Co to znaczy, gdy dziecku schodzi skóra?

W przypadku noworodków schodzenie skóry jest naturalnym procesem, który wynika z tzw. maceracji – rozmoczenia w wodach płodowych. Po narodzinach skóra dziecka styka się z suchym (w porównaniu do wód płodowych) powietrzem, przez co wysycha i ulega stopniowemu złuszczaniu. Proces ten obejmuje przede wszystkim rączki, nóżki i brzuszek noworodka. Co ciekawe, większą tendencję do schodzenia skóry zauważa się u dzieci urodzonych po terminie. Z kolei jeśli łuszczenie skóry ogranicza się wyłącznie do główki i twarzy niemowlęcia, to zwykle świadczy ono o ciemieniusze, czyli łojotokowym zapaleniu skóry. Pojawia się ono u dzieci pomiędzy 3. a 6. tygodniem życia, ale niekiedy ujawnia się znacznie później. 

U starszych dzieci schodzenie skóry z różnych partii ciała może świadczyć o problemie dermatologicznym, np. łupieżu, atopowym zapaleniu skóry, rybiej łusce czy też łuszczycy. Choroby te stosunkowo często występują u dzieci i wymagają specjalistycznego leczenia pod okiem dermatologa.

Nadmierne złuszczenie naskórka u dziecka może być pierwszym objawem chorobowym, dlatego też nie należy go bagatelizować. Zwykle procesowi temu towarzyszy suchość skóry i świąd – małe dzieci pozostawione same sobie z tym problemem, mogą się drapać i powodować rany na skórze, które mogą ulegać zakażeniom. Schodząca skóra może świadczyć o: 

• łojotokowym zapaleniu skóry (ciemieniucha), które występuje u niemowląt pomiędzy 3. a 6. tygodniem życia; 
• łupieżu, który może wystąpić u dziecka w każdym wieku; jego bezpośrednią przyczyną jest zakażenie grzybicze; 
• atopowym zapaleniu skóry, które zwykle pojawia się w 1. roku życia dziecka;
• rybiej łusce, która charakteryzuje się występowaniem suchych płatów skóry mających tendencję do złuszczania się. Choroba ta zwykle pojawia się w 1. roku życia dziecka, a ustępuje w okresie dojrzewania; 
• grzybicy skóry, która charakteryzuje się występowaniem okrągłych, złuszczających się plam rumieniowych. Często towarzyszy jej nieprzyjemny zapach; 
• łuszczycy, która jest poważną i przewleką chorobą zapalną. Oprócz schodzenia skóry charakteryzuje się ona: świądem, pieczeniem, pękaniem i krwawieniem.

Jeśli złuszczanie naskórka ograniczone jest do palców stóp dziecka, to może ono świadczyć o tzw. dermatozie podeszew stóp, która zwykle występuje w wieku młodzieńczym, częściej u chłopców niż u dziewczynek. Większe ryzyko zachorowania na tę chorobę mają dzieci z atopowym zapaleniem skóry. Jej bezpośrednią przyczyną jest noszenie nieprzewiewnego obuwia. Co ważne, dermatoza ta może pojawić się również na palcach dłoni – wówczas często powiązana jest z ich nadpotliwością. 

Nadmierne schodzenie naskórka z placów (zwłaszcza rąk) może świadczyć o alergii kontaktowej – w takim przypadku zmiany możemy zaobserwować po kontakcie z alergenem (czynnikiem uczulającym). Niekiedy tego typu problem może pojawić się również w przebiegu AZS, łuszczycy czy nawet grzybicy. Co więcej, schodzenie skóry z palców może być jednym z powikłań anginy. Jednakże te zmiany przyjmują postać rumienia, zanim zaczną się łuszczyć.

Złuszczanie skóry na stopach dziecka może być spowodowanie alergią kontaktową, która nasila się po zetknięciu się z czynnikiem uczulającym. Może to być np. tworzywo, z którego zostały wykonane buty dziecka lub środki syntetyczne, które zostały wykorzystane w produkcji obuwia (np. kleje). Dodatkowo wysoka wilgotność może nasilać zmiany alergiczne. 

Schodząca skóra na stopach naszej pociechy może świadczyć o grzybicy, która stosunkowo często występuje u dzieci ze względu na bagatelizowanie podstawowych zasad higienicznych (np. zmienianie skarpetek, noszenie klapek na basenie, korzystanie z jednego ręcznika z kolegami itp.). Skóra na stopach może schodzić również w wyniku dermatozy podeszew stóp. Rzadziej natomiast występuje przy takich chorobach, jak: łuszczyca, łupież czy atopowe zapalenie skóry (wówczas zmianami skórnymi objęte są inne partie ciała).

Nadmierne złuszczanie naskórka na rękach i nogach dziecka bez objawów towarzyszących w postaci świądu czy pieczenia może być następstwem przebytej infekcji wirusowej. Niekiedy schodząca skóra występuje w przebiegu szkarlatyny (zwłaszcza w jej późnej fazie), jednakże w takim przypadku wcześniej często pojawiają się bolesne pęcherze. 

W przypadku gdy skóra schodzi z rąk i nóg, zwłaszcza z okolic zgięć stawowych, może być to wynikiem atopowego zapalenia skóry (AZS). Zwykle zmianom tym towarzyszy nadmierna suchość skóry i uporczywy świąd. Chorobę różnicuje się z łuszczycą, która może dawać podobne objawy.

W przypadku, gdy złuszczanie naskórka ograniczone jest wyłącznie do rąk (w tym w głównej mierze dłoni), może to świadczyć to o wyprysku kontaktowym. Pojawia się on po kontakcie z czynnikiem wyzwalającym reakcję alergiczną. W takim przypadku schodzeniu skóry z rąk towarzyszy również uporczywy świąd. Wobec tego warto bacznie obserwować dziecko, by móc wykluczyć potencjalne alergeny. 

Taka reakcja może pojawić się np. po kontakcie ze zwierzęciem (kotem lub psem), detergentami czy nawet środkami myjącymi (np. mydłem). Jeśli jednak podejrzewamy, że złuszczanie naskórka na rękach może mieć podłoże chorobowe, należy skonsultować się z dermatologiem i podjąć odpowiednio ukierunkowane leczenie. Z całą pewnością należy dbać o nawilżenie skóry dziecka odpowiednimi kosmetykami oraz stosowanie środków myjących dostosowanych do specjalnych potrzeb malucha.

Leczenie schodzącej skóry uzależnione jest od przyczyn występowania tego problemu. Dlatego też jeśli zauważymy, że u naszego dziecka dochodzi do nadmiernego złuszczania naskórka, powinniśmy udać się do dermatologa. Oprócz tego warto dbać o regularne nawilżanie skóry pociechy za pomocą balsamów i kremów dla skóry wrażliwej i skłonnej do podrażnień. Odpowiednie będą apteczne produkty emolientowe, które zostały stworzone z myślą o pielęgnacji skóry dziecka. Wraz z nimi warto wdrożyć również środki myjące przeznaczone do skóry suchej i wrażliwej. 

Należy zrezygnować z szorstkich ręczników na rzecz tych wykonanych z mikrofibry. Powinniśmy także rozważyć zmianę garderoby swojego dziecka – powinny znaleźć się w niej wyłącznie ubrania z tkanin naturalnych (w tym z lnu i bawełny).