Jak rozpoznać i leczyć przepuklinę u dziecka?

Przepukliną nazywamy uwypuklenie otrzewnej przez znajdujące się naturalnie bądź nabyte otwory w ciele człowieka. Powstaje ona na skutek przemieszczenia się struktur jamy brzusznej przez jej osłabione ściany na zewnątrz. W przypadku dzieci najczęściej występującymi przepuklinami są przepukliny pachwinowe oraz pępkowe. 

Zawartość przepukliny pachwinowej wydostaje się poza jamę brzuszną przez otwór w przedniej ścianie jamy brzusznej. Najczęściej występuje jako wada wrodzona u chłopców, jednak może również pojawić się u dziewczynek. Bardzo rzadko przepuklina pachwinowa jest obustronna. W przypadku chłopców objawia się jako miękki guzek zlokalizowany w okolicy wzgórka łonowego oraz moszny. U dziewczynek zlokalizowany jest najczęściej przy wzgórku łonowym. 

Przepuklina pępkowa pojawia się najczęściej w okresie okołoporodowym u jednego na 6 urodzonych dzieci. Objawia się jako miękki guzek, który łatwo można zniwelować palcem.

Najczęściej we wnętrzu worka przepukliny znajduje się fragment jelita, ale może to być także każdy inny narząd wewnętrzny. Schorzenie to objawia się jako niebolesny i miękki guzek lokalizujący się najczęściej w okolicach pępka lub pachwiny. Czasami jednak może wywoływać dolegliwości bólowe. Przepuklina może powiększać się, np. podczas płaczu dziecka. Najczęściej przepuklinę można poprzez lekki nacisk palca „schować” we wnętrzu jamy brzusznej, jednak po chwili znów się pojawia.

Przepukliny u dzieci zdarzają się stosunkowo często. Rozwijają się one najczęściej z powodu zaburzonego rozwoju ścian jamy brzusznej, do którego doszło jeszcze w okresie życia płodowego. Co więcej, mięśnie u dzieci są stosunkowo słabe, dlatego przepukliny mogą powstawać u nich częściej niż u dorosłych. Przepukliny mają częściej dzieci, u których panuje zwiększone ciśnienie w brzuchu lub u których stwierdzono zaburzenia w syntezie kolagenu.

Przepuklina objawia się jako niebolesny guzek lokalizujący się u dzieci najczęściej w okolicach pachwiny lub pępka. Kiedy zawartość worka przepukliny uwięźnie, a co za tym idzie, nastąpi niedokrwienie, guzek może stać się bardzo bolesny. Wówczas konieczne jest jak najszybsze zgłoszenie się na dziecięcy SOR. 

Lekarz stawia rozpoznanie przepukliny przede wszystkim na podstawie badania dziecka oraz wywiadu. Aby potwierdzić rozpoznanie, czasami potrzebne jest wykonanie USG jamy brzusznej. Nie jest to jednak badanie konieczne w każdym przypadku. Lekarz różnicuje najczęściej przepuklinę pachwinową z uwięźniętym jądrem czy też z powiększonym węzłem chłonnym tej okolicy.

Leczenie przepukliny u dziecka uzależnione jest przede wszystkim od jej rodzaju. W większości przypadków jest to zabieg chirurgiczny. W przypadku przepukliny pępkowej lekarze czekają z reguły do ukończenia przez dziecko 4. roku życia, obserwując, czy wrota przepukliny zarastają samoistnie. Dzieje się tak w przypadku 95 proc. dzieci. Wskazaniami do operacji są rozległe i duże przepukliny pępkowe, a także brak samoistnego cofnięcia się worka przepukliny do jamy brzusznej po ukończeniu przez dziecko czterech lat. 

W przypadku przepukliny pachwinowej najczęściej konieczny jest zabieg operacyjny. Jeżeli można odprowadzić palcem przepuklinę do wnętrza brzucha dziecka, nie trzeba się spieszyć, zabieg trzeba wykonać w sposób planowy, w dogodnym terminie. Jeżeli guzek nie daje się odprowadzić, jest twardy, bolesny, a dziecko niespokojne, należy od razu udać się do szpitala, gdyż może to świadczyć o uwięźnięciu przepukliny. Konieczny jest wtedy zabieg operacyjny w trybie pilnym, aby zapobiec niedrożności i perforacji przewodu pokarmowego. Jeżeli podejrzewasz u dziecka uwięźnięcie przepukliny, nie karm go oraz nie podawaj płynów, gdyż przy pełnym żołądku lekarze nie mogą przeprowadzić zabiegu.