Uczulenie niemowlaka – co musisz wiedzieć?

Alergie pokarmowe i skórne to przypadłości, z którymi borykają się coraz częściej zarówno dorośli, jak i dzieci. Wynika to m.in. z czynników środowiskowych, wzrastającego poziomu zanieczyszczeń, spożywania przetworzonej żywności, dziedziczenia uczuleń. Alergia to nieprawidłowa i niepożądana reakcja immunologiczna organizmu. 

W rzadkich przypadkach dzieci mają objawy uczulenia już od pierwszych dni życia. Zwykle jest to skutek przenikania alergenów przez łożysko. Większość alergii zaczyna dawać objawy w 2. miesiącu życia. Kolejnym trudnym momentem, kiedy organizm może sygnalizować nietolerancje pokarmowe, jest wiek powyżej 6. miesiąca życia. Wiąże się to z rozszerzaniem diety.

RODZAJE ALERGII U NIEMOWLĄT:

• alergie IgE-zależne, w których dochodzi do objawów ze strony układu oddechowego, układu pokarmowego i przede wszystkim na skórze. Symptomy o szybkim przebiegu pojawiają się już po 1-2 godzinach po kontakcie z alergenem pokarmowym. 
• alergie IgE-niezależne, w których reakcje alergiczne są opóźnione, co utrudnia znalezienie alergenu odpowiedzialnego za niekorzystne zmiany w organizmie. Charakterystyczne objawy to stany zapalne jelit, dolegliwości pokarmowe, takie jak biegunki i wymioty, nieuzasadnione chudnięcie, wysypki skórne. Jest to najczęstsza postać alergii pokarmowych u dzieci. 
• alergie mieszane – jest to jedna z możliwych przyczyn AZS (choć niejedyna przyczyna atopii skóry).

Alergie u małych dzieci mogą być powodowane przez różne czynniki. Najczęstsze przyczyny reakcji uczuleniowych u niemowląt to:

• białka mleka krowiego obecne w mleku modyfikowanym (tj. alergia na BMK),
• alergeny przenikające do mleka matki i w efekcie spożywane przez dziecko (tzw. alergia na mleko matki),
• dziedziczenie alergii(dziecko dwojga alergików ma nawet 70 proc. szans na wystąpienie alergii),
• zbyt wczesne wprowadzanie produktów uczulających do diety (np. jaja kurze, mleko krowie),
• zanieczyszczenia środowiska,
• dym tytoniowy w pomieszczeniach, w których przebywa dziecko;
• infekcje układu pokarmowego,
• przyczyny psychosomatyczne (trudne doświadczenia emocjonalne, zdenerwowanie),
• pyłki roślin,
• grzyby pleśniowe i roztocza kurzu domowego,
• sierść lub mocz zwierząt domowych,
• surowe owoce (często alergenami są cytrusy i truskawki),
• owoce morza i ryby,
• orzechy,
• gluten,
• kosmetyki, metale, rośliny (wywołujące alergie kontaktowe),
• leki,
• ukąszenia owadów.

Można zauważyć, że współcześnie coraz więcej dzieci ma rozpoznawane alergie pokarmowe lub atopowe zapalenie skóry oraz inne uczuleniowe przypadłości. Jaka jest przyczyna narastania tego zjawiska?

– Z pewnością nie bez znaczenia jest np. zanieczyszczenie środowiska czy fakt, że w naszym codziennym życiu mamy coraz więcej przetworzonej żywności i coraz więcej chemii. Ale mamy też lepszą diagnostykę. W przeszłości ktoś, kto był uczulony na przykład na gluten lub pyłki, po prostu cierpiał na dolegliwości układu pokarmowego lub oddechowego, ale nie ustalano dlaczego – zwraca uwagę Anna Janowska, opiekunka medyczna.

Jak w przypadku wszystkich schorzeń, tak również jeśli chodzi o alergie, lepiej zapobiegać niż leczyć. Jeśli kontakt z alergenem jest częsty, może to powodować pogorszenie stanu małego pacjenta. W efekcie objawy będą coraz bardziej uciążliwe, a nadwrażliwość może obejmować coraz więcej produktów. 

Zapobieganie objawom alergii może być wielowymiarowe: 

• Profilaktyka alergii u osób, które jeszcze nie miały kontaktu z alergenem, ale mogą mieć genetyczną skłonność do uczuleń lub atopii – tj. prewencja pierwotna.
• Profilaktyka alergii u osób, które już przejawiały symptomy uczuleń – tj. prewencja wtórna.
• Eliminowanie objawów alergii u osób, które przejawiają te symptomy.

Zaleca się, aby w otoczeniu niemowlęcia unikać dymu tytoniowego i alergenów (np. pleśnie, roztocza kurzu). Natomiast dopóki nie zostaną zauważone objawy uczulenia na pokarm matki, nie zaleca się, aby karmiąca mama stosowała dietę redukcyjną. 

Nie ma potrzeby, aby kobiety ciężarne przechodziły profilaktycznie na diety hipoalergiczne przed narodzinami dzieci. Uważa się natomiast, że kontakt ciężarnej ze zwierzętami może zapobiegać występowaniu u noworodka alergii na sierść danego gatunku.

Uczulenie u niemowlaka może się różnie objawiać. Czasami są to symptomy, które trudno skojarzyć z przyczyną w postaci alergii. Pamiętaj też, że podobne objawy ze strony układu pokarmowego mogą dawać także nietolerancje pokarmowe. 

Częste objawy alergii u niemowląt i małych dzieci to:

• krew w kale,
• biegunki,
• zaparcia, 
• wymioty, 
• wzdęcia,
• bóle brzucha,
• brak przyrostu masy ciała lub nawet chudnięcie, 
• wysypki, wypryski i inne zmiany skórne (ale nie trądzik niemowlęcy, który jest zjawiskiem fizjologicznym i ustępuje samoistnie);
• duszności, kaszel, nawracające infekcje w układzie oddechowym.

W przypadku małych dzieci testy alergiczne rzadko dają wyniki pozytywne. Większość alergii u maluchów nie jest IgE-pozytywna. Dlatego zwykle lekarze zalecają eliminowanie „podejrzanych” substancji i późniejsze próby prowokacji. Eliminacja powinna trwać 2 do 4 tygodni. Późniejsza prowokacja 2 do 7 dni. 

W zależności od tego, czy dziecko jest karmione piersią, czy mieszkanką, można dokonać zmian w diecie mamy lub wybrać specjalne, hipoalergiczne mleko modyfikowane. Specjaliści odradzają odstawianie od piersi dziecka z objawami alergii. Zwracają również uwagę na fakt, że często z alergii się wyrasta. Należy zachować jednak ostrożność, ponieważ zdarzają się sytuacje pojawiania się nowych uczuleń albo alergii krzyżowych. 

W razie potrzeby specjalista przepisze odpowiednie leki, które będą zapobiegać nasileniu objawów alergii czy wystąpieniu wstrząsu. Należy również odpowiednio pielęgnować atopową skórę, skupiając się na właściwym nawilżaniu. W razie potrzeby można korzystać z hipoalergicznych proszków i innych delikatnych detergentów. Pokój małego alergika musi być często i starannie sprzątany, aby nie było w nim pleśni czy roztoczy. Warto zadbać również o optymalne nawilżenie powietrza i częste wietrzenie. 

Nie należy na własną rękę eliminować produktów z diety swojej i dziecka. Niezbędna jest konsultacja z pediatrą, alergologiem, niekiedy także gastrologiem. Pamiętajmy też, że popularne obecnie produkty bez laktozy to nie są dobre zamienniki dla mleka, jeśli ktoś jest uczulony na białko mleka krowiego. Cukier, jakim jest laktoza, i białko, to dwie różne substancje odżywcze.