Jak wspierać rozwój fizyczny dziecka w wieku przedszkolnym?

Rozwój fizyczny dziecka, który przebiega nierównomiernie i skokowo, jest procesem prowadzącym do dojrzałości organizmu. Dzielimy go na kilka etapów:

• od zapłodnienia do narodzin ‒ etap prenatalny
• 1. miesiąc życia – etap noworodkowy
• od 1. miesiąca do 1. roku życia – etap niemowlęcy
• pomiędzy 1. a 3. rokiem życia– etap poniemowlęcy
• pomiędzy 3. a 6. rokiem życia – etap przedszkolny
• pomiędzy 6. a 10. rokiem życia dziewcząt i pomiędzy 6. a 13. rokiem życia chłopców – etap szkolny
• pomiędzy 10. a 16. rokiem życia dziewcząt i pomiędzy 13. a 18. rokiem życia chłopców – etap dojrzewania 
• pomiędzy 16.‒18. a 70. rokiem życia ‒ dorosłość
• powyżej 70. roku życia aż do śmierci ‒ okres starości

W pierwszym roku życia następuje dynamiczny wzrost i rozwój dziecka nie tylko pod względem fizycznym, ale także psychicznym i intelektualnym. Dziecko zaczyna samodzielnie podnosić główkę, później siadać, stać, stawiać pierwsze kroki. Znacznym przemianom i rozwojowi podlega jego układ mięśniowy. Z kolei pomiędzy 1. a 3. rokiem życia dzieci swobodnie się przemieszczają, pokonują przeszkody, biegają. Stają się sprawne fizycznie i manualnie. Swobodnie trzymają kredki, łyżkę, budują wieże z klocków czy układają puzzle.

Rozwój fizyczny i motoryczny dziecka w wieku przedszkolnym są ściśle ze sobą powiązane. Przedszkolaki mają ogromną potrzebę ruchu – biegają, skaczą, wspinają się, jeżdżą na rowerze, hulajnodze, tańczą, grają w piłkę. Doskonalą manipulowanie małymi i dużymi przedmiotami, a ich ruchy stają się precyzyjniejsze.

– W tym czasie zachodzi wiele dynamicznych zmian rozwojowych w sferze rozwoju fizycznego, społecznego, emocjonalnego, moralnego, poznawczego i komunikacyjnego. Wszystkie pomagają dziecku lepiej rozumieć świat, samego siebie i innych ludzi oraz stwarzają możliwość, aby zaspokajać własne potrzeby i pragnienia w akceptowany społecznie sposób – pisze Joanna Matejczuk w pracy „Rozwój dziecka. Wiek przedszkolny”.

Choć trzylatki proste czynności wykonują jeszcze powoli i niezbyt dokładnie, to cztero- czy pięciolatki radzą sobie z nimi zdecydowanie lepiej: wycinają nożyczkami, nalewają wodę do szklanki, potrafią nawlec koraliki na nitkę. Starsze dzieci stają się coraz zwinniejsze i doskonalą zmysł równowagi. 

Sylwetka rozwojowa dziecka w wieku przedszkolnym zmienia się. Następuje wzrost kośćca i muskulatury ciała. Jednak kościec wciąż w dużej mierze składa się z tkanki chrzęstnej, dlatego przedszkolaki stosunkowo szybko się męczą i nie są wytrzymałe na wysiłek fizyczny. Po ukończeniu 6. roku życia rozwija się intensywnie układ mięśniowy i znacząco zwiększa się masa mięśni.

O nieprawidłowym lub opóźnionym rozwoju dziecka mówimy wówczas, gdy nie nabywa ono spodziewanych umiejętności w określonym czasie. Ocena rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym polega na kontroli rozwoju manualnego, emocjonalnego, społecznego, sprawności fizycznej i równowagi. Specjaliści oceniają również rozwój mowy, słuchu, wzroku i dotyku. Niestety bywa, że zaburzenia rozwoju fizycznego dziecka są nierozpoznane przez dłuższy czas, a dysfunkcjom rozwojowym najłatwiej jest zapobiec w okresie największej plastyczności mózgu, czyli od urodzenia do 7 roku życia. 

Co wskazuje na zaburzenia związane z rozwojem fizycznym dziecka?

• W pierwszych miesiącach życia nie pełza na brzuchu.
• Przy nauce stania i chodzenia staje na palcach.
• Po osiągnięciu roku nie bawi się drobnymi przedmiotami.
• Podczas chodzenia ma problem z utrzymaniem równowagi.
• Unika aktywności fizycznej, np. chodzenia po schodach, huśtania się, wspinania, skakania, zjeżdżania ze zjeżdżalni.
• Trzylatek nie potrafi jeździć na rowerku biegowym.
• Trzylatek nie lubi np. rysowania.

Niezwykle ważne, by w jak największym stopniu wspierać rozwój fizyczny dziecka przedszkolnego. 

• Spędzaj z dzieckiem jak najwięcej czasu na świeżym powietrzu. 
• Stwarzaj różnorodne okazje do doskonalenia motoryki dużej.
• Wspieraj w pozytywnym podejściu do sportu (np. zapisz na dodatkowe zajęcia ruchowe).
• Pozwól maluchowi brudzić się i poznawać świat. 
• Zachęcaj do szaleństw, np. skakania w kałuży, malowania dłońmi.
• Wyrabiaj u dziecka nawyk przyjmowania prawidłowej postawy ciała.
• Uwzględniaj w diecie dziecka zdrowe produkty.