Trądzik, czyli gwiżdż na pryszcz!

Trądzik młodzieńczy to choroba samoograniczająca się, mogąca jednak trwać nawet kilka lat. To schorzenie zapalne skóry wywodzące się z jednostki włosowo-łojowej. Mieszki łojowo-włosowe to jakby dziurki w skórze, w których wyrastają włosy. Znajduje się tam również gruczoł łojowy; jego praca w dużej mierze zależy od hormonów.

Na twarzy, plecach oraz dekolcie, czyli w miejscach, w których obserwuje się zmiany wynikające z trądziku młodzieńczego, mieszki mają szczególne cechy: gruczoły łojowe są w nich większe, zatem i wydzieliny na tym obszarze skóry jest więcej. Łój blokuje mieszki, co prowadzi do powstawania różnego rodzaju zanieczyszczeń: wyprysków, zaskórników, grudek itd.

Najtrudniejsze do zaakceptowania są wypryski na twarzy. Trądzik młodzieńczy, w zależności od rodzaju, może nagle zmienić gładką skórę młodego człowieka w skórę usianą bolesnymi i nieestetycznymi zanieczyszczeniami. U dziewcząt pierwsze objawy trądziku występują ok. 11. urodzin, a u chłopców ok. 12 roku życia. Trądzik zazwyczaj gorzej przechodzą mężczyźni, jednak kobiety gorzej znoszą go pod względem emocjonalnym.

Kondycja i wygląd skóry okazują się bardzo istotnymi czynnikami kształtującym samoocenę, a to z kolei ma duży wpływ na zdrowie psychiczne młodych kobiet. Osoby zmagające się z trądzikiem częściej odczuwają lęk, cierpią na depresję, izolują się społecznie, pojawiają się zaburzenia relacji międzyludzkich, co wpływa na poczucie własnej wartości oraz jakość życia.

Objawy trądziku

Trądzik młodzieńczy może mieć kilka postaci. Wykwitem pierwotnym, czyli pierwszym objawem trądziku młodzieńczego, są zaskórniki, powstające głównie w wyniku nadmiernej produkcji łoju przez gruczoły łojowe, co prowadzi do zablokowania przewodów gruczołów. Za rozwój trądziku odpowiadają najczęściej bakterie Propionibacteriumacnes, androgeny oraz neuropeptydy.

Objawy trądziku to grudki i krosty, a także głębokie ropne nacieki zapalne o charakterze guzków i torbieli. Grudki obecne są zwykle przez kilka dni do kilku tygodni, krosty przez kilka dni. Z kolei guzki i torbiele mogą utrzymywać się nawet do kilku miesięcy.

Trądzik młodzieńczy może mieć kilka postaci, w zależności od tego, jakie objawy mu towarzyszą. Odmiany trądziku: 

• zaskórnikowy, 
• krostkowy, 
• grudkowo-krostkowy,
• guzkowo-cystowy. 

Zaskórniki – mogą być otwarte lub zamknięte – widoczne są gołym okiem. To najłagodniejsza postać trądziku młodzieńczego. W przypadku trądziku grudkowo-krostkowego poza zaskórnikami obserwuje się również większe krosty, które zakończone są widocznym, żółtym czubkiem. Z kolei guzki i cysty mogą mieć nawet do kilku centymetrów. Niestety, nie istnieje wyjaśnienie, dlaczego niektórzy przechodzą trądzik łagodnie, a inni ciężko.

Duże zmiany trądzikowe, w tym guzy, najczęściej są przyczyną powstawania na skórze blizn potrądzikowych. Co ciekawe, czynnikiem ryzyka występowania blizn są także geny – jeśli w rodzinie to zjawisko miało miejsce, możliwe, że nawet zmiany mniejsze niż guzki zostawią po sobie blizny. Blizny nie zawsze wyglądają tak samo. Bliznowacenia w trądziku mogą być wypukłe lub wklęsłe, a zagłębienia mogą mieć różne rozmiary (tzw. blizny zanikowe). Ponadto trądzik nierzadko zostawia po sobie przebarwienia.

Ponieważ istnieje kilka hipotez na temat przyczyn powstawania zmian trądzikowych oraz czynników, które je nasilają (w tym zmiany hormonalne wynikające z procesu dojrzewania, dieta, stres, przyjmowane leki), trądzik leczy się objawowo. Leczenie miejscowe, czyli stosowanie preparatów ze składnikami aktywnymi, zależy od rodzaju zmian. Zaskórniki leczy się głównie nadtlenkiem benzoilu oraz kwasem azelainowym. Na grudki zaleca się retinoidy, zaś na krosty antybiotyki (erytromycyna, klindamycyna, nadiflokacyna). Guzki oraz torbiele leczy się retinoidami i antybiotykami.

Spośród antybiotyków w leczeniu trądziku najczęściej stosuje się erytromycynę (2–4 proc.) oraz klindamycynę (1 proc.). Wykazują one działanie przeciwbakteryjnie w stosunku do Propionibacteriumacnes. Co ważne, rzadko obserwuje się działania niepożądane, nadifloksacyna może jedynie uwrażliwiać skórę na promieniowanie UV. Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia oporności na antybiotyki stosowane miejscowo, lekarz może połączyć je w terapii z nadtlenkiem benzoilu, kwasem azelainowym lub retinoidami. Te ostatnie mają silne działanie przeciwzaskórnikowe, przeciwzapalne i sebostatyczne.

Jeśli nasze dziecko zmaga się ze zmianami trądzikowymi, nie bagatelizujmy tego i nie czekajmy, aż stan skóry bardzo się pogorszy. Leczenie trądziku na własną rękę kosmetykami dostępnymi w drogerii czy nawet aptece może skończyć się przesuszeniem skóry i nasileniem objawów. Najlepiej od razu zgłosić się po poradę do dermatologa, który zaleci odpowiednią pielęgnację. Warto zadbać o zdrową skórę dziecka na wczesnym etapie, by czuło się ono zadbane, zaopiekowane i otoczone zrozumieniem – dzięki temu jest spora szansa, że uniknie nie tylko blizn potrądzikowych, ale również kompleksów.