3-tygodniowy noworodek – rozwój i pielęgnacja

Trzytygodniowy noworodek zaczyna coraz częściej i uważniej obserwować otoczenie, a kiedy w polu jego widzenia pojawi się mama, bacznie na nią patrzy. Jego wzrok nie ma jeszcze dużej ostrości, ale z pewnością widzi już coraz wyraźniej, a z odległości 20-30 cm nawet bardzo wyraźnie.  

3. tydzień życia dziecka to czas kolejnych zmian w jego życiu. Kiedy położymy je na brzuszku, może już próbować unosić główkę. Warto robić to co jakiś czas, bo jest to bardzo dobry trening całego ciała i profilaktyka przeciw kolce pokarmowej, która jest utrudnieniem dla cierpiącego dziecka i rodziców, patrzących bezradnie na jego płacz.

Kolka pokarmowa jest efektem niedojrzałości przewodu pokarmowego, dlatego w zasadzie nie ma metody, by złagodzić ten problem. Podawanie herbatek czy preparatów aptecznych na kolki tylko chwilowo łagodzi dolegliwości. Dziecko z kolki musi po prostu wyrosnąć. Jedyna nadzieja w tym, że z każdym tygodniem jej objawy będą łagodniejsze.  

Mama jest całym światem 3-tygodniowego noworodka. Bezbłędnie ją wyczuwa, wyraźnie widać, że jej obecność go uspokaja i stwarza mu bezpieczeństwo. Pierwsze tygodnie życia to czas intensywnego rozwoju układu nerwowego, do malca docierają tysiące bodźców, dlatego bardzo ważne jest, by w tym czasie mama mogła poświęcić mu cały czas. Codzienne rytuały karmienia czy zasypiania mogą wzmocnić jego poczucie bezpieczeństwa.  

Z obserwacji wynika, że maleństwo w 3. tygodniu życia zaczyna już pokazywać swój charakter. Na pewno widać już, czy będzie spokojne, czy ruchliwe i nerwowe. Kształtują się także rytuały jego snu. Niektóre maluchy będą budzić się wiele razy w ciągu nocy. Inne już od teraz przesypiają większą część nocy, a ich rodzice mogą powiedzieć, że są szczęściarzami! 

W 3. tygodniu życia u noworodka może wystąpić pierwszy skok rozwojowy. Dziecko zaczyna reagować na otoczenie. Z każdym dniem dociera do niego więcej bodźców zewnętrznych, na które nie zawsze jest gotowe. Może na nie reagować marudzeniem i płaczem.  

Wiele mam martwi się w tym czasie sinymi i chłodnymi rączkami i nóżkami dziecka. Ten objaw świadczy o naturalnej jeszcze u 3-tygodniowego noworodka niedojrzałości układu termoregulacji. Rodzice robią częsty błąd, ubierając dziecko w wiele warstw ubrań, co prowadzi do przegrzania. Temperaturę dziecka najlepiej sprawdzać, dotykając jego karku, bo w każdym innym miejscu będzie zafałszowana.  

Co potrafi 3-tygodniowe dziecko? Rodzice malucha z każdym dniem przekonują się, że coraz więcej.  

• Dłuższe czuwanie i skupienie uwagi – jego spojrzenie na mamę zaczyna mieć celowy charakter. Zaczyna też widzieć umieszczone w polu jego widzenia zabawki, najlepiej ruchome i w kontrastowych kolorach. Zatrzymuje na nich wzrok na dłuższą chwilę.  
• Reagowanie na dźwięki – noworodek, jeśli coś go przestraszy, może przerwać ssanie i nasłuchiwać, co to za odgłos. Gwałtowny hałas może go nawet wystraszyć. 
• Podnoszenie główki z pozycji na brzuszku – dziecko ma bardzo słabe mięśnie kręgosłupa, nie podnosi się więc na długo, mimo wszystko warto robić z nim taką gimnastykę, bo sprzyja ona ogólnemu rozwojowi motorycznemu. 
• Poznawanie otoczenia przez skórę – to droga do doznań związanych z ciepłem i zimnem.  
• Kształtowanie zmysłu smaku – krzywi się, kiedy dajemy mu kropelki witaminy D3, a uspokaja, kiedy dostaje słodkie i ciepłe mleko mamy. 

Mamy pytają, co robić z 3-tygodniowym dzieckiem, by wspierać jego rozwój. Jest wiele możliwości. 

Na pewno najważniejsze będzie budowanie jego poczucia bezpieczeństwa, które pozostanie kapitałem nie tylko na miesiące i lata dzieciństwa, ale resztę życia. Można też wprowadzić do codziennych rytuałów pierwsze zabawy:  

• pokazywanie kontrastowych, ruszających się zabawek, 
• puszczanie muzyki z pozytywek, śpiewanie kołysanek, 
• ozdobienie jego najbliższego otoczenia czarno-białymi ilustracjami, 
• pokazywanie pierwszych książeczek, 
• wodzenie piłeczką przed jego oczkami, 
• masowanie nóżek.  

Oprócz unoszenia główki 3-tygodniowy noworodek potrafi też szukać piersi bez impulsu w postaci dotykania policzka. Jeszcze w 2. tygodniu życia jednym z odruchów bezwarunkowych było szukanie sutka po lekkim muśnięciu jego policzka. Teraz miejsce tego odruchu zajmuje już odruch warunkowy – kiedy dziecko zostanie położone w pozycji do karmienia i poczuje zapach swojej mamy i mleka, od razu zaczyna wodzić główką w poszukiwaniu piersi.  

Obserwacja odruchów dziecka jest jednym z najważniejszych badań podczas wizyty lekarza czy położnej, ponieważ odruchy bezwarunkowe, w jakie wyposażyła je natura, świadczą o prawidłowym rozwoju.  

3-tygodniowy noworodek powinien wykazywać odruchy charakterystyczne dla swojego wieku:  

• odruch Moro – gwałtowne prostowanie rąk i nóg pod wpływem nieoczekiwanego hałasu; 
• odruch chwytny – silne zaciskanie całej piąstki na palcu mamy. Siła tego uścisku jest tak duża, że można by unieść dziecko do góry; 
• odruch Babińskiego – wywołamy go, łaskocząc dziecko po podeszwie stopy. Małe palce zegną się do środka, a duży wygnie do góry; 
• odruch Rootinga – odwracanie głowy w poszukiwaniu sutka po lekkim muśnięciu policzka; 
• odruch kroczenia – obserwowany podczas podtrzymywania dziecka w pozycji pionowej z nóżkami na podłożu. 

Odruchy bezwarunkowe obserwuje się u maluszka do ok. 4. miesiąca życia. U 3-tygodniowego noworodka odruch Rootinga zaczyna już zastępować odruch warunkowy, wyuczony – dziecko kojarzy jedzenie z pozycją, w jakiej leży, i samo poszukuje piersi, kręcąc głową we wszystkie strony. 

3-tygodniowy noworodek z przyjemnością reaguje na ciepłą kąpiel. Nic dziwnego – jest to dla niego powrót do czasu, kiedy z każdej strony otaczały go wody płodowe. Ponieważ ma jeszcze kłopoty z utrzymaniem temperatury, trzeba dopilnować, by w czasie kąpieli temperatura w łazience była podwyższona. Także woda w wanience powinna wynosić od 36 do 37 st. C.  

W pierwszych tygodniach życia szczególną uwagę trzeba zwrócić na skórę dziecka. Delikatny naskórek jest skłonny do podrażnień, które mogą powodować preparaty pielęgnacyjne. Dlatego kosmetyki  dla niemowląt pozbawiane są środków konserwujących i zapachowych. Ważne są także ubranka, które powinny być uszyte z naturalnych materiałów i prane w specjalnym proszku dla dzieci.  

3-tygodniowy noworodek może mieć ciemieniuchę – żółtawe łuski między włoskami w okolicy ciemiączka. Ma to związek z nadmiernym rogowaceniem naskórka. Przy wysokich temperaturach na skórze mogą pojawić się potówki.  

W trzecim tygodniu mogą także wystąpić pleśniawki w buzi i odparzenia na pupie. Te bardzo bolesne dolegliwości wymagają szybkiej pomocy, bo z ich powodu dziecko może odmawiać jedzenia i być bardzo niespokojne i płaczące.   

Kiedy karmimy piersią, bardzo trudno jest ustalić, ile zjadł 3-tygodniowy noworodek podczas jednego posiłku. Łatwiej policzyć to, karmiąc butelką. Zgodnie z zaleceniami powinno to być od 90 do 110 ml na posiłek, a posiłków w ciągu doby powinno być średnio 7.  

O tym, czy nasze dziecko je odpowiednią ilość pokarmu, świadczy jego przybieranie na wadze. Dlatego ważenie jest podstawową czynnością wykonywaną przez pielęgniarkę podczas każdej wizyty kontrolnej. Noworodek przybiera na wadze od 120 do 220 g tygodniowo. Jeśli taka dynamika jest zachowana, a maleństwo nie sprawia wrażenia, by było głodne, nie ma powodów do niepokoju. Dziecko ssie tyle, ile potrzebuje, a piersi przystosowują się do jego potrzeb.  

Przy karmieniu butelką zachowuje się zasadę, by karmić dziecko, kiedy będzie wykazywać oznaki głodu, zwykle jednak ten rytm będzie coraz bardziej uregulowany. Poradniki zalecają, by dziecko jadło średnio co trzy godziny.