Hejt w sieci. Jak pomóc dziecku z nim walczyć?

Hejt (od ang. hate – nienawidzić) to mowa nienawiści, agresja słowna, którą można spotkać niemal na każdym kroku w świecie wirtualnym. Jest to jeden z podstawowych przejawów patologii w Internecie, który święci triumfy za sprawą poczucia anonimowości sprawców. 

Hejt to zjawisko trudne do opisania i jednoznacznego sklasyfikowania ze względu na dynamicznie zmieniającą się komunikację w przestrzeni internetowej. W ramach uproszczenia można przyjąć, że hejt to wszelkie zachowania agresywne i przemocowe, wyczerpujące znamiona agresji elektronicznej. 

Zwykle sprawcą hejtu jest osoba anonimowa, która funkcjonuje w sieci pod pseudonimem, utrudniającym jej identyfikację i pociągnięcie do odpowiedzialności. Z kolei ofiarą jest osoba słabsza, często publiczna. Niekiedy jednak sprawcami hejtu mogą być osoby z najbliższego otoczenia ofiary, np. koledzy z klasy, którzy w poczuciu anonimowości rozpowiadają nieprawdziwe informacje i piszą obraźliwe komentarze.

Nie da się ukryć, że osobami najbardziej narażonymi na mowę nienawiści są osoby publiczne, które – w mniejszym lub większym stopniu – funkcjonują w sieci. Są one piętnowane za każdą wpadkę i przewinienie, a przykładem są zdjęcia i memy, które powstają w wyniku takiej sytuacji. Niemniej jednak ofiarą hejtu mogą być również osoby prywatne, w tym zwłaszcza dzieci i nastolatkowie, którzy stawiają pierwsze kroki w przestrzeni internetowej. Związane jest to poniekąd z nastawieniem młodzieży do tematu mowy nienawiści, którą często postrzegają jako permanentną i naturalną cechę komunikacji internetowej. Co więcej, w sieci funkcjonują tzw. hatepage – miejsca (np. grupy/konwersacje w mediach społecznościowych), które łączą wszystkich hejterów danej osoby.

Internetowa mowa nienawiści może przybierać różne twarze, dlatego warto być czujnym na wszystkie jej przejawy. Najczęściej spotykanym typem hejtu są komentarze na forach, mediach społecznościowych czy też pod filmikami na YouTube. Oprócz tego może on przyjmować formę obraźliwych filmików, prześmiewczych przeróbek zdjęć czy też agresywnych nagrań audio. 

Co więcej, mowa nienawiści dotyka różnych aspektów życia. Jednym z najbardziej dotkliwych dla młodzieży zjawisk jest tzw. beauty hate, czyli mowa nienawiści wobec urody (wyśmiewanie czyjegoś wyglądu). Oprócz tego hejt może być wymierzony w rodzinę, poglądy, religię, etc.

Dzieci i nastolatkowie są jedną z grup najbardziej narażonych na mowę nienawiści w Internecie. Jest to szczególnie niebezpieczne, gdyż w tym wieku dzieci zwykle nie mają zbudowanego poczucia własnej wartości, a także są na etapie poszukiwania własnej tożsamości, przez co są bardziej podatne na zranienie. Ponadto w okresie dojrzewania szczególnie istotna jest aprobata ze strony rówieśników, a jej brak może być dla nastolatka destrukcyjny. Konsekwencje hejtu są wieloaspektowe i zwykle katastrofalne dla psychiki młodego człowieka. 

Ofiara mowy nienawiści może zmagać się z:

• poczuciem krzywdy,
• obniżoną samooceną, 
• brakiem chęci kontaktu z rówieśnikami (wycofaniem społecznym),
• gorszymi stopniami w szkole i mniejszym stopniem zaangażowania,
• utratą zaufania do rówieśników i osób dorosłych,
• stygmatyzacją ze strony otoczenia,
• depresją,
• myślami samobójczymi.

Biorąc pod uwagę powyższe konsekwencje hejtu, należy monitorować – w granicach rozsądku – aktywność naszej pociechy w sieci, a także reagować na każdorazowe zmiany w jej zachowaniu (bez wyraźnego powodu). Dobrą praktyką jest zakazanie dziecku przed 13. rokiem życia korzystania z mediów społecznościowych, a także zablokowanie niektórych stron internetowych (w tym m.in. wybranych kanałów na YouTube).

Jeśli odkryjemy, że nasze dziecko jest ofiarą mowy nienawiści w sieci lub w życiu realnym, to z całą pewnością nie należy lekceważyć tego problemu. Podstawą jest okazanie nastolatkowi dużej dozy empatii i zrozumienia, a także troski i bliskości emocjonalnej. Warto także stwarzać w domu rodzinnym atmosferę sprzyjającą otwartości w wyrażaniu swoich emocji. 

Niezbędne może być także nauczenie dziecka tego, jak radzić sobie z trudnymi uczuciami i doświadczeniami. Możemy zapisać je na spotkania lub warsztaty z psychologiem, który nauczy je, jak zarządzać swoimi emocjami. Oprócz tego należy wytłumaczyć czym jest hejt, a także czym się różni od krytyki i jak na niego poprawnie reagować w sieci.