Epilepsja u dzieci – jak ją rozpoznać i leczyć?

Epilepsja to choroba mózgu, w przebiegu której dochodzi do nieprawidłowych wyładowań elektrycznych w obrębie tego narządu. Prowadzi to do pojawienia się charakterystycznych ataków.  Aby zrozumieć to, co dzieje się w momencie takiego ataku, należy przede wszystkim uzmysłowić sobie, jak przekazywane są impulsy w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Neurony, czyli specjalistyczne komórki nerwowe, przewodzą impulsy nerwowe, które mają informować mózg, co dzieje się wokół niego czy też w ciele człowieka. Umożliwia to odpowiednią reakcję organizmu na docierające bodźce. Neurony komunikują się ze sobą za pomocą tzw. neurotransmiterów, czyli specjalnych białek, które umożliwiają przekazywanie impulsów elektrycznych między jedną komórką a drugą. 

W przypadku osób chorych na epilepsję dochodzi do nieprawidłowego przewodnictwa impulsów nerwowych, a co za tym idzie, nadmiernego pobudzania danych obszarów w mózgu. W takiej sytuacji, w zależności od tego, który obszar mózgu został pobudzony, obserwujemy napad padaczkowy. 

Ocenia się, że na epilepsje choruje 1 proc. procent społeczeństwa. Skłonność do rozwinięcia padaczki może być nabyta lub dziedziczona genetycznie, kiedy ktoś z rodziny chorował na epilepsję. W przypadku nabytej skłonności do rozwoju epilepsji może dojść m.in. na skutek urazu głowy lub choroby infekcyjnej lokalizującej się w układzie nerwowym, jak np. zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Najczęstszym objawem padaczki u dzieci są drgawki. Mogą one przyjmować różne formy i dotyczyć całego ciała lub jedynie pewnego jego obszaru. Napad drgawek jest najczęściej poprzedzony tzw. aurą, czyli specyficznymi objawami, które sugerują wystąpienie ataku w niedługim czasie. Może to być zmiana zachowania dziecka, niepokój czy ból głowy. W czasie ataku dziecko może stracić przytomność, oddać mocz czy też upaść. Po napadzie padaczkowym z reguły jest ono wyczerpane, dlatego też może od razu zasnąć. 

Niekiedy podczas napadu padaczkowego nie występują drgawki, mogą jednak pojawić się inne objawy, takie jak: nietypowe zawracanie gałek ocznych, opadnięcie kącika ust, nagłe znieruchomienie dziecka czy też zaciśnięcie pojedynczych grup mięśni, np. żwaczy. 

Pamiętaj, aby podczas wystąpienia napadu przede wszystkim zapewnić dziecku spokój i ułożyć je w pozycji bocznej ustalonej. Pod żadnym pozorem nie wkładaj do buzi dziecka żadnych przedmiotów. Pamiętaj również, że wystąpienie pierwszego ataku padaczki u dziecka jest wskazaniem do pilnej konsultacji z lekarzem.

Lekarz stwierdza epilepsję u dziecka na podstawie zebranego wywiadu oraz badań dodatkowych. Jednym z nich jest EEG, czyli elektroencefalografia. Dzięki specjalnym czujnikom umieszczonym na głowie dziecka podczas badania możliwa jest ocena funkcji mózgu oraz przekazywania impulsów. Wyniki badania porównuje się z normami dla wieku ustalonymi przez specjalistów z dziedziny neurologii dziecięcej. Niekiedy konieczne jest również wykonanie badań obrazowych, takich jak tomografia komputerowa głowy czy też rezonans magnetyczny. Pomocne mogą okazać się również badania krwi oraz moczu dziecka. 

Bardzo ważne jest, aby odróżnić napad padaczkowy u dzieci od drgawek gorączkowych. Jest to sytuacja, w której dzieci pomiędzy 5. miesiącem a 5. rokiem życia mogą zareagować uogólnionymi drgawkami w odpowiedzi na wysoką gorączkę. Bardzo ważne jest również, abyś podczas wystąpienia ataku zwróciła uwagę, czy twoje dziecko straciło przytomność. Takie informacje pozwolą lekarzowi z większym prawdopodobieństwem postawić trafną diagnozę.

Podstawowym sposobem leczenia epilepsji u dzieci jest farmakoterapia. Jeżeli atak padaczki wystąpił pierwszy raz w życiu, leczenie przynosi skutek w około 60 proc. W pozostałych przypadkach może dojść do powtórnego wystąpienia napadów padaczkowych. W takiej sytuacji konieczne jest leczenie kilkoma lekami jednocześnie i indywidualne dostosowanie terapii. Leczenie ma na celu poprawienie jakości życia dziecka oraz umożliwienie mu prawidłowego rozwoju, gdyż same napady padaczkowe mogą działać w sposób destrukcyjny na układ nerwowy dziecka. 

Jeżeli leczenie przynosi pożądany skutek, a badanie EEG jest prawidłowe, po upływie 2-3 lat lekarz może zadecydować o odstawieniu leków. 

Padaczka może mieć również charakter wtórny do innej choroby. Występuje ona niekiedy przy guzach ośrodkowego układu nerwowego, mózgowym porażeniu dziecięcym czy na skutek infekcji lokalizującej się w mózgu dziecka. W takich sytuacjach wysiłki lekarzy skierowane są na leczenie choroby podstawowej, gdyż wyleczenie dziecka lub kontrola przebiegu choroby pozwalają na ograniczenie liczby ataków padaczkowych, a nawet ich całkowite wyeliminowanie.