Maślan sodu – w jaki sposób pomaga wspierać odporność?

Kwas masłowy to jeden z krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych. Nasz organizm produkuje go w procesie fermentacji, podobnie jak kwas octowy i propionowy. Pożywką do produkcji tych kwasów są szczepy bakterii, m.in. Clostridium spp., Eubacterium spp., Fusobacterium spp. i Butyrivibrio spp., Clostridium spp., Megasphaera elsdenii, Mitsuokella multiacida czy Faecalibacterium prausnitzi bytujące w jelicie grubym. Dzięki nim prawidłowo działa nabłonek jelit, a tym samym ochrona organizmu przed patogenami jest bardziej skuteczna.  

Maślan sodu to z kolei sól sodowa kwasu masłowego, która w roztworze wodnym łatwo przekształca się w kwas masłowy, uzupełniając jego niedobory. Jest to bardzo pożądane, ponieważ kiedy jemy duże ilości wysokoprzetworzonej żywności opartej o cukry proste i ubogiej w błonnik, kwasów tłuszczowych może być mniej, co może sprawić, że procesy fermentacyjne w jelitach będą utrudnione. Konsekwencją tego może być występowanie problemów trawiennych i osłabienie odporności organizmu. Dlatego przemysł farmaceutyczny wykorzystuje sól sodową kwasu masłowego, by wzmocnić kondycję organizmu i poprawić pracę jelit.  

Maślan sodu uczestniczy w wielu ważnych dla organizmu procesach: 

• ogranicza ilość chorobotwórczych szczepów bakteryjnych, 

• wspiera produkcję dobrych bakterii jelitowych, 

• pomaga poprawić funkcjonowanie kosmków jelitowych, usprawniając ich funkcje przeciwzapalne, antyoksydacyjne i immunologiczne; 

• pomaga produkować śluz niezbędny do ochrony nabłonka, 

• chroni przed utratą wody i elektrolitów podczas biegunki.  

Krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe mają także istotny wpływ na wchłanianie wapnia, żelaza i magnezu – pierwiastków niezbędnych do budowania odporności organizmu. Kwasy pełnią też bardzo ważne zadania w procesie metabolizowania glukozy i białka, są głównym źródłem energii dla komórek.  

Prowadzone od początku lat 80. ub. wieku badania nad maślanem sodu pozwoliły potwierdzić jego korzystny wpływ na problemy jelitowe. W chorobach takich jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy zespół jelita drażliwego dieta bogata w błonnik może zaostrzać dolegliwości. Maślan sodu może więc być skuteczną alternatywą do diety.  

Dzięki właściwościom przeciwzapalnym, immunoregulacyjnym i regeneracyjnym maślan sodu może wspierać leczenie problemów z jelitami – od chorób zapalnych jelit, przez łagodzenie przebiegu infekcji jelitowych przebiegających z biegunką i objawami nadwrażliwości pokarmowej po wzmacnianie odporności. Opisano też korzystne oddziaływanie kwasu masłowego w przewlekłym zapaleniu jelit po radio- i chemioterapii, a także wpływ suplementacji na poprawę samopoczucia psychicznego – badania potwierdzają duży związek między kondycją mikrobioty jelitowej a pracą mózgu.  

Badania naukowe potwierdzają związek między maślanem sodu a odpornością. Jak się ocenia, nawet 70% komórek odpornościowych organizmu znajduje się w jelitach, więc od kondycji mikrobioty zależy, jak nasz organizm będzie reagował na drobnoustroje chorobotwórcze.  Wiele badań potwierdza, że mikrobiota jelitowa wytwarza substancje przeciwdrobnoustrojowe i przeciwciała, które chronią organizm przed drobnoustrojami.  Badania przeprowadzone przez zespół badawczy Hu Liu i Ji Wang potwierdziły także, że maślan wzmacnia funkcję bariery jelitowej i odporność śluzówki. 

Ponieważ maślan sodu bardzo szybko metabolizuje się w przewodzie pokarmowym, dawki tej substancji zamknięte są w żelowych kapsułkach, które rozpuszczają się dopiero w jelicie grubym, czyli dokładnie tam, gdzie są potrzebne. Maślan sodu niekiedy połączony jest z odpowiednio dobranymi probiotykami. Taka formuła rekomendowana jest przede wszystkim po antybiotykoterapii, a także w zaburzeniach flory bakteryjnej, np. do łagodzenia objawów zespołu jelita drażliwego (IBS).  

Maślan sodu można podawać dzieciom powyżej 7. roku życia, choć nie ma przeszkód, by – jeśli lekarz uzna ten środek za wskazany – podać go także dzieciom mniejszym. Dawkowanie zależy od ilości maślanu w jednej dawce. Na rynku znajdziemy preparaty zawierające 150-300 a nawet 600 mg maślanu sodu w jednej kapsułce. Środek powinno się stosować przez co najmniej 6 tygodni. Kapsułkę powinno się połknąć podczas posiłku bez rozgryzania, popijając letnią wodą.  

Nasza odporność w ogromnym stopniu zależy od kondycji jelit. Mikrobiota nie tylko pomaga trawić pokarmy i przyswajać składniki odżywcze, ale także chronić organizm przed chorobotwórczymi patogenami. Dzięki zdrowym bakteriom bytującym w jelitach bariera jelitowa jest na tyle skuteczna, że szkodliwe substancje nie przenikają do krwiobiegu, ale zostają wydalone wraz z niestrawionymi resztami pożywienia.  

Mikrobiota jelitowa wspiera tworzenie komórek odpornościowych i ich prawidłowe funkcjonowanie. Dlatego tak ważne jest, by podczas i po infekcji leczonej np. antybiotykami stosować preparaty wspierające odbudowę flory bakteryjnej. Preparaty z maślanem sodu mogą w tym pomóc.  

Zaburzenia w składzie mikrobioty mogą być także przyczyną zmniejszenia motoryki w przewodzie pokarmowym i wzrostu masy ciała. maślan podnosi wrażliwość tkanek na działanie insuliny, obiecujące są badania nad związkiem składu mikrobioty a np. insulinoopornością.  

By w jelicie grubym wytworzył się kwas masłowy, niezbędne są węglowodany złożone, których najwięcej jest w owsie, otrębach i skrobi. Można je znaleźć w surowych warzywach, przede wszystkim w ziemniakach, zmielonych ziarnach zbóż czy zielonych bananach.  

Kwas masłowy naturalnie występuje w mleku i jego przetworach, to dzięki niemu sery mają specyficzny smak. Można go także znaleźć w kiszonkach. To dlatego wśród zaleceń dla osób z problemami jelitowymi lub często zapadających na infekcje znajduje się rekomendacja, by wzbogacić codzienną dietę o produkty mleczne i kiszone.  

Dieta dla zdrowych jelit powinna być skomponowana w oparciu o: 

• produkty pełnoziarniste i zbożowe, 

• świeże owoce i warzywa,  

• produkty mleczne, 

• chude mięsa i ryby, 

• tłuszcze roślinne, 

• kiszonki. 

Dla dobra naszych jelit powinno się unikać dań typu fast food, tłustych i wysokoprzetworzonych przekąsek, tłustego nabiału i tłustych mięs.  

U dzieci choroby takie jak zespół jelita drażliwego czy zaparcia o charakterze czynnościowym występują dosyć często, powodując wiele przykrych dolegliwości. Ich przyczyną w wielu przypadkach jest niedojrzałość układu pokarmowego dzieci. Bóle brzucha, problemy trawienne, zaburzenia defekacji, biegunki i zatwardzenia to u wielu maluchów stan codzienny. Układy trawienne dzieci bardzo łatwo reagują na zaniedbania żywieniowe, na zaburzenia mają także wpływ napięcia psychiczne i stres.  

Nauka cały czas poszukuje sposobów na zminimalizowanie tych objawów. Preparaty z maślanem sodu przynoszą obiecujące efekty, są także bezpieczne w dawkowaniu, a niepożądanych skutków ubocznych występuje niewiele.  Jednak w przypadku najmłodszych pacjentów zastosowanie tych preparatów, a także ich dawkowanie, powinno być skonsultowane z lekarzem.