Niemowlę kaszle – co wtedy zrobić?

Kaszel jest reakcją organizmu na obecność wydzieliny spływającej z nosa podczas nieżytu nosa, lub też skutkiem drażnienia oskrzeli albo płuc przy infekcji dróg oddechowych. Zwykle towarzyszy mu katar, podrażnienie gardła i temperatura. Najczęściej występuje w przebiegu infekcji o charakterze wirusowym.  

Kaszel jest reakcją obronną organizmu na zalegającą i spływającą po tylnej ścianie gardła wydzielinę. Infekcja ustępuje zazwyczaj w ciągu tygodnia, choć zwykle niemowlę kaszle dłużej.  

W większości przypadków infekcja rozpoczyna się pojawieniem się kaszlu suchego, który po pewnym czasie zamieni się w kaszel mokry. Wielu rodziców ma problem z odróżnieniem, jaki kaszel występuje u ich dziecka. Suchy kaszel u 2-miesięcznego niemowlęcia, leżącego w łóżeczku będzie inny, niż u większego dziecka, które siada i umie samo odchrząknąć zalegającą wydzielinę.  

Warto jednak znać sposoby na rozróżnienie kaszlu suchego i mokrego, bo zwykle jest to pierwsze pytanie lekarza pediatry.  

• Kaszel suchy 

Lekarze nazywają go nieproduktywnym, bo choć drażni drogi oddechowe i gardło, to jednak nie prowadzi do odkrztuszania zalegającej tam wydzieliny. Kaszel suchy jest szczególnie męczący, to całe serie pochrząkiwania i pokasływania dziecka bez wyraźnej ulgi. Nie ma on jednak napadowego charakteru. Szczególnie forsowny jest w nocy, bo budzi dziecko, jest przyczyną jego niepokoju i utrudnia zasypianie. Suchy kaszel może być ostry, kiedy utrzymuje się do trzech tygodni. Kiedy dłużej, mamy do czynienia z kaszlem przewlekłym i wymaga to konsultacji lekarskiej.  

• Kaszel mokry  

Kaszel mokry oczyszcza drogi oddechowe z wydzieliny, która jest skutkiem przebiegającego u dziecka zakażenia. O tym kaszlu mówi się, że jest produktywny i mokry. Ma charakter wykrztuśny, tzn. dziecko wręcz zanosi się kaszlem, ma problemy z opanowaniem jego napadów, a kropelki śliny rozsiewa wokół siebie. Z punktu widzenia lekarza katar mokry jest lepszy, niż suchy, bo świadczy o oczyszczaniu oskrzeli albo płuc, czyli przechodzeniu infekcji.  

Kaszel zwykle towarzyszy infekcji wirusowej górnych lub dolnych dróg oddechowych. Może być także objawem grypy.  

Dziecko reaguje kaszlem na obecność w powietrzu substancji drażniących, np. dymu papierosowego, farb, lakierów, dymu ogniska czy oparów benzyny.  

Do kasłania i pochrząkiwania może doprowadzić dziecko także suche, przegrzane powietrze w pomieszczeniu, gdzie przebywa. Pora zimowa, kiedy grzeją kaloryfery, jest szczególnie trudna dla maleńkich dzieci, które nie mają jeszcze w pełni rozwiniętych mechanizmów termoregulacji i źle reagują na zbyt suche powietrze.  

Kaszel u dzieci, nawet już u 5-miesięcznych niemowląt, może być skutkiem refluksu przełyku. Cofające się z żołądka do przełyku kwasy doprowadzają do wymiotów i ulewania pokarmów, drażniąc gardło i wywołując suchy kaszel.  

Kaszel u dzieci towarzyszy też często zapaleniu gardła i krtani. Będzie wtedy dosyć charakterystyczny, bo będzie brzmiał jak „szczekanie”.  

O sposobie leczenia kaszlu u niemowląt i małych dzieci zawsze powinien decydować pediatra, nie jest dobrym pomysłem podawanie dziecku syropów aptecznych na własną rękę. Rodzice mają więc do dyspozycji domowe sposoby na kaszel u dzieci. Pomocne może być:  

• Nawilżenie powietrza przy pomocy specjalnego nawilżacza lub mokrego ręcznika powieszonego na kaloryferze. Bardziej wilgotne powietrze w pomieszczeniu to ulga szczególnie przy suchym kaszlu. 
• Podawanie wody – nawodnienie poprawia stan nawilżenia błon śluzowych i rozrzedza wydzielinę. Kiedy karmimy dziecko piersią wystarczy częściej go przystawiać, dzieciom starszym podajemy letnią, przegotowaną wodę.  
• Oczyszczanie nosa z nadmiaru wydzieliny, która spływając po ścianie gardła wywołuje kaszel i nasila go.  
• Inhalacje z soli fizjologicznej nawilżają śluzówkę nosa i drogi oddechowe. Dziecku można także wykonywać inhalacje z olejków eterycznych, ale warto skonsultować to wcześniej z lekarzem.  
• Oklepywanie plecków to skuteczny sposób na odksztuszanie zalegającej wydzieliny.  
• Pionizowanie – szczególnie sprawdza się przy suchym kaszlu u dzieci, które nie potrafią jeszcze siedzieć.  

Rodzice powinni obserwować przebieg kaszlu u dziecka, szczególnie u niemowlęcia, by nie przeoczyć rozwijającej się choroby. Bagatelizowanie pierwszych objawów kaszlu w 1. roku życia może doprowadzić do powikłań. Małe dziecko nie powie nam przecież, gdzie go boli. Tymczasem w pierwszych miesiącach życia nawet zwykłe przeziębienie może być groźne, bo u dzieci infekcje rozwijają się bardzo szybko i z wysoką gorączką.  

Pilna konsultacja lekarska jest wskazana i pilna kiedy zaobserwujemy u dziecka trudności w oddychaniu, przyspieszony oddech lub wysoką gorączkę.