Białko mleka krowiego a laktoza

Alergia na białka mleka krowiego (BMK), nazywana też skazą białkową, powstaje w wyniku nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego w odpowiedzi na spożyty alergen. Niemowlęta cierpią na nią przede wszystkim ze względu na niecałkowicie rozwinięty układ pokarmowy. Reakcja alergiczna może pojawić się w ciągu kilku minut do kilku godzin od spożycia posiłku. U najmłodszych dzieci objawy alergii dotyczą:

• układu pokarmowego – pojawiają się ulewania, wymioty, kolka, biegunka, bóle brzucha, zaparcia, krew lub śluz w stolcu,
• układu oddechowego – obserwuje się nieżyt nosa, a w skrajnych przypadkach wstrząs anafilaktyczny; alergii często towarzyszy astma,
• skóry – występuje świąd skóry, pokrzywka, zaczerwienienie skóry, atopowe zapalenie skóry, wyprysk.

Alergia na mleko krowie bardzo często jest mylona z nietolerancją laktozy. Podstawową różnicą pomiędzy tymi schorzeniami jest mechanizm ich powstawania. W przeciwieństwie do alergii, w nietolerancji nie obserwuje się produkcji przeciwciał w odpowiedzi na kontakt organizmu z alergenem, ponieważ uruchomiane mechanizmy nie mają podłoża immunologicznego. Kolejną różnicą jest czas pojawienia się objawów. W alergii pokarmowej symptomy choroby ujawniają się w bardzo krótkim czasie od spożycia mleka krowiego, natomiast w nietolerancji zazwyczaj są opóźnione i występują po kilku – kilkunastu godzinach od zjedzenia posiłku.

Ponadto u osoby z alergią na BMK nawet śladowa ilość mleka w pokarmie może prowadzić do reakcji alergicznej. Tymczasem pacjenci z nietolerancją mleka obserwują niepożądane objawy dopiero po spożyciu określonej dawki alergenu. U niektórych osób niewielkie spożycie produktu mlecznego nie prowadzi do wystąpienia żadnych skutków ubocznych. Warto również nadmienić, iż alergia często mija z wiekiem, szczególnie u dzieci. Nietolerancja zazwyczaj występuje przez całe życie.

Jedyną wspólną cechą alergii pokarmowej i nietolerancji jest podobieństwo objawów klinicznych. Obydwie choroby powodują dolegliwości ze strony różnych układów.

Nietolerancja laktozy i krowie mleko

Laktoza to dwucukier znajdujący się w mleku krowim i jego przetworach. Do jego strawienia potrzebny jest enzym laktaza produkowany przez komórki jelitowe (enterocyty). U niektórych dzieci może występować niedobór laktazy, w wyniku którego laktoza nie jest trawiona, a jej fermentacja w jelicie powoduje pojawienie się niepożądanych objawów ze strony przewodu pokarmowego, takich jak biegunki, wzdęcia, bóle brzucha, kolka czy mdłości.

Wyróżnia się trzy typy nietolerancji laktozy:

• wrodzony niedobór laktazy – występuje stosunkowo rzadko; noworodek rodzi się ze zmniejszoną aktywnością enzymu laktazy lub całkowitym brakiem enzymu,
• pierwotna nietolerancja laktazy – polega na gwałtownym spadku produkcji laktazy,
• wtórny niedobór laktazy – wynika z uszkodzenia jelit w przebiegu chorób takich jak alergia, celiakia czy zapalenie jelit; niedobór laktazy przemija po odpowiedniej terapii choroby podstawowej.

Alergia i nietolerancja na mleko – diagnostyka

Najbardziej wiarygodną metodą diagnostyczną alergii pokarmowej jest zastosowanie testu eliminacji i prowokacji. Polega on na wprowadzeniu na okres od dwóch do czterech tygodni diety eliminacyjnej, w której eliminuje się mleko oraz wszystkie produkty zawierające ten składnik. W czasie stosowania diety u osoby z alergią na białka mleka krowiego objawy chorobowe powinny ustąpić. Ponowne wprowadzenie mleka i jego przetworów po zakończeniu testu powoduje nawrót objawów. Testy skórne oraz badania krwi nie stanowią skutecznej metody wykrywania alergii pokarmowej. Tylko u około 50 proc. pacjentów występują przeciwciała IgE, dlatego ujemny wynik badań nie wyklucza występowania alergii.

W diagnostyce nietolerancji laktozy najczęściej wykorzystuje się wodorowy test oddechowy, za pomocą którego można stwierdzić, czy proces trawienia i wchłaniania węglowodanów (a więc i laktozy) przebiega prawidłowo. Pomocne w rozpoznaniu nietolerancji mogą okazać się również testy genetyczne oraz test tolerancji laktozy z krwi.

Co można jeść?

U dzieci utrzymujących dietę eliminacyjną przez określony czas (co najmniej od sześciu do ośmiu miesięcy i dłużej) w większości przypadków obserwuje się rozwój tolerancji na mleko krowie. Ponad 80 proc. dzieci uzyskuje stan tolerancji przed ukończeniem piątego roku życia, nierzadko już w drugim roku życia.

Z jadłospisu dzieci z alergią pokarmową eliminuje się mleko krowie i jego przetwory (jogurty, kefiry, maślanki, śmietanę, ser biały, masło i margarynę) pieczywo z dodatkiem mleka bądź serwatki (bułki maślane, chleb tostowy, chleb żytni) oraz słodycze z dodatkiem mleka (ciastka, herbatniki, biszkopty). Produkty te należy zastąpić innymi, dostarczającymi odpowiednią ilość witamin i składników mineralnych. W diecie nie może zabraknąć warzyw i owoców, w tym roślin strączkowych, produktów zbożowych bezmlecznych, jaj oraz ryb.

Osoby z nietolerancją mleka mogą spożywać tzw. mleko bez laktozy dla alergika oraz inne produkty pozbawione tego cukru, w tym sery, masło i jogurty bezlaktozowe bez obaw o uczulenie. Czy mleko bez laktozy zawiera białko? I czy mleko bez laktozy uczula? Mleko bez laktozy nadal zawiera białko, więc nie mogą go spożywać dzieci z alergią pokarmową. Jeśli szukamy mleka bez białka i laktozy to dobrym produktem mogą okazać się roślinne zamienniki.