Trądzik niemowlęcy – co to jest i jak sobie z nim radzić?

Trądzik niemowlęcy to zmiany skórne, które pojawiają się na skórze najmłodszych dzieci. Trądzik noworodkowy i niemowlęcy to ten sam rodzaj zmian. Różni je jedynie okres występowania – noworodkowy występuje w pierwszym miesiącu życia, a od 2. do 12. miesiąca trądzik nazywa się niemowlęcym.

Trądzik u najmniejszych dzieci nie różni się od tego, który znamy z okresu dojrzewania. To po prostu wypryski i wykwity, które pojawiają się na twarzy dziecka.

Trądzik noworodkowy

Trądzik noworodkowy może dotyczyć nawet co piątego nowo narodzonego dziecka. Zmiany skórne zazwyczaj pojawiają się po około 3, 4 tygodniach od porodu, choć zdarza się, że dziecko przychodzi na świat z trądzikiem. Trądzik noworodkowy objawia się grudkami, zaskórnikami i krostami głównie na policzkach i brodzie dziecka. Może zdarzyć się, że zmiany skórne pojawią się także na plecach, ramionach, skórze głowy czy czole. Wiele dzieci łagodnie przechodzi trądzik noworodkowy – zmiany nie są duże, występują jedynie w postaci pojedynczych zaskórników.

Trądzik noworodkowy pojawia się u ok. 20 % dzieci. Zmiany skórne występują zwykle w ciągu 3-4 tygodni po urodzeniu, ale mogą też być obecne już przy narodzinach. Trądzik, który pojawia się od 5. tygodnia do 12. miesiąca życia nazywany jest niemowlęcym. Zarówno trądzik niemowlęcy, jak i noworodkowy częściej występują u chłopców – wyjaśnia Edyta Szymańska, pediatra z Centrum Medycznego Damiana.

Trądzik a rumień niemowlęcy

Trądzik i rumień niemowlęcy to dwie różne choroby dermatologiczne, które bywają ze sobą mylone. Przy diagnozowaniu trądziku lekarz powinien wykluczyć rumień niemowlęcy, potówki, czy dziecięce łojotokowe zapalenie skóry. – Rumień noworodkowy, a właściwie noworodkowy rumień toksyczny, to częsta choroba o nieznanej przyczynie. Pojawia się u 50-70 % niemowląt urodzonych o czasie. Typowo ma to miejsce w ciągu 24–48 godzin po porodzie. U 5 % dzieci rumień noworodkowy jest obecny już przy narodzeniu – dodaje lekarka.

Rumień niemowlęcy objawia się podobnie do trądziku, na ciele dziecka pojawiają się:

• plamy, 
• grudki, 
• krostki,
• bąble przypominające pokrzywkowe. 

Różnica między rumieniem niemowlęcym a trądzikiem jest taka, że przy rumieniu zmiany skórne występują tak samo często na twarzy, jak na innych częściach ciała dziecka. Co więcej, rumień niemowlęcy pojawia się przez jakiś czas, zazwyczaj krótki, a następnie samoistnie znika. Rumień niemowlęcy nie wymaga leczenia.

Przyczyn występowania trądziku noworodkowego oraz niemowlęcego jest kilka. Trądzik noworodkowy może mieć to samo podłoże, co trądzik u nastolatków i dorosłych ludzi, czyli hormonalne. Różnica jest taka, że w przypadku trądziku noworodkowego zmiany skórne nie są efektem burzy hormonów u dziecka, lecz skutkiem pozostałości androgenów matki oraz hormonów nadnerczowych wytwarzanych przez noworodka. Istotną przyczyną trądziku niemowlęcego może być także fizjologiczne zwiększenie wydzielania łoju w pierwszych miesiącach życia dziecka, co jest zjawiskiem w pełni naturalnym.

Co ciekawe, obserwuje się również wpływ na skórę dziecka leków, które mama przyjmuje w czasie ciąży lub karmienia piersią. Trądzik u najmniejszych dzieci może być też wywołany nadgorliwą pielęgnacją skóry dziecka – nadmierne wysuszenie czy nieodpowiednio dobrane kosmetyki mogą sprawić, że cera dziecka będzie się zanieczyszczać. Warto wiedzieć, że pory skórne u noworodków nie są jeszcze w pełni rozwinięte, co sprawia, że brud łatwiej w nie wnika, powodując budowanie się grudek czy zaskórników.

Trądzik noworodkowy najczęściej po prostu mija po upływie pierwszego miesiąca życia dziecka i nie zostawia nawet blizn na skórze. W przypadku trądziku noworodkowego nie trzeba stosować leczenia – wystarczy przemywać skórę dziecka czystą wodą kilka razy dziennie i osuszać ją czystym ręcznikiem. Zmiany skórne powinny ustąpić.

Trądzik niemowlęcy jest trudniejszą postacią tej samej choroby dermatologicznej, ponieważ może utrzymywać się dłużej i wymaga interwencji. Przede wszystkim, jeśli lekarz ustali, że zmiany skórne to trądzik niemowlęcy, może zalecić wykonanie dziecku badań w celu wykluczenia zaburzeń endokrynologicznych. Jednak leczenie trądziku niemowlęcego to także zalecenia dotyczące pielęgnacji. Czasami zdarza się, że konieczne jest zastosowanie preparatów z antybiotykiem.

Co jeszcze można stosować na trądzik niemowlęcy? Dzieci z trądzikiem niemowlęcym wymagają szczególnie dobranej pielęgnacji skóry. Zdecydowanie nie należy używać olejów do skóry oraz tłustych maści – mogą one zapychać pory i wzmagać powstawanie zmian trądzikowych. Ważne jest również pranie rzeczy dziecka w hipoalergicznych środkach, a także dbanie, by dziecko nie pociło się nadmiernie i nie przegrzewało – to sprzyja powstawaniu nowych wyprysków. Skóra dziecka powinna być zawsze czysta i pielęgnowana łagodnymi preparatami przeznaczonymi dla najmniejszych dzieci.

Leczenie trądziku niemowlęcego można wspomóc kosmetykami dostępnymi w aptekach bez recepty, jednak uprzednio należy skonsultować się z lekarzem, najlepiej dermatologiem. Na trądzik niemowlęcy zdecydowanie nie należy stosować preparatów wyłącznie dla dorosłych czy nastolatków, które mogą drażnić skórę małego dziecka. Złym pomysłem jest również wyciskanie, zdrapywanie i jakakolwiek inna forma mechanicznego usuwania zmian skórnych. Prowadzi to do powstawania blizn i przebarwień, a także do roznoszenia bakterii na inne fragmenty ciała dziecka.

O lekarzu:

dr n. med. Edyta Szymańska jest specjalistką z zakresu pediatrii. Ukończyła kierunek lekarski na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym z dyplomem z wyróżnieniem. Odbyła staże Klinice Gastroenterologii W Szpitalu Neckera w Paryżu we Francji oraz na University of Florida w Gainesville na Florydzie w USA. Pracuje jako asystent naukowy w Klinice Gastroenterologii, Hepatologii, Zaburzeń Odżywiania i Pediatrii, Instytut Pomnik „Centrum-Zdrowia Dziecka” oraz jako lekarz pediatra w CM Dzieci Koneser, będącego częścią Centrum Medycznego Damiana.