Ciśnienie u dzieci – jakie powinno być i jak je mierzyć?

Ciśnienie tętnicze krwi to siła nacisku krwi na ściany tętnic. Górna wartość wskazuje, jakie jest ciśnienie krwi w momencie skurczu serca. Dlatego można również spotkać określenie: ciśnienie skurczowe. Z kolei wartość druga to tzw. ciśnienie rozkurczowe. 

Nie należy mylić ciśnienia z tętnem (pulsem), które jest wyczuwalne jako rytmiczny ruch ścian tętnic. Ten pomiar wskazuje na liczbę uderzeń serca na minutę. 

Ciśnienie i tętno to czynniki dotyczące układu krążenia, lecz jego innych aspektów. Dlatego niskie tętno nie zawsze idzie w parze z niskim ciśnieniem tętniczym. W niektórych schorzeniach niskiemu tętnu może towarzyszyć nadciśnienie lub odwrotnie – przy niskim ciśnieniu tętniczym krwi może pojawić się przyspieszony puls.

Normy ciśnienia dla dzieci są nieco inne niż dla dorosłych. Jakie jest prawidłowe ciśnienie u dzieci? Poniższa tabela podaje odpowiedzi na to pytanie, jakie powinno być ciśnienie u dzieci.

Dla porównania: za prawidłowe ciśnienie krwi u dorosłych uważa się wyniki 120-129/80–89.

Podobnie jak u dorosłych mierzenie ciśnienia u dzieci polega na założeniu specjalnego rękawa na ramię. Zaleca się, aby wykonywać pomiar ciśnienia tętniczego krwi na prawej ręce dziecka.

Małe dzieci zazwyczaj nie przepadają za badaniami, ale pomiar ciśnienia tętniczego krwi jest bezbolesny i bezinwazyjny, chociaż dla niektórych uczucie ucisku na ramieniu bywa nieprzyjemne.

Podczas pomiaru dziecko powinno siedzieć prosto, plecami opierając się o krzesło, ze stopami na podłodze i położoną na stole ręką, na której mierzone jest ciśnienie. Najważniejszą rzeczą jest dobranie odpowiedniego rękawa, ponieważ niemowlęta i dzieci mają bardzo drobne kończyny. 

– W gabinetach pediatrów lub w sprzedaży dostępne są ciśnieniomierze dla dzieci, z odpowiednim rękawem, a także kolorowymi obrazkami. Zadaniem rodzica jest przygotowanie malucha, opowiedzenie, w jaki sposób mierzone jest ciśnienie krwi, dlaczego trzeba chwilę posiedzieć spokojnie z tak niezwykłą bransoletką na ręce. Jeśli dziecko płacze, jest niespokojne, kopie lub ucieka, to uniemożliwia prawidłowe pomiary – instruuje opiekunka medyczna Anna Jankowska.

Zarówno ciśnienie, jak i tętno u dzieci to istotne czynniki diagnostyczne. Mierząc ciśnienie u dziecka, jak również sprawdzając jego puls, pamiętajmy, że prawidłowe wyniki u dzieci są inne niż u osób dorosłych – serca dzieci szybciej biją. Normy tętna u płodu to 110–150, u dzieci w wieku 2 lat to 75–190, u dzieci starszych 60–150.

Niepokojące są wyniki poza powyższymi normami tętna. Dalszej diagnostyki również wymaga nieprawidłowe ciśnienie. Warto obserwować dzieci, aby rozpoznać symptomy zbyt niskiego lub zbyt wysokiego ciśnienia krwi.

Objawy i skutki niskiego ciśnienia krwi

W przypadku niskiego ciśnienia u dziecka występują zawroty głowy, osłabienie, omdlenia, mroczki przed oczami. Symptomy te pojawiają się często przy gwałtownym wstawaniu, szczególnie u nastolatków, niskie ciśnienie jest również charakterystyczne dla bardzo szczupłych oraz dla sportowców.

Przy utrzymującym się długo niskim ciśnieniu u dzieci mogą pojawiać się takie objawy, jak stale zimne dłonie i stopy, uczucie mdłości, szumy w uszach, zaburzenia koncentracji i przyspieszone tętno.

Uważa się, że niskie ciśnienie jest stanem zdecydowanie korzystniejszym niż nadciśnienie. Zwykle nie wymaga specjalistycznego leczenia, o ile nie jest objawem towarzyszącym innym schorzeniom. W uzasadnionych przypadkach po stwierdzeniu niskiego ciśnienia tętniczego u dzieci (czyli hipotensji/hipotonii) lekarz może skierować pacjenta na badania tarczycy, której niedoczynność może zaburzać pracę serca. Do niskiego ciśnienia mogą przyczyniać się zaburzenia elektrolitowe, niedobory sodu, niedobory płynów ustrojowych, odwodnienie, niedoczynność kory nadnerczy, niedoczynność przysadki lub choroby serca i układu krążenia.

Objawy i skutki wysokiego ciśnienia krwi

Wysokie ciśnienie u dzieci może powodować objawy takie, jak: bóle i zawroty głowy, nudności aż do wymiotów, brak apetytu, nieuzasadnione innymi czynnikami chudnięcie, zaburzenia widzenia, zaburzenia świadomości, zaburzenia emocjonalne, jak uczucie niepokoju czy pobudzenie psychomotoryczne.

Wysokie ciśnienie w uszach u dzieci, nierówne ciśnienie uszne, szumy i piski w uszach to również objawy nadciśnienia. Te symptomy mogą świadczyć o chorobach układu oddechowego, wadach w budowie uszu lub pojawiać się podczas nurkowania lub wznoszenia samolotem, gdy dochodzi do różnicy ciśnienia na zewnątrz.

W niektórych przypadkach nadciśnieniu towarzyszą obrzęki twarzy, obrzęki kończyn, zaburzenia oddawania moczu, choroby układu moczowego, moczenie nocne, bladość błon śluzowych. Może to świadczyć o problemach z nerkami, które mogą być przyczyną nadciśnienia.

Najczęstsze przyczyny wysokiego ciśnienia u dzieci to oprócz chorób nerek choroby tarczycy, genetyczne obciążenie nadciśnieniem, a także nadwaga i otyłość.