Czym jest anoreksja u nastolatków i jak sobie z nią radzić?

Anoreksja, inaczej jadłowstręt psychiczny, jest zaburzeniem o podłożu psychicznym, które dotyka coraz więcej osób w młodym wieku, a szczególnie nastolatków. To zaburzenie odżywiania charakteryzujące się lękiem przed przybieraniem na wadze, bardzo niską masą ciała i zaburzonym postrzeganiem własnego wyglądu. Anoreksja polega na odmawianiu organizmowi składników odżywczych, które niezbędne są do jego prawidłowego funkcjonowania. Świadome głodzenie się może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Dokładna przyczyna anoreksji nie została jeszcze poznana, jednak często jest ona wynikiem połączenia czynników:

• Psychologicznych – zaniżona samoocena, nadwrażliwość na krytykę, poczucie beznadziejności. 
• Biologicznych – anoreksja w pewnym stopniu może być dziedziczna. Za podatność na zachorowanie na anoreksję mogą odpowiadać geny. Niektórzy mają dziedziczne skłonności do cech charakteru, które mogą być powiązane z anoreksją, np. wrażliwość.
• Środowiskowych – nieustanne dążenie do perfekcjonizmu, szczupłej sylwetki i nienagannego wyglądu jest jedną z głównych przyczyn anoreksji. Młode osoby, by wpasować się w aktualne trendy, stosują diety, zbyt dużo czasu poświęcają na aktywność fizyczną, a w najgorszym przypadku stosują leki pomagające pozbyć się dodatkowych kilogramów, np. leki przeczyszczające.

Zaburzenia odżywiania, choć mogą pojawić się u osób w każdym wieku, najczęściej obserwowane są wśród nastolatków. Najczęściej występują u dziewcząt w okresie dojrzewania, jednak zdarza się, że zmagają się z nim i chłopcy. Jak rozpoznać anoreksję u nastolatków? Do najczęstszych objawów anoreksji u nastolatków należą:

• celowa i świadoma utrata masy ciała,
• rygorystyczne podporządkowywanie się dietom,
• odmawianie jedzenia,
• częste ważenie się (nawet kilka razy w ciągu dnia),
• niezadowolenie ze swojego wyglądu,
• huśtawki nastroju,
• izolacja od otoczenia.

Anoreksja prowadzi do wyniszczenia organizmu, dlatego rodzice nie powinni lekceważyć zauważonych u dziecka pewnych objawów, do których należą:

• szybki spadek wagi,
• uczucie zimna, 
• omdlenia,
• popękane naczynia krwionośne pod oczami,
• odwodnienie,
• ból brzucha,
• stany zapalne żołądka i jelit,
• postępująca próchnica, 
• nieregularne miesiączki lub ich zanik,
• bezsenność.

W badaniu fizykalnym osób chorych na anoreksję lekarz stwierdza zanik tkanki tłuszczowej, który graniczy z wyniszczeniem. Stopień niedożywienia organizmu można określić u nastolatków na podstawie siatki centylowej (do 18. roku życia) lub wskaźnika masy ciała (u osób powyżej 18. roku życia)

Według kryteriów Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego objawy diagnostyczne jadłowstrętu psychicznego obejmują:

• strach przed otyłością, który nie znika mimo utraty masy ciała,
• zaburzenia postrzegania własnej sylwetki, nawet w stanie wyniszczenia,
• dążenie do uzyskania i/lub utrzymania niskiej masy ciała poniżej normy,
• zanik miesiączki od przynajmniej 3 miesięcy.

Skóra osób chorych na anoreksję jest chłodna i blado-szara. Włosy na głowie są przerzedzone, a dłonie i stopy spocone i zimne. Właściwa i szybka diagnoza zaburzeń odżywiania jest niezwykle istotna – zbyt późna reakcja najbliższych może doprowadzić nawet do śmierci.

Leczenie anoreksji, ze względu na częsty brak motywacji, chęci wyzdrowienia i współpracy z lekarzami, jest trudnym zadaniem. Głównym celem leczenia zaburzeń odżywiania jest znormalizowanie masy ciała, wyeliminowanie skutków niedożywienia i pozbycie się problemów psychicznych związanych z anoreksją. Leczenie obejmuje leczenie żywieniowe, psychoterapię i farmakoterapię. Terapia żywieniowa ma na celu przywrócenie prawidłowej masy ciała i poprawę stanu odżywiania. 

Postępowanie psychoterapeutyczne powinno być kompleksowe i wieloetapowe. Uznawane jest za jedną z ważniejszych form leczenia, ponieważ anoreksja u nastolatków związana jest głównie z emocjami. Leczenie anoreksji polega na stopniowym podnoszeniu wagi pacjenta, w połączeniu z terapią u psychologa lub psychiatry i przyjmowaniem leków. Farmakoterapia obejmuje leki przeciwdepresyjne i przeciwlękowe. 

Jedną z terapii psychicznych jest terapia kognitywna oraz terapia zwana terapią rodzinną Maudsley’a, w której to rodzice biorą odpowiedzialność za karmienie chorych na anoreksję dzieci. W przypadku skrajnej anoreksji niezbędna jest hospitalizacja i karmienie dojelitowe.