Dziecko wysoko wrażliwe ‒ czyli jakie?

Wysoko wrażliwe dziecko to osoba, która intensywniej odczuwa bodźce i emocje. Tak jak o niektórych mówi się, że są gruboskórni, jeśli chodzi o odczuwanie, tak o dzieciach wysoko wrażliwych można rzec, że pozbawione skóry. Mocniej czują, więcej przeżywają. To jest zaletą, ale w codziennym życiu może sprawiać kłopoty.

Dzieci wysoko wrażliwe cechuje m.in.:

• wysoko rozwinięta empatia, wrażliwość na innych ludzi i zwierzęta;
• kreatywność, pomysłowość, artyzm;
• nieszablonowe prace plastyczne;
• niestandardowe rozwiązania wyzwań i problemów;
• silnie rozwinięta intuicja;
• nieśmiałość, wycofanie, czasem bojaźliwość, lęki w kontaktach społecznych;
• wrażliwość sensoryczna (np. niechęć do drapiących materiałów, wyczuwanie nawet delikatnych zapachów, niechęć do zabrudzeń);
• wysoka wrażliwość na ból, zimno, gorąco itp.;
• preferowanie spokojnych zabaw, niechęć do hałasu, do niespodzianek;
• skupienie na szczegółach, zauważanie drobnych różnic;
• perfekcjonizm, używanie słów nieadekwatnych do wieku (profesjonalnych terminów).

Jeśli większość lub wszystkie cechy zgadzają się z zachowaniami i osobowością twojego dziecka, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że jest ono wysoko wrażliwe.

Wysoka wrażliwość nie jest chorobą ani zaburzeniem. Intensywniejsze doświadczanie emocji, a także wrażliwość sensoryczna mogą powodować, że bardzo wrażliwe dziecko będzie miało trudności w przedszkolu, szkole, w środowisku rówieśników. W dorosłości wysoko wrażliwe osoby również mogą: mieć problemy z adaptacją w nowym środowisku, nie lubić hałaśliwych miejsc, mieć predyspozycje do niektórych zawodów i trudności z innymi zajęciami.

Wrażliwe niemowlę może mieć problemy z zasypianiem, budzeniem się. Z wiekiem może zmieniać się sposób reagowania. Wrażliwe dziecko w przedszkolu może wykazywać lęk i niepokój z powodu hałasu i nadmiaru bodźców. W wieku szkolnym dziecko wrażliwe może preferować spędzanie przerw w bibliotece, a nie na głośnym korytarzu.

‒ Ważne, żeby pamiętać, że wysoka wrażliwość u dzieci to coś więcej niż nieśmiałość, to coś innego niż nadwrażliwość sensoryczna. Wysoka wrażliwość to inny sposób odbierania świata. Jakby to obrazowo ująć, dziecko wysoko wrażliwe widzi więcej kolorów niż inni, widzi je intensywniej i przeżywa intensywniej ‒ tłumaczy Anna Jankowska, opiekunka medyczna.

Wysoka wrażliwość może utrudniać codzienność, a przestymulowanie może prowadzić do trudności w zachowaniach, powodować negatywne emocje, smutek, płaczliwość czy agresję. Świadomość wysokiej wrażliwości u dziecka może ułatwić jego funkcjonowanie w rodzinie i w środowisku rówieśników.

Jeżeli wiesz, że dziecko jest wysoko wrażliwe, poznaj sposoby, jak mu pomóc:

• Zachowuj spokój i reguluj swoje emocje – ponieważ dzieci wysoko wrażliwe odczuwają emocje rodziców, współodczuwają z nimi.
• Wspieraj dziecko w jego emocjach: gdy dziecko jest szczęśliwe, ciesz się razem z nim. Jeśli płacze, skup uwagę na dziecku i okaż mu wsparcie.
• Unikaj przestymulowania dziecka, nie zabieraj w miejsca głośne (np. koncerty, ale też galerie handlowe). W razie zabrudzenia, oczyść, żeby dziecko nie czuło dyskomfortu.
• Zapewniaj dziecku poczucie bezpieczeństwa i stabilności, regularny rytm dnia.
• Nie nalegaj, aby dziecko było duszą towarzystwa, ale też na bezpiecznym gruncie trenujcie umiejętności społeczne.
• Wybierając szkołę lub przedszkole, sprawdź, w której placówce są małe klasy, a kadra skupiona na uczniach jako jednostkach. Tłumna masowa szkoła może działać przytłaczająco na dziecko wysoko wrażliwe.
• Mając wysoko wrażliwe niemowlę, szczególnie skup się na utrzymaniu porządku i ciszy blisko dziecka. Unikaj nadmiaru przedmiotów w jego otoczeniu. Bądź blisko dziecka, bo to mu daje poczucie bezpieczeństwa.

‒ Uczniowie z wysoką wrażliwością mogą osiągać sukcesy w szkole, szczególnie w dziedzinach wymagających skupienia, a także w zajęciach artystycznych. Mogą mieć też poważne trudności w relacjach z rówieśnikami, problemy, żeby zgłosić się do odpowiedzi, czuć się przytłoczeni, zagubieni, zniechęceni do szkoły, mogą nie udzielać odpowiedzi, nawet jeśli ją znają – tłumaczy Anna Jankowska, opiekunka medyczna.

Wizyta w gabinecie psychologa, psychiatry, neurologa oraz neurologopedy jest niezbędna, jeśli wysoka wrażliwość utrudnia codzienne funkcjonowanie zarówno samemu dziecku, jak i jego rodzinie. Zanim udamy się z dzieckiem do specjalisty, możemy wykonać test na wysoką wrażliwość. Należy jednak brać pod uwagę, że testy są jedynie sugestią, a nie diagnozą. Przyczyną podobnych zachowań i reakcji mogą być m.in. zaburzenia ze spektrum autyzmu, mutyzm wybiórczy, zaburzenia integracji sensorycznej. Przydatnymi lekturami dla rodziców wrażliwych dzieci są książki autorstwa Elaine N. Aron. Ta amerykańska psycholożka i badaczka napisała wiele publikacji, które mogą pomóc rodzicom, m.in.

• „Naucz się kochać wysoką wrażliwość. Ćwiczenia”
• „Wysoko wrażliwi. Jak funkcjonować w świecie, który nas przytłacza”
• „Wysoko wrażliwi i miłość”
• „Wysoko wrażliwi rodzice”
• „Wysoko wrażliwe dziecko. Jak zrozumieć dziecko i pomóc mu żyć w przytłaczającym świecie” ‒ w książce znajdziemy test sprawdzający wysoką wrażliwość dziecka (test dostępny w kilku wersjach również w Internecie, można znaleźć pod nazwami test HSP lub WWO – highly sensitive person/wysoko wrażliwa osoba).