a dziecko po jakimś czasie jest w stanie samodzielnie przeczytać całą, specjalnie przygotowaną książkę. Metoda Czerskiej rozwija myślenie operacyjne, kreatywność, pamięć fotograficzną, wyobraźnię oraz dostrzeganie szczegółów.

Aby używać jej z sukcesem, rodzice powinni przejść specjalny kurs, zakupić materiały dydaktyczne oraz odbywać z dzieckiem lekcje nauki czytania codziennie.

Jeśli dziecko w ogóle nie chce uczyć się czytać, ale np. chętnie korzysta z aplikacji czy gier na telefon, warto przetestować „Pszczółkę”. To indywidualny trener czytania, który w postaci prostych ćwiczeń i w atrakcyjnej formie pomoże dziecku przejść przez różne trudności na drodze do płynnego czytania ze zrozumieniem.

Ponadto pomocny będzie na pewno rytuał codziennego czytania. Nie szkodzi, że dzieci są już starsze. Im również można czytać książki, które same wybiorą. To w końcu doskonały sposób na pozbycie się stresu i rozrywkę, a dzieci najlepiej uczą się poprzez zabawę.

Warto również pamiętać, że przykład idzie z góry. Jeśli dzieci nie widzą nas z książką czy choćby z gazetą, trudno nam będzie zachęcić dziecko do samodzielnego czytania. Dużym błędem jest też robienie z nauki czytania przykrego obowiązku, lub – co gorsza – kary. Nie ma nic bardziej zniechęcającego do czytania niż przymus i nuda.

Jeśli dziecko nie ma ochoty czytać książek, lektury je męczą i nudzą, warto odpuścić i sięgnąć po… komiksy. Mają piękne szaty graficzne, zachęcającą fabułę, mniej tekstu, a frajda z czytania jest ogromna.

Dla mniejszych dzieci sporo materiałów do nauki czytania można znaleźć na YouTube. To prosty sposób na naukę czytania, gdyż dzieci mogą poznać poszczególne sylaby na przykładach, z obrazkami i muzyką w tle. 

W księgarniach jest też sporo książeczek z wierszykami lub opowiadaniami napisanymi prostymi zdaniami, by dzieci szybko załapały łącznie liter w słowa i miały frajdę z tego, że się uczą. Serie takich książek wydaje program wydawniczy „Czytam sobie”. To bardzo ważne, by pokazywać dzieciom na każdym kroku, że czytanie jest nie tylko przydatne, ale przede wszystkim przyjemne i satysfakcjonujące.