Objawy autyzmu u niemowlaka

Autyzm, określany także jako spektrum autyzmu, to zaburzenie rozwoju, które u każdej osoby może manifestować się w odmienny sposób. Zaburzenia ze spektrum autyzmu dotyczą trzech obszarów:

1. interakcji społecznych – chory na autyzm na problem ze zrozumieniem uczuć i zachowania innych ludzi, problematyczne jest odczytywanie mimiki twarzy i gestów; ponadto osoba z autyzmem ma duże trudności w nawiązywaniu znajomości,
2. komunikacji – u części osób z autyzmem obserwowany jest brak mowy, a wykorzystywane są inne metody komunikacji, takie jak pokazywanie obrazków czy pisanie; osoby posługujące się mową mają z kolei tendencję do „formalnego” sposobu wypowiedzi oraz ciągłego powtarzania tych samych wyrażeń; ponadto podczas rozmowy osoba z autyzmem nie potrafi utrzymywać kontaktu wzrokowego z rozmówcą,
3. stereotypowych zachowań – dla osób cierpiących na autyzm charakterystyczne są rutynowe wzorce zachowań, a wszelkie odstępstwa są źródłem dużego stresu.

W przebiegu autyzmu charakterystyczna jest także nadwrażliwość na bodźce dźwiękowe, świetlne czy dotykowe.

Zaburzenie to występuje cztery razy częściej u chłopców niż u dziewczynek. Jednak płeć to niejedyny czynnik ryzyka. Przyczyny autyzmu są zróżnicowane i mogą obejmować:

• zmiany i mutacje genowe,
• wiek rodziców,
• niską masę urodzeniową,
• infekcje wirusowe podczas ciąży,
• wcześniactwo przed 26. tygodniem ciąży,
• ciążę mnogą,
• stosowanie niektórych leków podczas ciąży (np. przeciwpadaczkowych),
• schorzenia autoimmunologiczne występujące u mamy,
• występowanie autyzmu w rodzinie.

Symptomy mogące sugerować autyzm zauważalne są dość wcześnie – już w pierwszych miesiącach życia. Możliwe jest, że zaobserwowane zostaną objawy autyzmu u 2-miesięcznego dziecka. Wówczas sygnałem alarmowym może być m.in. brak nawiązywania kontaktu wzrokowego. Wielu rodziców nie jest w stanie wychwycić takich symptomów na wczesnym etapie życia. Nie powinno być jednak problematyczne zaobserwowanie objawów autyzmu u niemowlaka nieco starszego. Uważa się, że około pół roku po urodzeniu mogą pojawić się charakterystyczne zmiany sugerujące autyzm u niemowlaka.

Objawy autyzmu a miesiąc życia dziecka

Objawy autyzmu u niemowlaka dotyczą zazwyczaj opóźnień w osiągnięciu niektórych umiejętności określanych jako kamienie milowe w rozwoju. Mowa o takich charakterystycznych dla poszczególnych etapów rozwoju umiejętności jak:

• okazywanie radości, uśmiechanie się do siebie w szóstym miesiącu życia,
• odwzajemnianie uśmiechu w dziewiątym miesiącu życia,
• reagowanie na swoje imię, gaworzenie w 12. miesiącu życia,
• prosta komunikacja gestami, np. gest „pa pa” czy wskazywanie palcem w 14. miesiącu życia,
• używanie prostych słów w 16. miesiącu życia,
• zabawa odtwórcza i naśladowcza, np. ubieranie lalki w 18. miesiącu życia,
• wypowiadanie prostych zdań w 24. miesiącu życia.

Brak wspomnianych umiejętności lub opanowanie ich ze znacznym opóźnieniem powinno skłonić do konsultacji ze specjalistą. Równie niepokojące jest zaobserwowanie regresu, czyli utraty już nabytej umiejętności. 

Objawy autyzmu u starszych dzieci

Warto wspomnieć jeszcze, w jaki sposób autyzm może manifestować się u nieco starszych dzieci. Zaobserwować można chorobliwe przywiązanie do codziennej rutyny, unikanie kontaktu wzrokowego, znaczne opóźnienie mowy, preferowanie samotnych zabaw, a także powtarzanie określonych ruchów (trzepotanie rękami, kręcenie się w kółko).

Jeśli zaobserwowane zostaną objawy autyzmu u niemowlęcia, forum internetowe nie jest dobrym miejscem, aby postawić diagnozę i zaplanować dalsze postępowanie. Każdy niepokojący symptom powinien być skonsultowany z pediatrą, który w razie potrzeby poprosi o konsultację z logopedą, pedagogiem, psychologiem czy psychiatrą. Dziecko poddane zostanie obserwacji. Złotym standardem diagnozy autyzmu jest narzędzie ADOS-2 (Autism Diagnosis Observation Schedule). Badanie to uwzględnia wszystkie kryteria diagnostyczne autyzmu. 

Po postawieniu diagnozy dla każdego dziecka ustalana jest indywidualna strategia wspomagania rozwoju i wychowania. Terapia ma na celu ułatwienie komunikowania się, nabywania nowych umiejętności, radzenia sobie ze stresem, a także podejmowania samodzielnych działań. W związku z tym, że u każdej osoby w spektrum autyzmu choroba przebiega inaczej, trudno jest określić, jakie efekty przyniesie terapia. 

Autyzmu nie można wyleczyć, możliwe jest natomiast ułatwienie samodzielnego życia i pokonywania codziennych trudności. Większość osób z autyzmem będzie potrzebować wsparcia przez całe życie.