Kiedy wypadają mleczaki?

Struktury z których powstają zęby mleczne zaczynają wytwarzać się bardzo wcześnie, bo już około 4. tygodnia życia płodowego. W tym okresie powstaje listewka zębowa, która w 7. tygodniu ciąży daje początek dwudziestu zawiązkom zębów mlecznych. Od 4. miesiąca życia płodowego zaczyna się natomiast ich mineralizacja.

Wyrzynanie się ząbków to proces, w którym przesuwają się one z kości szczękowej, w przypadku zębów górnych, oraz żuchwy, w przypadku zębów dolnych. Następnie przebijają skórę i ukazują się w jamie ustnej. Pierwsze zęby mleczne zaczynają pojawiać się około 6. miesiąca życia. Należy jednak pamiętać, że każde dziecko jest wyjątkowe i ząbkuje we właściwym dla siebie czasie. U ponad 80 proc. dzieci wyrzynanie się pierwszych zębów przypada jednak na okres między 6. a 10. miesiącem życia. Nieco inaczej sytuacja prezentuje się w przypadku wcześniaków, gdyż u większości z nich pierwsze ząbki pojawiają się pomiędzy 6. a 11. miesiącem życia. Jeżeli natomiast pierwsze ząbki nie pojawią się do końca 12. miesiąca życia, mamy do czynienia z tzw. opóźnionym ząbkowaniem. Jako pierwsze w jamie ustnej niemowlaka pojawiają się siekacze dolne lub górne.

Ile jest zębów mlecznych? 

Pełne uzębienie mleczne składa się z 20 zębów. Wśród nich wyróżniamy:

• osiem siekaczy,
• cztery kły
• osiem trzonowców.

Warto podkreślić, że zębów mlecznych jest zdecydowanie mniej niż stałych. W jamie ustnej dorosłego człowieka znajdują się 32 zęby, wśród nich przedtrzonowce, które nie występują w uzębieniu mlecznym. Zmianie ulega także liczba trzonowców, których dorosły człowiek posiada 12, a nie 8, jak ma to miejsce w przypadku dzieci.

Budowa i cechy mlecznych zębów

Zęby mleczne swoim kształtem są bardzo podobne do zębów stałych. Różnią się jednak między sobą w paru aspektach. Pierwszym z nich jest kolor, gdyż zęby mleczne są znacznie bielsze niż zęby stałe, których odcień bliższy jest barwie kremowej, niż białej. Zęby mleczne od stałych różni również ich budowa. Ich szkliwo i zębina są cieńsze niż w ma to miejsce w przypadku zębów stałych. Są też nieco słabiej zmineralizowane i bardziej podatne na próchnicę.

Należy pamiętać, że prawidłowa higiena jamy ustnej i zapobieganie rozwojowi próchnicy zębów mlecznych, stanowi również ochronę zębów stałych. Próchnica w przypadku zębów mlecznych postępuje bardzo szybko i w stosunkowo krótkim czasie w proces chorobowy wciągnięta zostaje miazga zęba, czyli jego nerw. Z tego też powodu należy szczotkować dwa razy dziennie ząbki maluszka już od pierwszego ząbka, który się pojawi. Stosuje się w tym celu pasty z odpowiednią dla maluszka ilością fluoru oraz specjalnie przeznaczone do tego szczoteczki z miękkim włosiem.

Działanie fluoru na zęby jest najskuteczniejsze w okresie ich kształtowania oraz mineralizacji. Niedojrzałe szkliwo świeżo wyrżniętych mleczaków jest najbardziej chłonne, a proces fluoryzacji przebiega u nich najszybciej. Zwalnia natomiast w późniejszym wieku. Fluor ma kluczowe znaczenie w ochronie zębów przed próchnicą, a szczotkowanie ich pastami zawierającymi ten pierwiastek redukuje proces niszczenia zębów nawet o 70%. Bardzo ważne jest również nie korzystanie z butelki po umyciu ząbków, gdyż może to prowadzić do rozwoju tzw. próchnicy butelkowej u dziecka. Jest to charakterystyczny rodzaj próchnicy występujący u maluszków do 3. roku życia i jest związany ze zbyt częstym używaniem smoczka oraz butelki w ciągu dnia.

Kiedy i jak wypadają mleczaki?

Mleczaki zaczynają wypadać ok. 7. roku życia. Nie jest to jednak sztywna reguła, a wpływ na to ma genetyka, dieta dziecka czy też płeć, gdyż wymiana zębów mlecznych na stałe następuje szybciej u dziewczynek. Jest to również potwierdzone, że zęby osłabione przez próchnicę wypadną szybciej, niż zdrowe.

Jaka jest zatem kolejność wypadania mleczaków? Proces wypadania mleczaków rozpoczyna się od wypadnięcia dolnych lub górnych jedynek, a około roku później siekaczy bocznych, czyli dwójek. Następne w kolejności są kły dolne oraz dolne czwórki, w wieku ok. 9 lat. Mniej więcej w 10. roku życia, dziecku wypadają mleczne trzonowce górne, a także dolne piątki. Ostatnimi zębami, które ulegają wymianie na zęby stałe są górne kły. Dzieje się to ok 11. roku życia. Warto też podkreślić, że stałe szóstki pojawiają się mniej więcej w tym samym czasie, w którym wypadać zaczynają mleczne jedynki. Bardzo ważne jest, aby w tym okresie nie zaniedbywać higieny pierwszych stałych zębów trzonowych, gdyż to właśnie one najczęściej ulegają zepsuciu w życiu dorosłym z powodu złej pielęgnacji jamy ustnej we wczesnych latach.

Kontrola wypadania mleczaków jest bardzo ważna. Odpowiednie tempo wymiany uzębienia mlecznego na stałe jest kluczowe dla utrzymania prawidłowego układu zgryzu. Co więcej, zbyt późne lub zbyt wczesne wypadanie zębów mlecznych może świadczyć o nieprawidłowościach w organizmie dziecka. Jeżeli nie jest to kwestia genetyki, niepokojące jest utracenie pierwszych zębów mlecznych przez dziecko przed przekroczeniem 5. roku życia, gdyż może świadczyć m.in. o chorobie dziąseł. Z kolei zbyt późne wypadanie mleczaków, czyli po 8. roku życia, może być związane z niedoborami witaminy D, czy brakiem zawiązków zębów stałych.