Alergia pokarmowa u niemowlaka

Jako że alergeny (na które wrażliwe jest dziecko) przenikają również do pokarmu matki, objawy alergii pokarmowej u niemowlęcia mogą wystąpić już w pierwszych tygodniach życia. Do alergenów pokarmowych najczęściej należą białko mleka krowiego i jaja kurzego oraz kolejno: gluten, orzechy ziemne, soja i ryby. Według badań – na alergie pokarmowe cierpi ok. 6 procent dzieci, z czego najliczniejszą grupę stanowią właśnie niemowlęta.

Jak objawia się alergia pokarmowa u niemowląt? Odpowiada dietetyk kliniczny – Ewa Janowicz.

– W zależności od czynnika alergizującego u dziecka mogą pojawić się różne objawy i dolegliwości. Reakcją alergiczną może być stan podgorączkowy, jak również wodnisty katar, kaszel i sapka będące konsekwencją obrzęku śluzówki. Objawy ze strony układu oddechowego pojawiają się przede wszystkim u niemowląt karmionych mieszankami modyfikowanymi, niedostarczającymi dziecku przeciwciał obecnych w mleku matki. Konsekwencją ekspozycji dziecka na relatywnie wysoką dawkę czynnika alergizującego może być zaczerwienie oczu i opuchnięte powieki.

Oznaki alergii pokarmowej u niemowląt to również: obrzmiałe gardło, przesuszona skóra, świąd i wysypka (na twarzy, w okolicach zgięć łokciowych i kolanowych uwidaczniają się czerwone plamy i sączące się grudki), a także bóle brzucha, kolki, ulewanie, wymioty i biegunka z domieszką śluzu, lub krwi (spowodowana nadprodukcją śluzu w jelitach) oraz – konsekwencja powyższych dolegliwości – pobudzenie i płaczliwość dziecka.

Ponieważ niektóre z wyżej wymienionych objawów mogą być mylone z infekcją (podwyższona temperatura, katar, czy obrzmiałe gardło), zawsze najpierw należy zwrócić się po diagnozę do pediatry, który w razie potrzeby zaleci konsultację alergologa.

Jak zdiagnozować alergię pokarmową?

Diagnoza alergii u niemowlaka oparta jest zwykle na obserwacjach matki, która skrzętnie notuje, co spożywa i obserwuje reakcje dziecka na jej dietę. Jeżeli powyższe nie przynosi spodziewanych efektów – należy wykonać testy (z krwi) w kierunku specyficznych przeciwciał, a także tzw. test prowokacyjny. Ten dziesięciodniowy test wykonuje się pod ścisłą kontrolą lekarza, zazwyczaj w drugim miesiącu życia niemowlęcia, a polega on na wprowadzaniu do diety dziecka niewielkich ilości mleka krowiego. Pierwszym symptomem alergii będą zaburzenia trawienia (nieprawidłowe stolce z domieszką śluzu i krwi oraz ulewanie i wymioty).

Poza przeprowadzeniem wywiadu alergolog zleca wykonanie badań serologicznych, które można stosować niezależnie od wieku pacjenta, a opierających się na badaniu krwi w teście fluorescencyjnym CAP-RAST, w ramach którego oznacza się wartości IgE swoistego we krwi (przeciwciał wytwarzanych przez układ odpornościowy organizmu w alergiach).

Czy i jak leczyć alergię pokarmową u dziecka?

Najskuteczniejszym panaceum na alergię jest unikanie kontaktu z alergenem.

– W przypadku niemowląt karmionych piersią alergenem może być składnik diety matki, który przeniknął do pokarmu. W takiej sytuacji należy wyeliminować z diety produkty, które nie służą dziecku. Warto pamiętać, że menu matki karmiącej nie powinno zawierać żywności wysoko przetworzonej. Zaleca się również wnikliwą lekturę etykiet produktowych – podpowiada dietetyk kliniczny Ewa Janowicz.

Jakie mleko na alergie pokarmową dla niemowląt? Niemowlęta ze stwierdzoną alergią powinny być karmione mieszankami modyfikowanymi dedykowanymi alergikom, w których to białka są już zhydrolizowane, czyli trafiają do organizmu dziecka częściowo, albo całkowicie rozłożone, nie powodując tym samym reakcji alergicznych. Warto mieć świadomość, że choć pojawienie się alergii możliwe jest u każdego dziecka, to jednak alergie pokarmowe częściej dotyczą niemowląt karmionych sztucznie. By złagodzić dokuczliwe objawy, dzieciom podaje się również leki antyhistaminowe.

Na co jeszcze zwrócić uwagę?

Reakcje alergiczne u niemowląt pojawiają się zwykle między drugim a trzecim miesiącem życia niemowlęcia albo mogą wystąpić w okresie między czwartym a szóstym miesiącem, czyli w czasie, kiedy dieta dziecka ulega rozszerzaniu.

Warto dołożyć wszelkich starań, by zminimalizować ryzyko wystąpienie alergii pokarmowej.

– Jeśli karmienie mlekiem matki jest z jakichś względów niemożliwe, dziecko powinno spożywać hipoalergiczne mleko modyfikowane (opatrzone symbolem HA). Dieta maluszka powinna być rozszerzana stopniowo i powoli, a dziecko bacznie obserwowane przez kilka dni po podaniu potencjalnie alergennego pokarmu. W czasie infekcji, czy bezpośrednio po nich powinno się zaniechać wprowadzania do jadłospisu maluszka nowych produktów – sugeruje dietetyk kliniczny – Ewa Janowicz.

Silne alergeny, czyli: jaja, ryby, orzechy, orzeszki ziemne, skorupiaki, produkty sojowe  i cytrusy wprowadzać po konsultacji z lekarzem.

Pamiętajmy, że niezdiagnozowane i nieleczone objawy alergii, nawet te najmniej dokuczliwe, mogą spowodować tzw. marsz alergiczny, czyli przechodzenie jednej postaci alergii w kolejną i zmianę – wraz z wiekiem – jej lokalizacji. Marsz atopowy zaczyna się najczęściej od alergii pokarmowej, do której dołączają objawy atopowego zapalenia skóry, z czasem mogące przejść w alergiczny nieżyt nosa i astmę oskrzelową.

Nigdy nie należy zapominać, że jedną z możliwych odpowiedzi organizmu na alergen może być nawet wstrząs anafilaktyczny, będący stanem zagrożenia życia dziecka. Pamiętajmy również, że alergie pokarmowe u niemowląt da się wyleczyć. Z dużym prawdopodobieństwem można założyć, że odpowiednio prowadzone alergiczne dziecko do piątego roku życia pozbędzie się alergii.

Ewa Janowicz – absolwentka Collegium Medicum Uniwersytetu Mikołaja Kopernika oraz SWPS w Sopocie to dietetyk z jasno określoną misją – podnoszenia jakości życia klientów poprzez zmianę ich stylu życia, w szczególności sposobu odżywiania. Dietetyk Ewa Janowicz łączy w swojej pracy wiedzę i doświadczenie z dietetyki klinicznej oraz psychodietetyki, bo jak często powtarza: ” Bałagan na talerzu to często bałagan w życiu”.

Bibliografia: 

1.Choroby wewnętrzne pod red. Franciszka Kokota, t. 2, wyd. VII uzup. i unowocześnione, Warszawa 2002;
2. Stefania Jabłońska, Choroby skóry. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2001. ISBN 83-200-2430-7;
3. M. Nittner-Marszalska, Późna faza reakcji alergicznej typu natychmiastowego (LAR) – dlaczego jest warta poznania?, Alergia 2008, nr 4, s. 12–14;
4. E. Rogala, Zarys alergologii klinicznej, Katowice 1994;
5. A. Silva-Rodrigues, R. Wahl, Alergologia w praktyce, Alfa Medica Press, Bielsko-Biała 2007.