Kolka u niemowlaka – jak pomóc?

Szacuje się, że epizody kolki pokarmowej występują nawet u co drugiego maleńkiego dziecka.  Ponieważ często związana jest z niedojrzałością układu pokarmowego, nie da się zaradzić jej skutecznie, rodzice starają się jednak robić wszystko, by pomóc noworodkowi przy kolce i złagodzić jego cierpienie.

Do ataków kolki pokarmowej dochodzi zwykle po południu lub późnym wieczorem, a typowe dla nich są napady nawracającego i trudnego do ukojenia płaczu dziecka z towarzyszącymi symptomami niedojrzałego funkcjonowania przewodu pokarmowego.

„Kolka to częsta dolegliwość niemowląt, która w 80 proc. przypadków pojawia się w drugim tygodniu życia i może trwać do trzeciego, czwartego miesiąca. Badania wskazują na następującą zależność – im wcześniej pojawia się kolka, tym cięższego i dłuższego jej przebiegu można się spodziewać” – wyjaśnia lekarz pediatrii Natalia Szwarc.

Uważa się, że kolka to wynik nieprawidłowej wrażliwości niedojrzałego centralnego układu nerwowego. Jako, że w trakcie życia płodowego do dziecka dociera ograniczona ilość bodźców, a po narodzeniu jest ich mnóstwo i są bardzo różnorodne, układ nerwowy nie potrafi poradzić sobie z nimi, co przejawia się nadmierną reakcją nerwów czuciowych.

Pediatra Natalia Szwarc opisuje jeszcze jedną możliwą przyczynę kolki:

 „Choć do dziś nie udało się jednoznacznie ustalić czynników odpowiedzialnych za atak kolki, uważa się, że jedną z głównych jej przyczyn może być niedojrzałość układu pokarmowego, który nie radzi sobie z trawieniem. W czasie życia płodowego dziecko otrzymuje składniki pokarmowe przez sznur pępowinowy, zatem żołądek i jelita nie trawią, nie wchłaniają, a do właściwych sobie funkcji przystosowują się dopiero po porodzie”.

Zauważono też, że z problemem ataków kolki częściej borykają się dzieci z zaburzeniami żołądkowo-jelitowymi wynikającymi z alergii pokarmowych oraz te z nietolerancją laktozy i niedoborem laktazy, czy refluksem żołądkowo-jelitowym.

Ataki kolki częściej dotyczą również dzieci, które podczas ssania połykają dużą ilość powietrza, gdyż dolegliwość ta może być również efektem nadmiaru gazów, powodujących wzdęcia. Wynika to często z nieodpowiedniej techniki karmienia piersią, bądź używania nieodpowiednich butelek do karmienia.

Wśród przyczyn kolki wymienia się również niską wagę urodzeniową dziecka, czy powikłania występujące podczas porodu.

Nie bez znaczenia może być także palenie w ciąży i podczas karmienia, jak również bierne palenie. W mleku mam narażonych na działanie dymu tytoniowego obecne są metabolity nikotyny, które to związki wpływają na perystaltykę jelit i mogą być odpowiedzialne za nasilenie objawów kolki.

Jak postępować przy kolce?

 Napady kolki u dzieci mogą występować sporadycznie, ale niektóre maleństwa zmagają się z bólem prawie każdego dnia i to przez wiele godzin. Wielu rodziców i opiekunów zastanawia się, jak pomóc dziecku w czasie kolki?

“Najważniejsze jest, by – w miarę możliwości – zachować zimną krew, gdyż stres opiekunów udziela się maluchowi. Przede wszystkim należy spróbować utulić dziecko. Można do niego mówić, śpiewać mu piosenki. W trakcie ataku kolki warto ciasno owinąć malca kocykiem, gdyż ten zabieg działa na niemowlęta uspokajająco” – podpowiada pediatra Natalia Szwarc.

Podobnie kojące działanie ma delikatny masaż brzuszka, szczególnie technika o nazwie „słońce i księżyc” polegająca na wykonywaniu kolistych ruchów lewą dłonią i półkolistych – prawą.

Można wykorzystać także rozluźniający i odprężający wpływ ciepłych okładów przy użyciu poduszki elektrycznej czy termoforu, albo przygotować ciepłą kąpiel. Dziecko można próbować uspokajać monotonnymi, powtarzalnymi dźwiękami zbliżonymi do białego szumu czy wibracji. jak na przykład odgłos padającego deszczu oraz wibracji.

By uspokoić dziecko, gdy ma kolkę, skuteczne może być stosowanie kateteru rektalnego, czyli specjalnego cewnika doodbytniczego, który pomaga wydalić gazy z brzuszka oraz gimnastyka, która poprawia pracę jelit.  Pomocne może być także układanie malca w pozycji na brzuchu, która ułatwia pracę jelit i oddawanie gazów, jak i noszenie go w podobnym ułożeniu ciała.

Warto pozostawać w kontakcie z pediatrą, który może udzielić wielu wartościowych wskazówek, zaleceń w kwestii choćby zmian w diecie matki karmiącej, żywienia dziecka karmionego sztucznie czy zastosowanie farmaceutyków.

Sprawdzone sposoby na kolkę

 U noworodków i niemowląt karmionych sztucznie kolkę uspokoić może stosowanie specjalnej, „antykolkowej” butelki. Jej działanie oparte jest na specjalnej budowie smoczka, przez który mieszanka wypływa z prędkością jednej kropli na sekundę. Ważne jest także podnoszenie noworodka do pozycji pionowej, by mógł odbić kilka razy w trakcie karmienia (po zjedzeniu trzydziestu gramów pokarmu).

U dzieci karmionych naturalnie rekomenduje się częstsze, krótsze karmienia i zastosowanie odpowiedniej techniki, polegającej na przystawianiu dziecka do jednej piersi w celu całkowitego jej opróżniania, w trakcie jednego karmienia. Powodem ataku kolki może być zbyt szybki wypływ pokarmu, czy nadmiar mleka wstępnego, tego wypływającego na początku każdego karmienia, które zawiera mniej tłuszczu, a w obecności którego lepiej trawi się laktoza.

W trakcie karmienia dziecko powinno być ułożone z głową wyżej. Duże znaczenie ma również odbijanie dziecka po karmieniu.

Jak zapobiegać kolce u dziecka? 

 By zminimalizować ryzyko ataku kolki warto, kiedy dziecko jest karmione piersią, by jego mama zadbała o dietę lekkostrawną, bez dużych ilości nabiału oraz pokarmów wzdymających.

Ważna jest także atmosfera karmienia.

„Karmienie powinno być przyjemnością dla obydwu stron. Mama powinna być odprężona, powinno być jej wygodnie, podobnie jak dziecku, które powinno jeść spokojnie. Nie należy karmić w biegu, nerwowo, wykonując jednocześnie inne czynności” – tłumaczy lekarz pediatrii Natalia Szwarc.

Kiedy dziecko jest karmione mlekiem modyfikowanym, pomocna może być zmiana mieszanki na taką o obniżonej zawartości laktozy.  Przed karmieniem można podawać dziecku preparaty zapobiegające kolkom. O ich zastosowaniu powinien zdecydować lekarz.

Oddawanie gazów umożliwia układanie dziecka w pozycji na brzuszku, zaś noszenie w pozycji pionowej – ułatwia odbijanie.

Natalia Szwarc – lekarka specjalizująca się w pediatrii, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Na co dzień pracuje w Oddziale Pediatrycznym oraz Szpitalnym Oddziale Ratunkowym Szpitala Dziecięcego przy ul. Niekłańskiej w Warszawie. Zajmuje się pediatrycznym USG, głównie USG płuc, które wykonuje również na wizytach domowych. Prywatnie mama małej Alicji, dzięki czemu świetnie rozumie problemy dzieci i ich rodziców, szczególnie te związane ze zdrowiem maluchów.