Jak wygląda badanie psychologiczne dziecka?

Badania psychologiczne dzieci mogą być przeprowadzane już od 2. miesiąca życia dziecka. Można dzięki nim sprawdzić, czy rozwój dziecka jest prawidłowy, jaki jest iloraz inteligencji dziecka, czy nie ma ono problemów np. z rozwojem mowy, koncentracją, trudności relacyjnych, zaburzeń integracji sensorycznej i innych.

Im wcześniej zostanie postawiona diagnoza psychologiczna, tym większe są możliwości korygowania ewentualnych problemów. Badanie psychologiczne jest dostosowane do wieku dziecka, a więc badanie psychologiczne dziecka 3-letniego przebiega inaczej niż badanie psychologiczne dziecka 4-letniego.

Szczególnie zaleca się badanie psychologiczne dziecka w następujących przypadkach:

• komplikacje w okresie ciąży,
• komplikacje w okresie okołoporodowym,
• rozpoznane u dziecka choroby genetyczne lub inne poważne choroby,
• rozpoznane u dziecka problemy neurologiczne, problemy z napięciem mięśniowym,
• dziecko w zauważalnym stopniu odstaje od grupy rówieśniczej,
• dziecko nie bawi się lub bawi się tylko nielicznymi zabawkami, ma wąskie spektrum zainteresowań, ma problemy z dłuższym skupieniem na jednej zabawce lub zabawie,
• dziecko ma trudności w relacjach z dorosłymi lub rówieśnikami,
• brak kontaktu wzrokowego z otoczeniem,
• brak kontaktu werbalnego, opóźniony rozwój mowy, zaburzenia mówienia,
• trudności z odpieluchowaniem (po 3 r.ż.),
• trudności ze snem, zaburzony rytm dobowy, wybudzanie w nocy,
• trudności z jedzeniem, zaburzenia odżywiania, silna wybiórczość pokarmowa,
• wyraźnie manifestowane trudności emocjonalne, ataki agresji, autoagresji, lęki,
• trudności z okazywaniem emocji, uboga mimika,
• doświadczenie traumy, doświadczenie poważnych zmian, np. śmierć kogoś bliskiego, rozwód rodziców, ale też narodziny rodzeństwa.

To, jak wygląda badanie psychologiczne dziecka, zależy od wieku dziecka, a także od problemu, z jakim do specjalisty zwrócili się rodzice. Badanie psychologiczne dziecka może być wieloetapowe, prowadzone przez jednego lub kilku specjalistów. W badaniu korzysta się m.in. z:

• obserwacji dziecka,
• wywiadu z rodzicami,
• pytań psychologa do dziecka,
• testów psychologicznych.

W zależności od wieku dziecko na wizycie musi lub może być z rodzicem. Czasem dziecko jest badane – o ile stan i wiek dziecka to umożliwiają – przez psychologa bez obecności rodzica. Niekiedy sytuacja wymaga obserwacji psychologicznej w warunkach domowych, w swobodnej zabawie, np. na placu zabaw czy też w grupie rówieśniczej, np. w przedszkolu. Z kolei pierwszy wywiad bywa też czasem realizowany przez samego rodzica, bez obecności dziecka.

Na badanie psychologiczne dziecka warto zabrać wszelkie wyniki badań dziecka, już od okresu ciąży. Warto mieć wynotowane, kiedy dziecko zaczęło siadać, chodzić, mówić. W niektórych przypadkach niezbędna może być dodatkowa diagnostyka medyczna, np. psychiatryczna, pediatryczna, neurologiczna, genetyczna, neurologopedyczna.

– Na początku każdego roku szkolnego my, jako personel, prosimy rodziców, żeby nie przyjmowali źle informacji z naszej strony, kiedy zasygnalizujemy, że warto z dzieckiem pójść do psychologa. Mając wieloletnie doświadczenie z dziećmi, naprawdę widzimy, które dziecko może mieć zaburzoną integrację sensoryczną, które może być w spektrum autyzmu, które ma problem ze złością. Niestety rodzice czasem traktują zwrócenie uwagi na problem jako atak na nich czy na dziecko, a jest dokładnie odwrotnie – podkreśla opiekunka medyczna, dyplomowana opiekunka dziecięca, Anna Jankowska.

Badanie psychologiczne dziecka ma przebieg pozwalający na uzyskanie pełni obrazu o jego stanie psychicznym, fizycznym i emocjonalnym. Na czym polega badanie psychologiczne dziecka? Oprócz testów psychologicznych potrzebna jest rozmowa i obserwacja. Wnioski z tych wszystkich przestrzeni pozwalają postawić diagnozę, ocenę funkcjonowania dziecka, dalsze zalecenia terapeutyczne.

Z jakich testów psychologicznych korzysta się podczas badania dziecka?

• testy oceniające iloraz inteligencji,
• psychologiczne testy dla dzieci oceniające prawidłowość lub zaburzenia w obrębie ośrodkowego układu nerwowego,
• projekcyjne testy osobowości,
• zadania psychologiczne dla dzieci – rysowanie, układanie, odwzorowywanie wzorów, rebusy, porządkowanie przedmiotów, rozpoznawanie emocji na rysunkach itd.,
• zabawa w obecności psychologa pozwala na ocenę m.in. użycia przedmiotów zgodnie z przeznaczeniem, na zauważanie spektrum zainteresowań, motoryki dziecka itd.,
• pytania psychologiczne dla dzieci – rozmowa, podczas której specjalista może ocenić zasób słownictwa, mimikę, nawiązywanie kontaktu wzrokowego, logikę wypowiedzi etc.

W badaniu psychologicznym dziecka ocenie podlegają: postawa dziecka, motoryka, sprawność manualna, koordynacja ruchu, koordynacja wzrokowa, kontakty i zachowania społeczne, mówienie, pamięć, percepcja.

Psycholog dziecięcy po wywiadzie z rodzicem i po obserwacji dziecka może wskazać na przyczyny trudności w nauce, czy w relacjach społecznych, na potencjał intelektualny dziecka, na kierunek terapii i przestrzenie, które mogą wymagać dodatkowej pracy, np. integracja sensoryczna. Psycholog nie wystawia recept – to leży w gestii psychiatry, do którego, w zależności od potrzeb, dziecko może zostać skierowane na konsultację.

Niezależnie od ustaleń psychologa warto przyjąć je z życzliwością, nie negując obserwacji, gdyż osoba z zewnątrz może dostrzegać w dzieciach to, co w codziennym życiu może umykać najbliższym. Problemy czy zaburzenia dzieci nie powinny być traktowane jako ich „wady”, lecz jako wyzwania do wspólnego przepracowania. Wczesna diagnoza z pewnością może pomóc.

Natomiast jeśli mamy poważne wątpliwości w zakresie postawionej diagnozy, nie bójmy się skonsultować z kolejnym psychologiem czy personelem przedszkola albo szkoły. Psycholog, jak każda osoba, również może być osobą omylną, a niektóre zaburzenia mogą dawać objawy niecharakterystyczne.