Do kiedy się rośnie?

Tempo wzrastania u dziecka zależne jest od kilku czynników. Jest ono m.in. uwarunkowane genetycznie, zależne od diety oraz odżywienia czy też wpływu hormonów i ewentualnie zażywanych przez dziecko leków. Określenie wzrostu, jaki może osiągnąć dziecko, jest bardzo trudne i obarczone stosunkowo dużym błędem. Inne jest również tempo wzrastania dziewczynek i chłopców. 

Ważnym czynnikiem warunkującym szybkość wzrastania dziecka jest jego wiek. Człowiek rośnie najszybciej w trakcie pierwszego roku życia. W tym okresie przyrost wynosi ok. 25cm. W trakcie drugiego roku życia dziecko zyskuje kolejne centymetry nieco wolniej. Nadal jest to jednak zawrotne tempo 12-13 cm na rok. Tempo wzrastania sukcesywnie zmniejsza się do piątego roku życia, ok. 7 cm na rok w trzecim i czwartym roku życia. Od ukończenia 5 lat aż do skoku wzrostowego dziecko będzie wzrastało ok. 5 cm na rok. Wzrastanie dziecka może przyspieszyć lub spowolnić tempo z powodu współwystępujących chorób bądź stosowanych leków.

Przyczyny zbyt wolnego wzrostu

Hamująco na wzrastanie mogą wpływać m.in. choroby hormonalne takie, jak: niedobór hormonu wzrostu czy niedoczynność tarczycy, choroby przewlekłe serca, płuc czy nerek, a także choroby uwarunkowane genetycznie, np. zespół Turnera lub zespół Downa. 

Przyczyny nadmiernego wzrostu

Przyspieszone tempo wzrostu występuje w takich chorobach, jak: zespół Klinefeltera, zespół Marfana czy przy przedwczesnym dojrzewaniu płciowym. Mimo to w znaczniej większości przypadków zbyt wysoki lub zbyt niski wzrost nie jest spowodowany istotną patologią.

Skoki wzrostowe zarówno u chłopców, jak i u dziewczynek związane są przede wszystkim z działaniem hormonów płciowych. Dojrzewanie, a co za tym idzie, przyspieszenie wzrastania u dzieci, rozpoczyna się w przypadku dziewczynek ok. 11. roku życia, a w przypadku chłopców w 13-14. roku życia. Wśród przedstawicielek płci żeńskiej skok wzrostowy osiąga w szczytowym momencie nawet 9 cm na rok. Trwa to do 15. roku życia, kiedy najczęściej proces wzrastania dziewczynek zostaje zakończony. U chłopców maksymalne tempo wzrastania wynosi nawet 11cm na rok i kończy się w okolicach 17‒18. roku życia. W późniejszych latach wzrost chłopców już znacząco się nie zwiększa.

Normy oceny wzrastania u dzieci znacząco różnią się od siebie w zależności od wieku. Różnice te są zależne też od płci dziecka. Z tego powodu pediatrzy na całym świecie korzystają z tzw. siatek centylowych. Zasada korzystania z nich jest bardzo prosta. Na siatce centylowej znajduje się 7 linii, które wskazują, jaki procent dzieci w danej populacji osiąga taką samą lub mniejszą wartość dla badanej cechy. Linie te odpowiadają, idąc od dołu, 3 proc., 10 proc., 25 proc., 50 proc., 75 proc., 90 proc. i 97 proc. Zamiast jednak mówić, że w przypadku danego pomiaru 75 proc. dzieci uzyskało mniejszy lub taki sam wynik, lekarze określają, że dziecko znajduje się w 75. percentylu. W przypadku niskorosłości dziecka za nieprawidłowy uznaje się wzrost poniżej 3. percentyla, natomiast nadmierny wzrost wskazują wartości w 97. percentylu. 

Na co dzień lekarze korzystają m.in. z uniwersalnych siatek centylowych stworzonych przez WHO. Są one podzielone ze względu na wiek, płeć oraz badany parametr. Siatki są przeznaczone dla dzieci od momentu narodzin do ukończenia 13. tygodnia życia, do 2. roku życia, do 5. roku życia, od 5. do 10. roku życia oraz siatki dla nastolatków. Parametry, które w zależności od wieku można sprawdzić na siatce centylowej, to wysokość ciała, waga, ciśnienie krwi, BMI czy obwód głowy.

Określenie momentu, kiedy nastolatek przestaje rosnąć, jest niemożliwe. Na ostateczną długość człowieka składa się wiele czynników, dlatego tempo wzrostu może być bardzo różne. Niektórzy ostateczny wzrost osiągają w wieku 17 lat, inni mogą rosnąć nawet do 20. roku życia. Po zakończeniu wcześniej wspomnianego skoku wzrostowego w okresie nastoletnim wzrost nie podlega już większym wahaniom.