Nietolerancja pokarmowa u niemowlaka

W powszechnym rozumieniu pojęcia alergia i nietolerancja pokarmowa są używane zamiennie. Tymczasem to duży błąd, bo dolegliwości te mają zupełnie inny charakter i przebieg.  

Nietolerancja pokarmowa dotyczy wyłącznie przewodu pokarmowego, a w jej powstawaniu nie bierze udział układ immunologiczny. Także objawy nietolerancji, jakie dotykają dziecko, dotyczą jego układu pokarmowego. Najczęściej są to: 

• wzdęcia,  
• bóle brzucha, 
• biegunki.  

Nietolerancja pokarmowa u niemowląt najczęściej wynika z niedostatecznej ilości enzymów niezbędnych do trawienia (np. laktozy czy histaminy). Jeśli brakuje enzymu laktazy, który jest potrzebny do trawienia laktozy, to rozwinie się nietolerancja laktozy. W przypadku tej dolegliwości zazwyczaj obserwuje się zależność ilościową – im więcej danego składnika niemowlę zje, tym silniejsze będzie miało objawy. Nietolerancja pokarmowa nie wywołuje groźnego wstrząsu anafilaktycznego ani nie daje objawów z innych układów niż pokarmowych. Jej objawem nie będą duszności czy wysypki. 

Alergia pokarmowa to zjawisko, w wyniku którego układ odpornościowy dziecka nadmiernie reaguje na składniki mleka mamy czy mleka modyfikowanego. W alergii odpowiedź organizmu może dotyczyć różnych układów całego ciała. Pojawią się zatem problemy skórne, wzdęcia czy duszności. Zakłada się, że nawet najmniejsza ilość alergenu może być niebezpieczna. Najpoważniejszym objawem alergii jest groźny dla zdrowia wstrząs anafilaktyczny. 

Skąd się biorą nietolerancje pokarmowe u dzieci?

Nietolerancje pokarmowe u dzieci najczęściej związane są ze wspomnianą niedojrzałością układu pokarmowego i z niedostatecznym wydzielaniem enzymów trawiennych. Bywa, że przejściowa nietolerancja pokarmowa rozwija się także po infekcji przewodu pokarmowego (np. rotawirusowej). 

Teorii na temat przyczyn rozwoju alergii pokarmowych jest wiele, ale warto wiedzieć, że jej występowanie w najbliższej rodzinie zwiększa ryzyko zachorowania niemowlęcia. Jednak nawet przy stwierdzonej w pierwszych miesiącach życia alergii jest szansa, że wraz z rozwojem układu pokarmowego i odpornościowego alergia wycofa się. Zanik objawów obserwuje się często już po 1. roku życia. Niektóre alergie pokarmowe zostaną jednak z dzieckiem na zawsze i będą wymagały zastosowania diety eliminacyjnej. 

Nietolerancja pokarmowa – objawy

Najczęstszym problemem związanym z rozróżnieniem alergii i nietolerancji pokarmowej jest fakt, że ich objawy są bardzo podobne. Najczęściej są to: 

• bóle brzucha, 
• kolki, 
• wzdęcia, 
• gazy, 
• biegunka, 
• głośne przelewanie. 

W alergii pokarmowej u niemowląt dodatkowo mogą występować objawy skórne czy duszności, które pozwalają różnicować obie dolegliwości. Charakterystyczna jest wysypka w zgięciach łokci i kolan. Jednak warto pamiętać, że alergia nie jest jedyną przyczyną wysypki. Może się ona pojawić np. w wyniku stosowania kosmetyków. Wysypkę alergiczną często myli się także z trądzikiem niemowlęcym, który jest przejściowy i zazwyczaj nie wymaga żadnego leczenia. 

Co zrobić, gdy występuje nietolerancja pokarmowa?

Jeśli podejrzewasz, że twoje dziecko ma nietolerancję lub alergię pokarmową, pamiętaj, by nie podejmować samodzielnie decyzji o modyfikacji swojej diety lub zmianie mieszanki mleka modyfikowanego. Najpierw skonsultuj się z pediatrą, który oceni objawy i pomoże ustalić plan działania. 

W przypadku niemowląt karmionych mlekiem modyfikowanym najczęstszą nietolerancją jest nietolerancja laktozy i wtedy lekarz zaleci mieszankę bezlaktozową. Jeśli podejrzenie padnie na alergię na białka mleka krowiego to w takiej sytuacji wprowadza się mleko modyfikowane ze znacznym stopniem hydrolizy (rozłożenia) białka mleka, które nie wywołuje reakcji alergicznej. Ważne, by pamiętać, że mleka modyfikowanego typu HA nie należy podawać przy alergii na mleko krowie. Wprowadza się je, by zmniejszyć ryzyko rozwoju alergii u dzieci obciążonych genetycznie. 

Jeśli karmisz niemowlę piersią i podejrzewasz alergię pokarmową to ustal z lekarzem, z których produktów w diecie zrezygnować najpierw. Najczęściej uczulają białka mleka, jajka, soi, ryb oraz owoców morza, a także gluten. W diecie eliminacyjnej ważne jest, by usuwać tylko jeden produkt na raz i obserwować objawy alergii u dziecka.  

Jeśli w toku takich eksperymentów wraz z lekarzem dojdziesz do wniosku, że np. białka mleka nie uczulają niemowlęcia, to od razu wróć do produktów mlecznych, by nie zubażać diety mamy karmiącej. Niestety kobiety karmiące często odstawiają wiele potencjalnie alergizujących produktów jednocześnie. To błąd! W efekcie, po miesiącach diety eliminacyjnej na indyku, marchewce i ryżu, wciąż nie wiedzą, co dolega ich dziecku, a same są wykończone niepełnowartościową dietą. Najważniejsza zasada, którą warto zapamiętać brzmi: wszystkie działania związane z dietą eliminacyjną ustalaj w porozumieniu z lekarzem pediatrą lub alergologiem.