Maluch u dentysty – czy warto leczyć mleczaki? Jak zapobiegać próchnicy u dzieci?

Proces wyrzynania zębów mlecznych u dziecka rozpoczyna się pomiędzy 6. a 12. miesiącem życia. Pojawienie się pierwszych zębów w jamie ustnej naszego malucha jest idealnym czasem na pierwszą wizytę u stomatologa. Na takiej wizycie adaptacyjnej dowiemy się, czy proces wyrzynania ząbków przebiega prawidłowo, a także zostaną nam udzielone wskazówki, jak powinniśmy dbać o higienę jamy ustnej dziecka. Jest to istotne w kontekście zapobiegania próchnicy – bakteryjnej choroby tkanek zęba. 

Wyrzynanie zębów mlecznych trwa do ok. 2,5 roku życia dziecka. Natomiast w okolicach 6. roku rozpoczyna się proces wymiany zębów mlecznych na zęby stałe, który trwa mniej więcej do 12. roku życia dziecka. W związku z tym, że zęby mleczne i tak wypadną, to czy należy je leczyć? Odpowiedź na tak zadane pytanie może być tylko jedna – oczywiście że tak i stoją za tym naprawdę mocne argumenty. 

• Konsekwencją nieleczonej i zaawansowanej próchnicy zębów może być ich utrata. Przedwczesne wypadanie mleczaków może skutkować nieprawidłowym ustawieniem zębów stałych w jamie ustnej, co z kolei może doprowadzić do wad zgryzu. 
• Próchnica jest chorobą zakaźną, dlatego też może ona przenieść się z mleczaków na zęby stałe. 
• Kolejną konsekwencją nieleczonej próchnicy jest ból i dyskomfort, który pojawia się m.in. przy jedzeniu, ale może występować też samoistnie. Tego typu ból charakteryzuje się dużym stopniem uciążliwości, w szczególności dla małych dzieci. 
• Próchnica jest chorobą bakteryjną, która nieleczona może doprowadzić nawet do poważnych problemów kardiologicznych i laryngologicznych. 
• Mleczaki dotknięte próchnicą nie prezentują się zbyt estetycznie, co może być przyczyną frustracji maluchów już na wczesnym etapie dzieciństwa.

Ceny usług stomatologicznych różnią się w zależności od lokalizacji, renomy danego gabinetu, a także od tego, czy ma on podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia (w takim przypadku część usług może być zrealizowana za darmo lub za niewielką opłatą). Poniżej podajemy zakres cen usług związanych z leczeniem mleczaków: 

• Przegląd stomatologiczny u dziecka: 60–100 zł. 
• Znieczulenie powierzchniowe: 10–30 zł. 
• Znieczulenie przewodowe 30–50 zł. 
• Wypełnienie zęba mlecznego: 100–200 zł (w zależności od rozległości i stopnia zniszczenia zęba). 
• Usunięcie zęba mlecznego: 100–200 zł. 

Warto pamiętać, że w ramach NFZ wyróżnia się tzw. świadczenia gwarantowane, które przysługują pacjentom bezpłatnie w gabinetach, które mają podpisany kontrakt. Białe wypełnienia zębów przysługują dzieciom za darmo w przednich zębach górnych i przednich dolnych (do 3. włącznie). Na pozostałe zęby przysługują dzieciom plomby amalgamatowe (szare). Oprócz tego osoby do 18. roku mogą za darmo korzystać z leczenia kanałowego wszystkich zębów. Dodatkowo dzieciom przysługują następujące świadczenia stomatologiczne: 

• lakowanie bruzd pierwszych (do 8. roku życia)  i drugich (do 14. roku życia) trzonowców stałych,
• lakierowanie zębów stałych raz do roku, 
• impregnacja zębiny mleczaków, 
• leczenie chorób przyzębia (np. parodontozy), 
• pokrycie niedorozwoju szkliwa zębów stałych, 
• leczenie ortodontyczne za pomocą aparatów ruchomych (do 12. roku życia).

Sporym utrudnieniem, zarówno w leczeniu mleczaków, jak i zębów stałych u dzieci, jest strach przed dentystą, który niekiedy przybiera postać dentofobii, czyli panicznego lęku przed wizytą u stomatologa. Zjawisko to jest powszechne i jest zazwyczaj przyczyną problemów z podjęciem leczenia zębów u maluchów, zwłaszcza wtedy, gdy maluch nie chce otworzyć buzi lub gdy jego zachowania są nieprzewidywalne. 

Dlatego też w praktyce stomatologicznej zaleca się oswajanie dziecka z dentystą już od najmłodszych lat. Pierwsza wizyta, tzw. adaptacyjna, powinna się odbyć wówczas, gdy u malucha pojawią się pierwsze ząbki, czyli pomiędzy 6. a 12. miesiącem życia. Z kolei następne wizyty – w zależności od potrzeb – powinny mieć miejsce co 3–6 miesięcy. Dzięki nim dziecko zyska szansę oswajania się z dentystą już od najmłodszych lat, co z całą pewnością pozytywnie wpłynie na normalizowanie zabiegów stomatologicznych. 

Jednak co zrobić, gdy dziecko boi się dentysty i każdorazowa próba podjęcia tego tematu kończy się fiaskiem? Z uwagi na to, jak bardzo ważne jest zdrowie zębów, to z całą pewnością nie należy bagatelizować tego problemu. Na początek warto podjąć próbę rozmowy z dzieckiem, kilka razy odwiedzić stomatologa (bez podejmowania prób leczenia), a w razie gdy to nie przyniesie zadowalającego efektu, udać się z dzieckiem do psychologa dziecięcego. Być może strach dziecka przed dentystą ma głębsze podłoże. 

Nie bez znaczenia w kontekście walki z lękiem przed dentystą jest wybór odpowiedniego stomatologa – miłego, cierpliwego i stwarzającego pozytywną atmosferę na wizytach. Najlepszą opcją jest udanie się do gabinetu specjalizującego się w stomatologii dziecięcej, a także uprzednie zapoznanie się z opiniami na temat danej placówki. Warto bowiem mieć na uwadze, że nieodpowiedni dentysta może pogłębić u dziecka lęk lub nawet go wywołać.

Dbanie o zęby mleczne należy rozpocząć wraz z ich pojawieniem się, czyli pomiędzy 6. a 12. miesiącem życia dziecka. Wówczas należy wyposażyć się w specjalną szczoteczkę dla najmłodszych – na rynku dostępne są szczoteczki specjalnie wyprofilowane, z delikatnym włosiem, które nie podrażnią dziąseł malucha. Oprócz tego należy zakupić specjalną pastę do zębów dla dzieci – tego typu produkty znacząco różnią się składem od tych przeznaczonych dla dorosłych (m.in. mniejszą zawartością fluoru). 

Ważną zasadą przy nauce mycia zębów jest odpowiednia technika, której najważniejszym aspektem jest mycie wszystkich powierzchni zębów (nie tylko zewnętrznych). Ponadto zęby należy czyścić dziecku co najmniej dwa razy dziennie (rano i wieczorem) przez 2–3 minuty. Istotnym elementem w dbałości o zęby dziecka są także regularne wizyty u stomatologa (raz na 3–6 miesięcy), a także stosowanie diety zapobiegającej próchnicy. Mowa tu przede wszystkim o wyeliminowaniu z codziennego jadłospisu dziecka: chipsów i słonych przekąsek, słodyczy, napojów słodzonych i przetworzonej żywności typu fast-food.

Wyrobienie w dziecku nawyku codziennego dbania o zęby jest jednym z podstawowych czynników zapobiegania próchnicy. Dobrą praktyką jest rozpoczęcie dbania o higienę jamy ustnej już od czasu pojawienia się w niej pierwszych ząbków. 

Ponadto warto pokazać dziecku, że sami dbamy o zęby i je regularnie czyścimy – maluchy mają tendencję do naśladowania rodziców, wobec tego warto wykorzystać ten fakt w wyrabianiu tego zdrowego nawyku. Dobrym pomysłem jest też zadbanie o odpowiednią szczoteczkę – mowa tu nie tylko o jej wielkości i wyprofilowaniu, ale również aspekcie estetycznym. Kolorowa szczoteczka z bajki z ulubionym bohaterem malucha z całą pewnością przyciągnie jego uwagę, dzięki czemu czynność mycia zębów będzie dla niego przyjemniejsza.