SIBO – objawy, przyczyny, diagnostyka, leczenie, dieta

SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (z ang. Small intestinal bacterial overgrowth), to zaburzenie mikroflory przewodu pokarmowego polegające na nadmiernym namnażaniu się bakterii w jelicie cienkim.

Choć naturalnie w tej części układu pokarmowego również występują mikroorganizmy, ich ilość jest kontrolowana i znacznie mniejsza niż w jelicie grubym. Gdy równowaga zostaje zaburzona, bakterie zaczynają fermentować niestrawione resztki pokarmowe, co prowadzi do nieprzyjemnych objawów oraz upośledzenia wchłaniania składników odżywczych.

Do rozwoju SIBO dochodzi w wyniku zakłócenia naturalnych mechanizmów, które utrzymują mikroflorę jelita cienkiego w ryzach. Jednym z najczęstszych czynników jest osłabiona motoryka przewodu pokarmowego. Sprawia ona, że zalegające zbyt długo bakterie zaczynają się namnażać się w jelicie cienkim.

Przyczyny SIBO obejmują również zmiany anatomiczne, np. uchyłki, zrosty czy przetoki oraz choroby przewlekłe (takie jak cukrzyca), a także stosowanie niektórych leków, w tym inhibitorów pompy protonowej, które zaburzają kwaśne środowisko żołądka, sprzyjając kolonizacji bakterii w jelicie cienkim.

Najczęstsze symptomy, które mogą wskazywać na SIBO, to:

• wzdęcia i gazy,
• biegunka lub zaparcia,
• ból lub dyskomfort w jamie brzusznej,
• zaburzenia trawienia,
• nudności,
• utrata masy ciała,
• objawy niedoborów witaminowych, zwłaszcza witamin B12 i D.

Objawy SIBO mają często charakter przewlekły i nasilają się po posiłkach. Niekiedy bywają mylone z innymi chorobami układu pokarmowego, takimi jak zespół jelita drażliwego (IBS).

Choć SIBO kojarzy się głównie z układem trawiennym, jego wpływ sięga dalej. Zaburzenia mikrobioty mogą prowadzić do:

• zmian skórnych (trądzik, egzema),
• neurologicznych (mgła mózgowa, problemy z koncentracją),
• hormonalnych (nieregularne cykle miesiączkowe).

Coraz częściej zwraca się też uwagę na powiązanie SIBO z bólami stawów i przewlekłym zmęczeniem.

Najczęściej stosowaną metodą w diagnostyce SIBO jest wodorowy test oddechowy. Polega on na wypiciu roztworu glukozy lub laktulozy i pomiarze stężenia wodoru/metanu w wydychanym powietrzu. Obecność gazów w ciągu pierwszych 90–120 minut świadczy o nadmiernej fermentacji bakterii w jelicie cienkim.

Dokładna diagnostyka SIBO wymaga też właściwego przygotowania: diety przed testem i eliminacji leków zaburzających wynik.

Podstawą leczenia SIBO jest antybiotykoterapia, najczęściej z użyciem rifaksyminy. W zależności od obecności bakterii metanogennych mogą być także potrzebne inne preparaty lub ich kombinacje.

Leczenie SIBO nie ogranicza się jednak do antybiotyków – ważna jest też suplementacja witaminami B12 i D, a także żelazem.

Odpowiednia dieta przy SIBO jest jednym z kluczowych elementów leczenia i profilaktyki nawrotów. Najczęściej zalecana jest dieta low FODMAP, czyli dieta eliminacyjna o niskiej zawartości fermentujących węglowodanów. Składa się z trzech etapów:

• Faza eliminacji wyklucza się produkty wysokie w FODMAP, takie jak mleko z laktozą, warzywa cebulowe, owoce bogate we fruktozę czy rośliny strączkowe;
• Faza reintrodukcji to stopniowe wprowadzanie wyeliminowanych produktów i obserwacja reakcji organizmu, czyli tzw. reintrodukcja produktów;
• Faza stabilizacji obejmuje dostosowanie diety do indywidualnej tolerancji i utrzymanie równowagi mikroflory.