Jak wygląda noworodek zaraz po porodzie?

Kanał rodny, przez który główka dziecka musi przejść w czasie porodu siłami natury, jest z reguły węższy od obwodu czaszki. U noworodka tworzy ją kilka osobnych kości. Gdy dziecko przechodzi przez drogi rodne, mogą one zmieniać swoje ułożenie, a nawet nachodzić na siebie, żeby umożliwić przeciśnięcie się górnej części ciała dziecka bez uszkodzenia jego główki lub struktur kanału rodnego matki.

Proces ten jest całkowicie naturalny. Na skutek tych zmian główka noworodka zaraz po urodzeniu może mieć stożkowaty, wydłużony kształt. Dotykając jej, czasami wyczuwa się także zachodzące na siebie kości. W ciągu kilku dni po porodzie będą one wracały do standardowej pozycji, a czaszka zacznie przyjmować bardziej zaokrąglony, regularny kształt.

Skóra dziecka zaraz po urodzeniu może mieć sine zabarwienie. Kiedy niemowlę zaczyna wdychać powietrze, kolor buzi i skóry reszty ciała zmienia się na różowy lub czerwony. Wyjątkiem u niektórych maluchów są rączki i stópki (w tym paznokcie), które czasami pozostają sine przez kilka dni po porodzie, co jest odpowiedzią na nierozwinięty w pełni układ krążenia noworodka (krew słabiej dopływa do „końcowych” części ciała malucha).

W drugiej lub trzeciej dobie po urodzeniu u ponad połowy dzieci skóra oraz białkówki oczu przybierają żółtawy kolor. Takie zabarwienie ciała jest zazwyczaj objawem żółtaczki fizjologicznej, która rozwija się na skutek trudności organizmu malucha w metabolizmie bilirubiny – barwnika pochodzącego z rozpadu zużytych krwinek czerwonych. Żółtaczka fizjologiczna jest stanem przejściowym. Z reguły kolor skóry noworodka powraca do normy w ciągu 10 dni po urodzeniu.

Na skórze noworodka po porodzie, poza niestandardowym zabarwieniem, często można zaobserwować także inne zmiany:

• pokrycie skóry mazią płodową – maź płodowa jest białą substancją, która chroni malucha przed działaniem płynu owodniowego, a po urodzeniu – przed rozwijaniem się drobnoustrojów chorobotwórczych i wysuszeniem; większość mazi płodowej zanika przed porodem, jednak na skórze noworodka zaraz po urodzeniu prawdopodobnie zobaczysz tę substancję w niektórych obszarach ciała (szczególnie jeśli dziecko przyszło na świat przedwcześnie); maź płodowa najpóźniej zanika w fałdach skóry (np. pod pachami, za uszami);
• łuszczenie się skóry – w okresie następującym niedługo po urodzeniu skóra noworodka może się złuszczać;
• prosaki – powstają, gdy płatki złuszczonej skóry zostają „uwięzione” pod jej powierzchnią; wyglądają jak bardzo małe białe grudki, najczęściej zlokalizowane na nosie, policzkach i podbródku niemowlęcia (choć mogą występować również na skórze innych obszarów), zwykle zanikają w ciągu kilku tygodni lub miesięcy;
• lanugo, czyli meszek płodowy, to drobne włoski, które najczęściej można zobaczyć na buzi, plecach i ramionach noworodków, przede wszystkim wcześniaków; lanugo zanika w ciągu kilku tygodni po urodzeniu;
• czerwone przebarwienia skóry – zmiany nazywane „ukąszeniami bociana” (trójkątne znamiona, zwykle widoczne na karku dziecka) oraz „pocałunkami anioła” (zazwyczaj obserwowane na czole lub powiekach niemowlęcia) powstają na skutek koncentracji w danym miejscu niedojrzałych naczyń krwionośnych; mogą mieć różną wielkość; dla dziecka są bezbolesne, zwykle zanikają w ciągu pierwszego lub drugiego roku życia malucha.

Na kikut powstający po przecięciu sznura pępowiny u noworodka zakładany jest plastikowy zacisk, który ma na celu zapobieganie krwawieniu. Zdejmuje się go przed wypisem ze szpitala. Pieluszkę zakładamy maluchowi poniżej miejsca pępowiny (tak, żeby było ono odsłonięte). Należy utrzymywać do niego dostęp powietrza, a po kąpieli zawsze delikatnie osuszać (bez nadmiernego pocierania).

Kikut pępowiny może zmieniać barwę – od żółtej po brązową i czarną. Nie stanowi to powodu do niepokoju. Czasami miejsce ulega jednak zaczerwienieniu i wydziela się z niego substancja o bardzo nieprzyjemnym zapachu. W takiej sytuacji należy skonsultować się z lekarzem. W prawidłowych warunkach, w ciągu 10-20 dni po urodzeniu dochodzi do obumarcia i odpadnięcia kikuta pępowiny.

W ciągu kilku minut po urodzeniu noworodek zazwyczaj otwiera oczy i zaczyna oglądać swoje otoczenie. Na tym etapie życia na powiekach niemowlaka widać zwykle opuchliznę. Białkówka oczu u niektórych dzieci jest też mocno przekrwiona. Zarówno obrzęk powiek, jak i przekrwienie oczu powstają na skutek ciśnienia oddziałującego w czasie porodu. Zmiany te zanikają w czasie kilku dni po urodzeniu.

Rodziców w czasie pierwszych miesięcy życia często zaskakuje zmieniający się kolor oczu niemowlęcia. Większość noworodków rodzi się z jasnymi, szaro niebieskimi tęczówkami, które później zazwyczaj stopniowo ciemnieją. Ostateczny kolor oczu dziecka można poznać zwykle między trzecim a szóstym miesiącem życia.