Siara – mleko matki zaraz po porodzie

Mleko, które powstaje w piersiach kobiety, nie ma stałego składu. Zawartość składników odżywczych zmienia się wraz z rozwojem niemowlęcia i jego aktualnymi potrzebami żywieniowymi. Pierwszym typem mleka produkowanym w gruczołach piersiowych jest siara, nazywana też colostrum lub młodziwem. Organizm wytwarza ją jedynie przez kilka pierwszych dni po porodzie.

Ilość produkowanej siary jest niewielka, ponieważ żołądek jednodniowego noworodka może pomieścić za jednym razem jedynie od pięciu do siedmiu mililitrów pokarmu, czyli tyle co płaska łyżeczka. W ciągu doby maluch zje 50–100 mililitrów mleka. Wygląd siary różni się od wyglądu mleka wytwarzanego w późniejszych etapach laktacji. Colostrum jest gęste i żółtawe, a kolor zawdzięcza wysokiej zawartości beta-karotenu.

Wiele mam zastanawia się, kiedy pojawi się pierwsze mleko w ich piersiach. Wbrew pozorom nie dzieje się to tuż przed porodem, ale już w czasie ciąży. Najpierw rozwijają się pęcherzyki i przewody mleczne, na które działają progesteron oraz estrogeny. Mleko zaczyna być wytwarzane w pęcherzykach między 16. a 22. tygodniem ciąży. Gromadzi się w przewodach mlecznych, a gdy przyjdzie czas, zaczyna wypływać z brodawek.

Siara to niezwykle cenny pokarm. Jej skład jest unikalny, dlatego mówi się, że karmienie piersią jest najlepszą metodą żywienia niemowląt. Pomimo postępu technologicznego wciąż niemożliwe jest przygotowanie mleka modyfikowanego o składzie dokładnie odzwierciedlającym zawartość substancji odżywczych i składników aktywnych obecnych w colostrum.

Organizm noworodka jest jeszcze niedojrzały, dlatego potrzebuje odpowiedniej ilości łatwo przyswajalnych składników. W colostrum znajdują się:

• białko, w tym białka serwatkowe (alfa-laktoalbumina, laktoferyna, immunoglobulina wydzielnicza (sIgA) oraz immunoglobuliny IgM, IgG, IgD, IgE), lizozym oraz białka kazeinowe;
• węglowodany: laktoza, laktuloza, glukoza i galaktoza;
• związki azotowe: mocznik, kreatynina, kreatyna, kwasy nukleinowe;
• lipidy: triacyloglicerole, fosfolipidy i sterole;
• wszystkie niezbędne witaminy;
• składniki mineralne: makroelementy: potas, sód, wapń, magnez, chlor, siarczany i fosforany, mikroelementy: żelazo, cynk, miedź, mangan, selen, jod, molibden, chrom, kobalt i fosfor oraz pierwiastki śladowe: nikiel, siarka, arsen, bor i glin.

W porównaniu z mlekiem przejściowym i dojrzałym siara zawiera nieco więcej protein i o wiele mniej tłuszczu. Jest także bogatym źródłem związków aktywnych biologicznie – ma ich 40-krotnie więcej niż dojrzałe mleko kobiece.

Zestaw związków immunologicznych

W colostrum znajduje się unikalny zestaw związków immunologicznie aktywnych, które chronią niemowlę przed infekcjami wywoływanymi przez drobnoustroje chorobotwórcze. Warto wiedzieć, że układ odpornościowy niemowlęcia jest niedojrzały i nie pełni jeszcze wszystkich funkcji. Siara jako naturalny immunostymulant dostarcza noworodkowi komórki odpornościowe (leukocyty, makrofagi, limfocyty T i limfocyty B) i przeciwciała odpowiadające za powstawanie biernej odporności. Z tego względu zaleca się, aby noworodek został nakarmiony jak najszybciej po porodzie. Związki immunologiczne wykazują działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwpasożytnicze i przeciwgrzybicze. Substancje te mają też właściwości przeciwnowotworowe oraz przeciwzapalne.

Laktoferyna

Siara zawiera laktoferynę, czyli ważny czynnik antybakteryjny i antywirusowy. Ta glikoproteina bierze również udział w rozwoju układu kostnego. Lizozym chroni organizm przed większością bakterii gram-dodatnich i niektórymi bakteriami gram-ujemnymi. Kazeiny obecne w mleku matki uzupełniają skład aminokwasowy oraz dostarczają noworodkowi wapń i fosfor. Kazeina beta wspiera rozwój bifidobakterii i zapobiega wzrostowi bakterii patogennych. Z siarą dostarczane są również lipazy, które biorą udział w regulowaniu procesów trawiennych.

Laktuloza i oligocukry

Wśród węglowodanów znajdujących się w młodziwie duże znaczenie mają laktuloza i oligocukry. Są to związki, którymi żywią się bakterie z rodzaju Lactobacilus bifidus i Lactobacilus acidophilus. Drobnoustroje te namnażają się w organizmie i zasiedlają nisze, w których nie będą mogły już rozwijać się bakterie chorobotwórcze. Jednym z ważnych steroli wchodzących w skład siary jest cholesterol. Niemowlę potrzebuje go jako substratu służącego do produkcji kwasów żółciowych, witaminy D oraz hormonów steroidowych. Pierwsze mleko mamy to silny przeciwutleniacz. Są w nim zawarte antyoksydanty: laktoferyna, witaminy A, C i E oraz enzymy: dysmutaza nadtlenkowa, katalaza i peroksydaza glutationowa.

Jaki jeszcze jest wpływ siary na organizm noworodka? Colostrum chroni przed odwodnieniem i zapobiega hipoglikemii. Wykazuje też właściwości przeczyszczające – pomaga noworodkowi wydalić pierwszy stolec (smółkę), a wraz z nim dużą ilość bilirubiny.