Zaparcia u noworodka Zaparcia u noworodka/ iStock

Zaparcia u noworodka

Zaparcia u noworodków i niemowląt to częsta przyczyna niepokoju i złego samopoczucia. Uważa się, że występują u co trzeciego malucha. Wśród przyczyn zaparć, szczególnie u noworodków, wymienia się niedojrzałość układu pokarmowego, a u niemowląt błędy żywieniowe. Jakie są objawy zaparcia u noworodka i jak mu pomóc?

Spis treści:

Jak często noworodek robi kupę?

Kupa noworodka zmienia się wraz z jego wiekiem i rozwojem, a także kolejnymi etapami jego diety. 

W 1.–2. dobie życia jest to czarna i lepka smółka zawierająca pozostałości przemiany materii z czasu życia płodowego.

W 3.–4. dobie kupa podobna jest do żółtka jajka, to kupa przejściowa.

Od 5. doby do 6. tygodnia życia kupa powinna być papkowata o jasnożółtym kolorze, raczej płynna. Kup powinno być od 8 do 12 na dobę. 

Po 6. tygodniu życia wypróżnianie będzie miało charakterystyczną dla danego dziecka częstotliwość. Może to być kilka kup na dobę, ale może też pojawiać się jedna co kilka dni. Kupa dziecka karmionego piersią ma żółto-musztardowy kolor i dosyć rzadką konsystencję. 

Ok. 7. miesiąca życia, kiedy dziecko zaczyna jeść inne niż mleko pokarmy, kupa zmienia się – zaczyna być bardziej stała i o ciemniejszym kolorze. Zmienia się też jej zapach. 

Ok. 12. miesiąca życia kupa dziecka zaczyna wyglądać jak kupa dorosłej osoby. 

Z czasem układ pokarmowy dojrzewa, liczba stolców zmniejsza się, a wypróżnianie się nabiera regularności. Także liczba wypróżnień zaczyna być w miarę stała.

Do 18. miesiąca życia kupa powinna być oddawana co najmniej raz dziennie, jeśli mama karmi piersią, albo co najmniej 2-3 razy w tygodniu, jeśli dziecko jest karmione mieszanką.

Kiedy obserwujemy u dziecka nagłą zmianę koloru i konsystencji kupy, może to oznaczać infekcję albo jakiś problem uczuleniowy. Zmiana wypróżnień bywa niekiedy obserwowana podczas nasilonego ząbkowania. Powodem do wizyty lekarskiej jest także duża ilość śluzu w kupie. Niewielkie ilości śluzu mogą pojawiać się w kupie zdrowego dziecka już od urodzenia, jednak duża ilość śluzu, ropa lub nieprzyjemny zapach stolca może być objawem zatrucia albo infekcji.

Zaparcia u noworodka – objawy

Warto pamiętać, że o zaparciu u niemowlaka nie świadczy to, ile razy na dobę brudzi pieluszkę, ale to, jaką kupę robi. Jeśli jest zbita i ma dużą średnicę, na dodatek dziecko oddaje ją z wyraźnym problemem i bólem, możemy podejrzewać, że mamy do czynienia z zaparciem. 

A jakie są objawy zaparcia u noworodka? W przypadku maleńkich dzieci normą może być robienie kupy raz na dwa–trzy dni lub wiele razy w ciągu jednego dnia. Tym bardziej powinno się uważnie obserwować dziecko.

Kiedy nie ma kupy od kilku dni, ale zachowanie noworodka jest normalne, nie płacze z bólu, nie zwija się, nie słyszymy objawów nadmiernego przelewania się pokarmu w jelitach, nie mamy raczej powodu do niepokoju. Dodatkowym potwierdzeniem będzie przybieranie noworodka na wadze. 

Kiedy noworodek robi kupę rzadziej niż co 2–3 dni, ale płacze, jest drażliwy, ma obniżony apetyt, nie przybiera na wadze, kupa jest twarda, zbita i wysuszona, to znaczy, że może mieć jeszcze niedojrzały układ trawienny lub problemy z florą bakteryjną.

Zatwardzenie u noworodka karmionego piersią występuje bardzo rzadko. Jeśli się pojawia, pierwsze zmiany, jakie są wprowadzane, dotyczą diety mamy. U dziecka, które otrzymuje mieszankę mleka modyfikowanego, obserwuje się sposób reagowania dziecka albo zmienia się mieszankę na inną, najlepiej na dedykowaną dla dzieci z tendencją do zaparć. 

Zaparcie u dziecka możemy podejrzewać, kiedy: 

  • Ból przy oddawaniu stolca występuje co najmniej miesiąc.
  • W ciągu tygodnia dziecko oddaje stolec dwukrotnie bądź rzadziej.
  • Stolce są twarde i suche, a wypróżnienia sprawiają ból.

Skąd się biorą zaparcia?

Noworodek ma zazwyczaj niedojrzały układ trawienny. To dlatego tak szybko reaguje na najdrobniejsze zmiany w diecie, nawet jeśli trafiają do niego pośrednio, bo przez mleko mamy. 

Wyróżniamy trzy grupy przyczyn zaparcia u niemowlaka: 

  1. Czynnościowe, takie jak nieprawidłowa dieta, odwodnienie, zaburzenia flory jelitowej. Zazwyczaj pojawiają się podczas rozszerzania diety. 
  2. Psychologiczne, które są efektem sytuacji stresowych i strachu przed bólem, jaki może towarzyszyć oddawaniu stolca. 
  3. Chorobowe, takie jak niedoczynność tarczycy, problemy układu nerwowego, uczulenie. Ustalenie przyczyn leży po stronie lekarza. 

Najwięcej przyczyn zaparć to jednak skutek błędów żywieniowych, jakie popełniamy każdego dnia:

  • niezgodne z zaleceniami proporcje do mieszanki mleka modyfikowanego,
  • wprowadzanie do diety produktów, których dziecko jeszcze nie toleruje,
  • za dużo pokarmów stałych, zbyt mało płynów,
  • za mało produktów zawierających naturalny błonnik, np. warzyw.

Reagowanie zaparciem na wprowadzenie nowego produktu do diety dziecka nie od razu oznacza, że należy go wyeliminować na stałe. Dziecko nie od razu musi dobrze tolerować każdy nowy produkt. Czasami potrzebuje kilku tygodni, by jego enzymy trawienne były lepiej przystosowane.

Jak poradzić sobie z zaparciami

Konsultacja lekarska jest konieczna, kiedy domowe metody nie pomagają, a u dziecka występują objawy zatwardzenia, takie jak: 

  • ból i płacz, 
  • wzdęty brzuszek na długo przed wypróżnieniem,
  • krzyk i złe samopoczucie, 
  • zahamowanie przyrostu wagi, 
  • brak apetytu.

Pediatra może przepisać krople lub czopki na uregulowanie pracy jelit. Nie powinniśmy podawać dziecku żadnych leków o tym charakterze na własną rękę.– Zaparcie stolca stanowi główny powód wizyt pediatrycznych u 3–5 proc. dzieci oraz 10–25 proc. porad specjalistycznych udzielanych przez gastroenterologów dziecięcych. U dzieci dominuje zaparcie stolca o charakterze idiopatycznym czynnościowym (90–95 proc.), w niewielkim odsetku występuje zaparcie o podłożu organicznym – szacują Mieczysława Czerwionka-Szaflarska i Bartosz Romańczuk w publikacji Postępowanie w zaparciu czynnościowym stolca u dzieci i młodzieży wydanym przez wydawnictwo Via Medica. 

Kiedy zaparcie ma tygodniowy czy czterotygodniowy noworodek, można zrobić mu delikatny masaż. Uciskanie palcami i koliste ruchy ręką po brzuszku pomogą usprawnić przemieszczanie się gazów w jelitach. Niektóre dzieci dobrze reagują na ciepły okład na brzuszek albo delikatne, naprzemienne zginanie nóżek maluszka do brzucha. Pobudza to perystaltykę jelit, co pomaga w wypróżnianiu. Noworodek odczuje ulgę, kiedy po jedzeniu odbije nadmiar pokarmu, a nawet uleje resztki. 

Aby złagodzić zaparcia u nieco starszego dziecka, warto nawodnić organizm, zwłaszcza wtedy, kiedy zaparcia zbiegają się z rozszerzaniem diety. Powinno się też unikać produktów o właściwościach zapierających, takich jak kleik ryżowy czy banany, a podawać dziecku np. śliwki, które przyspieszają perystaltykę jelit. Warto też podawać produkty bogate w błonnik, takie jak kasze, pełnoziarniste pieczywo, płatki.

Źródła:

  1. M. Czerwionka-Szaflarska, B. Romańczuk, Postępowanie w zaparciu czynnościowym stolca u dzieci i młodzieży, wyd. Via Medica, 2008 r.
  2. W. M. Sears, Zasypianie bez płaczu, Wydawnictwo K. E. Liber, 2008 r.
  3. M. Czerwionka-Szaflarska, J. Gawryjołek, Kolka jelitowa w praktyce pediatrycznej, Forum Medycyny Rodzinnej, 2010 r.

    Sprawdź powiązane tematy

    Posłuchaj podcastów stworzonych przez mamy dla mam!

    Sprawdź