Przykurcz mięśni u dziecka

Prawidłowa praca mięśni jest konieczna do fizjologicznego funkcjonowania układu mięśniowego, czyli poruszania się i wykonywania czynności zgodnie z danym etapem rozwoju.  Wszelkie odstępstwa od normy, takie jak wzmożone czy też obniżone napięcie mięśniowe wymagają obserwacji i konsultacji z lekarzem i fizjoterapeutą, ponieważ mogą być informacją o niewłaściwej pracy układu nerwowego, jak również o chorobach genetycznych i metabolicznych. Nie zawsze jednak przykurcz nóżek u niemowlaka będzie objawem choroby.

Wzmożone napięcie mięśniowe u niemowlaka może być konsekwencją jego ułożenia w łonie matki. Ograniczona ilość miejsca w macicy, a co za tym idzie, niemożność zmiany pozycji, powodują przykurcz ułożeniowy. Podejrzewa się, że do zaburzeń napięcia mięśniowego u dzieci przyczyniać się mogą również choroby ciężarnej, dlatego tak ważna jest znajomość własnego stanu zdrowia, przede wszystkim wyeliminowanie nieprawidłowości ze strony układu krążenia, niedokrwistości, nadciśnienia tętniczego.  Zaburzenia napięcia mięśniowego występują częściej po trudnych porodach, jak również u wcześniaków. Niedotlenienie, długo utrzymująca się żółtaczka, czy zapalenie płuc we wczesnym okresie życia również mogą przyczyniać się do upośledzenia napięcia mięśni. Zaburzone napięcie mięśniowe może być również odpowiedzią ciała dziecka na brak poczucia bezpieczeństwa i komfortu.

Pierwsza ocena napięcia mięśni u noworodka ma miejsce zaraz po porodzie i jest jedną ze składowych oceny dziecka w dziesięciopunktowej skali Apgar. – Może się jednak zdarzyć, że  choć tonus mięśniowy po narodzinach był prawidłowy i maluch uzyskał maksymalną ilość punktów, po jakimś czasie przestał wykazywać prawidłową czynność ruchową, właściwą dla danego etapu rozwoju. Dlatego też oceny funkcjonowania układu mięśniowego przeprowadzane są przez pediatrę także podczas kolejnych rutynowych wizyt – wyjaśnia pediatra Natalia Szwarc. 

Przykurcz mięśni u niemowląt najczęściej objawia się poprzez:  

• częsty płacz, pozornie bez powodu, a wynikający z bólu przykurczonych mięśni,
• pobudzenie i niepokój, nawet podczas karmienia,
• prężenie ciała, prostowanie nóżek,
• asymetryczne układanie się w łuk z głową przechyloną w kierunku napięcia i zrotowaną w przeciwną stronę, 
• mocne odginanie główki do tyłu podczas snu, 
• niespokojne, krótkie, kilkunastominutowe cykle snu, które mogą kończyć się wybudzeniem z odruchem drżenia kończyn górnych, 
• dłonie zaciśnięte w piąstki, paluszki stóp ściągnięte w dół.

Warto pamiętać, że niewiele dzieci rozwija się książkowo i odstępstwa na danym etapie rozwojowym nie muszą jeszcze świadczyć o poważniejszych zaburzeniach. 

Pamiętajmy, że choć rozwój dziecka podzielony jest na etapy przypisane konkretnemu wiekowi, maluch rozwija się we właściwym sobie tempie. Jeśli nie zaobserwujemy niczego niepokojącego, nie wpadajmy w panikę, że dziecko nie rozwija się książkowo. Jeśli jednak cokolwiek nas niepokoi, powinniśmy skonsultować się z lekarzem pediatrą, który doradzi, jak wspomóc prawidłowy rozwój dziecka i pokieruje nas – w razie konieczności – do specjalisty (neurologa czy fizjoterapeuty). Podczas badania neurolog sprawdzi stopień dojrzałości i jakość funkcjonowania OUN (Ośrodkowego Układu Nerwowego) i – w razie potrzeby – zaleci leczenie.

Wzmożone napięcie mięśniowe u niemowląt leczą zazwyczaj fizjoterapeuci. Terapia prowadzona jest różnymi metodami. – Odpowiednio dobrane do potrzeb i dopasowane do możliwości dziecka ćwiczenia powodują uzyskanie przez nie optymalnego napięcia mięśniowego. By terapia była owocna i kompletna nieodzowne jest zaangażowanie opiekunów dziecka. Zrozumienie problemu, odpowiednia pielęgnacja, sposób podnoszenia i noszenia oraz wykonywanie w domu zaleconych ćwiczeń daje gwarancję rychłej poprawy – tłumaczy Natalia Szwarc.

W terapii wykorzystuje się, m. in. metody:

• NDT-Bobath,
• Vojty,
• PNF,
• SI.

Poprzez uciskanie odpowiednich miejsc na ciele dziecka dochodzi do aktywizowania zablokowanych ośrodków czuciowych. Wiele zdziałać mogą także rodzice, którzy są szczegółowo instruowani o sposobach odpowiedniej  pielęgnacji i podnoszenia dziecka, by wzmacniać efekty aktywizacji. Dzięki wspólnej pracy specjalistów i rodziców poprawę można zaobserwować już po kilku tygodniach. 

Warto mieć na uwadze, że nieleczone wzmożone napięcie mięśniowe u dziecka może skutkować jego problemami ruchowymi w przyszłości – powodować ograniczenia ruchowe, przykurcze, wady postawy, bóle kręgosłupa. Mogą także zaburzać pracę mózgu.