Skuteczne ćwiczenia na koncentrację dla dzieci

Trudności z koncentracją, zapominanie, rozkojarzenie – znasz to? Takie objawy ma sporo dorosłych, nie tylko dzieci. Jakie są przyczyny braku koncentracji u dzieci?

• niedosypianie – dzieci często wieczorem mają istny przypływ sił do zabawy lub, co gorsza, do siedzenia przed ekranem. W efekcie późno zasypiają, a rano są niewyspane, co przekłada się na zaburzenia koncentracji i problemy z pamięcią;
• stres – uczeń przytłoczony nadmiarem materiału do opanowania, stresem związanym ze szkołą, relacjami z rówieśnikami czy nawet sytuacją pandemiczną może mieć problemy z opanowaniem zalecanego materiału na skutek zaburzeń koncentracji;
• odwodnienie, niewłaściwe odżywanie – również mogą sprzyjać zaburzeniom koncentracji i uwagi u dzieci, mózg trzeba odżywiać! Niewłaściwe pożywienie nie dostarcza odpowiednich substancji sprzyjających koncentracji i korzystnie wpływających na pamięć;
• przemęczenie;
• niewłaściwe warunki do nauki, np. przebywanie w hałasie;
• przebodźcowanie;
• zaburzenia rozwojowe, np. spektrum autyzmu, ADHD;
• zaburzenia neurologiczne i organiczne, np. niedosłuch, niedowidzenie, które utrudniają koncentrację na nauce;
• brak aktywności fizycznej, brak urozmaiconej aktywności w ciągu dnia, np. cały dzień przed komputerem.

Zaburzenia koncentracji uwagi u dzieci przejawiają się w różny sposób. Nie wszystkie objawy muszą być kojarzone z problemami z koncentracją.

Objawy zaburzeń koncentracji to najczęściej:

• trudności z przyswajaniem nowych informacji;
• popełnianie błędów w pisowni znanych wyrazów, przestawianie i gubienie liter;
• problemy z rozwiązywaniem zadań;
• przeskakiwanie z tematu na temat, zapominanie o czym była mowa, urywanie zdań;
• rozkojarzenie, wyłączanie się, zawieszanie się;
• gubienie przedmiotów;
• zapominanie, gdzie się coś położyło czy coś zrobiło (np. zgaszenie światła przed wyjściem);
• zapominanie o obowiązkach, planach;
• obniżenie kreatywności, brak pomysłów, brak spontaniczności;
• uczucie znużenia, zmęczenia, senność;
• obniżenie nastroju.

Dzieci, które mają zaburzenia koncentracji, osiągają słabsze rezultaty w nauce. Bywają przygaszone, nieobecne, mają obniżony nastrój, a nawet depresję. Problemy z nauką u dzieci rzutują nie tylko na oceny szkolne, ale przede wszystkim na samoocenę, poczucie własnej wartości, samoakceptację. Konsekwencje problemów z koncentracją dotyczyć mogą więc nie tylko wymiernych rezultatów w postaci ocen na świadectwie, ale samopoczucia dziecka. Jeżeli w porę nie zadba się o poprawienie koncentracji, stan dziecka może się pogarszać, powodując coraz poważniejsze problemy w nauce i funkcjonowaniu społecznym.

W dobie pandemii, gdy wiele dzieci w ten sam sposób spędzało czas nauki i czas wolny – czyli przed komputerem, zaburzenia koncentracji dotyczą coraz większej liczby dzieci i młodzieży, a także osób dorosłych. Podpowiemy, jak stosować samodzielnie ćwiczenia na koncentrację uwagi, aby odzyskać wigor, werwę i chęci do nauki.

Dobrym ćwiczeniem na koncentrację uwagi dla dzieci szkolnych jest wizualizowanie, czyli przywoływanie w wyobraźni na kilka, kilkanaście sekund obrazów. Warto robić to początkowo w pomieszczeniu, w którym nic nie rozprasza. Później można praktykować wszędzie!

• Rysujemy kwadrat, który dzielimy na części. Ćwiczenie koncentracji uwagi polega na wyobrażeniu owada, który wędruje po kartce, po poszczególnych kwadracikach. Im dziecko większe, tym więcej pól możemy narysować w obrębie kwadratu.
• Trening koncentracji uwagi polega na umiejętności selekcji celów – ustalamy mały cel, punkt w planie dnia. Po osiągnięciu go zmierzamy do kolejnego celu. Dziecko zarzucone nadmiarem zadań, odczuwa stres, strach, chaos, w którym się gubi i w efekcie nie realizuje nic lub niewiele.
• Brak koncentracji u dziecka w wieku 10 lat i starszego można zniwelować przez zachęcenie dziecka do robienia streszczeń i notatek. Jest to również zadanie korzystne do selekcjonowania bodźców i zadań – ze spisanych obowiązków wybieramy priorytetowe.
•  Jak poprawić koncentrację u dziecka? Czytać! Najpierw dziecku, potem wspólnie, a w przypadku większych dzieci zachęcać je do samodzielnego czytania.
• Dobrym ćwiczeniem na koncentrację uwagi jest również układanie puzzli.
• Rysowanie – także obydwiema rękami.
• Relaks, słuchanie muzyki relaksacyjnej.

Wiele podpowiedzi znajdziemy w książkach (np. „Superpamięć dla dzieci”, „Trening superkoncentracji dla dzieci”. )

Oprócz wykonywania ćwiczeń koncentracji uwagi warto stosować właściwą dietę, suplementację, odpowiednio długi sen, stworzyć optymalny grafik na każdy dzień. Ćwiczenia na skupienie będą skuteczniejsze, jeśli wesprzemy umysł kwasami omega-3 czy suplementami z dodatkiem miłorzębu japońskiego. W polskim klimacie przez większość roku zalecana jest suplementacja witaminą D, nawet jeśli dzieci spędzają czas na dworze.

‒ Osłabiona koncentracja uwagi i przewlekłe zmęczenie mogą być skutkami niewłaściwego odżywiania. Organizm w ten sposób sygnalizuje, że doświadcza niedoborów. Zazwyczaj mamy do czynienia z tzw. mikroniedożywieniem, czyli niedoborami mikroskładników odżywczych na skutek spożywania niepełnowartościowego pożywienia. To efekt jedzenia m.in. żywności przetworzonej – zwraca uwagę dietetyczka Katarzyna Trafisz. Zaburzenia koncentracji uwagi u dzieci mogą być także powodowane niewłaściwym odżywianiem, nadmiarem słodyczy, tłuszczów, cukrów, spożywaniem fast foodów. Dobrze dobrane, nieduże posiłki w ciągu dnia pomagają zniwelować zaburzenia koncentracji u dzieci.

Pamiętajmy też, że ćwiczenia koncentracji nie są skuteczne bez zdrowego snu i aktywności fizycznej. Dobrze jest każdego dnia spędzać co najmniej godzinę na świeżym powietrzu. Ruch na dworze może zastąpić (przynajmniej w części) ćwiczenia na koncentrację uwagi.