Jak nauczyć dziecko myć ręce, czyli Światowy Dzień Mycia Rąk

Mycie rąk to najprostsza, najbardziej dostępna i przynosząca znakomite efekty metoda zapobiegania chorobom. To wiemy. Wiemy też, że porządne mycie rąk może uchronić od paskudnych biegunek, a w sezonie „grypowym” znacznie zminimalizować ryzyko zarażenia się i infekcji dróg oddechowych. 

Przez dłonie maluchów przenoszone są różne bakterie i wirusy, dlatego ich mycie to jedna z najważniejszych rzeczy do zachowania zdrowia. Co może znaleźć się na skórze dzieci? M.in. rotawirusy i norowirusy, odpowiedzialne za biegunki, gronkowiec złocisty, odpowiedzialny za zakażenia skóry i zatrucia pokarmowe, pałeczki Salmonella, Shigella czy patogenne Escherichia coli, jaja tasiemca i owsika. I choć uważa się, że choroby brudnych rąk występują najczęściej w krajach o niskich standardach higienicznych, to w Polsce także nie jest trudno o zakażenie. Maluchy mogą zarazić się w żłobku, przedszkolu, na placu zabaw czy w komunikacji miejskiej.  

Oczywiście takie argumenty nie przekonają przeciętnego kilkulatka, bo o jego zdrowie drżą głównie rodzice. Kilkulatek na zachętę potrzebuje czegoś ekstra. 

Jednym z najłatwiejszych sposobów na przypominanie dzieciom o myciu rąk jest ustalenie grafiku z określeniem ważnych momentów w ciągu dnia. W ten sposób dzieci będą wiedziały, że mydła i ciepłej wody należy użyć np. po obudzeniu się, przed śniadaniem, obiadem i kolacją, po wizycie w toalecie czy powrocie ze szkoły i z dworu. Maluchy będą zachwycone odhaczaniem w grafiku ukończonych zadań, co będzie dla nich nie tylko nagrodą, ale i dobrą zabawą. 

Nie da się jednak ukryć, że dziecko może często zapominać o myciu rąk lub robić to niechętnie. Pochłonięte zabawą, nie będzie rozumiało, dlaczego musi stracić czas na tak nudną czynność. Warto więc urozmaicić mu ten czas i przygotować dla niego własny kącik w łazience. Niech stanie w nim stołek lub taboret, który umożliwi naszemu brzdącowi dosięgnięcie do umywalki. Ważne, by obserwować dziecko, nagradzać za mycie rąk oraz często mu o niej przypominać i zachęcać do niej. Z czasem z pewnością czynność ta stanie się dla niego automatyczna i sam będzie przypominał dorosłym o zachowaniu higieny. 

Jak nauczyć dziecko mycia rąk? Zachętą może być mydło w płynie w chwytliwym opakowaniu. Z rysunkiem ulubionego bohatera albo w kształcie, dajmy na to, mysich uszu (nie byle uszu, ale takich uszu, które każdy rozpozna!). Do tego obowiązkowo niemydlany zapach, bo co to za atrakcja wdychać aromat Białego Jelenia czy nawet zielonego jabłuszka. Mydło pachnące gumą balonową, truskawkowymi lodami albo lemoniadą brzmi zdecydowanie lepiej.  

Mało? To może mydło w kostce, w kształcie klocków lego? Ciastek? Kredek? Miśków żelków? Albo jeszcze lepiej: mydło nie tylko w wymarzonym kształcie, ale i samodzielnie zrobione? (To proste: silikonowe foremki + tutorial z internetu i dacie radę!).  A dla wyjątkowo opornych mydła z niespodzianką. Z zatopionym we wnętrzu plastikowym pająkiem (dla nieustraszonych) /pierścionkiem (dla księżniczek). Z pojawiającym się pod wpływem schodzenia kolejnych warstw (czyli, jakby nie było, pod wpływem używania) szkieletem dinozaura. Takie mydło daje pewność, że ręce rzeczywiście będą umyte, a nie tylko z prędkością błyskawicy przesunięte pod strumieniem wody. 

Z pewnością do mycia rąk zachęcą dziecko także naklejki, które będzie otrzymywało za każdym razem, kiedy rączki będą dokładnie umyte. Nagrodę może przykleić na lustro a pod koniec tygodnia podliczyć, ile razy udało mu się wzorowo zachować higienę dłoni. Można dokupić mu także album, w którym będzie dokładało naklejki zdobyte zgodnie z zasadami. Ciekawym pomysłem są również kolorowe ręczniki, które dziecko samo wybierze. 

Jak zachęcić dziecko do mycia rąk? Odpowiedź jest prosta – zabawą! Wykorzystaj ten moment i spraw, by dziecko dobrze się bawiło, a wtedy z pewnością będzie chętniej dbało o higienę. Pobaw się bąbelkami i pozwól trochę się pochlapać. Nie denerwuj się, jeśli łazienka się pobrudzi lub zmoczy. Zróbcie chmury z piany lub inne różne kształty, jakie tylko przyjdą wam do głowy.  

Możecie pobawić się też w „odgłosy”. Polega to na nałożeniu większej ilości mydła na dłonie i ściskaniu jednej ręki o drugą tak, by wydawały różne dźwięki.  

Jeśli dziecko nie chce myć rąk, zrób z nim mały eksperyment. Zmocz mu ręce wodą a następnie posyp je pieprzem lub inną przyprawą, która przyczepi się do skóry. Powiedz, że tak właśnie wyglądają brudne ręce, a pieprz przedstawia zarazki. I pokaż, w jaki sposób działa na nie mydło i woda. Podobnie zadziałają znaczki zrobione zmywalnym markerem na skórze dłoni i zadanie „zmyć tajne kody”. 

Motywację maluchów do mycia rąk z pewnością zwiększy zaangażowanie ich w zakup produktów higienicznych. Pozwól im wybrać zapach i wygląd mydła. Niech dziecko będzie mogło zdecydować, czy woli mydło w kostce, czy w płynie. Istnieje wiele produktów, które zachęcą dzieci do częstego dbania o czystość rąk. Mydło z rybką lub kwiatkiem w środku, z narysowanym ulubionym autem lub bohaterem z kreskówki sprawią, że dziecko będzie w podskokach biegło do łazienki.  

Niech dziecko samo zdecyduje także, w jaki ręcznik chce wycierać ręce. Czy to będzie specjalny kolor, wzór ręcznika czy wielkość, ważne, by maluch miał z nim dobre skojarzenia. Nie zapominaj też o stołeczku, dzięki któremu dziecko będzie dosięgało do umywalki. Wiedza, że w łazience czekają na niego specjalne akcesoria i własny taboret, z pewnością sprawi, że mycie rąk wyda mu się ciekawą i ważną czynnością oraz zwiększy jego motywację do zachowania czystych dłoni. 

Nauka zadbania o higienę rąk jest również ważna w miejscach publicznych, takich jak szkoła, przedszkole, komunikacja miejska, plac zabaw czy restauracja. Siedliskiem bakterii i wirusów może być wiele przedmiotów, zaczynając od klamek i poręczy, kończąc na zabawkach czy sprzęcie sportowym. Dzieci powinny wiedzieć, że rączki należy umyć w następujących sytuacjach: 

– po powrocie do domu, 

– po zajęciach plastycznych w szkole lub WF-u, 

– przed przystąpieniem do posiłku, jego przygotowywaniem oraz po nim; 

– po skorzystaniu z toalety, 

– po kichaniu i kasłaniu,  

– przed i po czyszczeniu nosa,  

– po czynnościach porządkowych; 

– po kontakcie z komunikacją miejską,  

– po zakończonej zabawie. 

W tym celu dobrze jest uświadomić dziecko, w jakich miejscach najczęściej narażone jest na bakterie i wirusy. Można ułożyć z nim rymowankę, w której wymienimy wszystkie zalecenia odnośnie tego, kiedy należy myć ręce. Dobrze jest także powtarzać, by nie dotykało twarzy brudnymi rękoma. W ten sposób nawet, jeśli dziecko zapomni o umyciu dłoni, zminimalizujemy ryzyko przeniesienia zarazków w okolice dróg oddechowych i buzi. 

Rodzice mają najważniejszy wpływ w nauczaniu dzieci prawidłowych nawyków higienicznych. Dobry przykład jest tu więc niezwykle wartościowy. Dziecko, które będzie widziało, jak mama i tata myją ręce, samo będzie chciało iść w ich ślady. Pokaż mu, jak myjesz ręce po powrocie z pracy czy zakupów, po zabawie i przed posiłkiem. Warto także myć ręce razem z dzieckiem, by miało dobre wspomnienia i chętniej dbało o higienę. Można wtedy głośno mówić, co się robi, a dziecko będzie nas naśladowało. 

Pamiętaj także o korzystaniu ze środków higienicznych, kiedy jesteście poza domem. Miej zawsze przy sobie chusteczki czy żel antybakteryjny. Młody człowiek, który będzie widział, że dbanie o higienę jest ważne, chętniej sam będzie jej pilnował. 

Dziecko nudzi się podczas mycia rąk i nie czyści ich dokładnie? Zachęć je, by mydliło ręce i jednocześnie śpiewało piosenki lub recytowało rymowanki, które możecie wymyślić wspólnie. Ważne, by trwały ok. 40-60 sekund, czyli dokładnie tyle czasu, ile rekomendowane jest, by skutecznie pozbyć się bakterii i wirusów z dłoni. Śpiewanie w tym czasie będzie świetnym sposobem na wyrobienie nawyku u dziecka, który będzie mogło stosować także w dorosłym życiu i w każdym miejscu. Niemal każdy dorosły pamięta chyba jedną z najpopularniejszych piosenek z dzieciństwa, którą nucił w głowie przy szczotkowaniu zębów – „Szczotka, pasta, kubek”. Z myciem rąk może być podobnie, dziecko będzie wiedziało po skończeniu piosenki, że odpowiednio długo mydliło dłonie.  

Po jakie treści muzyczne sięgnąć? Z pomocą przyjdzie ulubienica wszystkich dzieci, rybka MiniMini z piosenką „Umyj ręce”, Little Angel z „Myj ręce – dobre nawyki” czy „Czyściochowe piosenki”. Można także stworzyć plakat z ulubiony bohaterem z bajki, który przedstawi prawidłowy sposób mycia dłoni.