Kikut pępowinowy – najważniejsze informacje

Kikut pępowinowy, to niewielki fragment z ok. 50-centymetrowego sznura pępowiny, który przez dziewięć miesięcy ciąży łączył płód z łożyskiem. “Przez pępowinę, wraz z krwią, do organizmu dziecka przenikają tlen i składniki odżywcze. Tą drogą usuwane są produkty metaboliczne ze strony płodu. Sznur pępowinowy przecina się po narodzinach dziecka, zaciskając pępowinę specjalną plastikową zapinką. Zabieg ten przeprowadzany jest od razu po porodzie” – tłumaczy pediatra Natalia Szwarc.

W szpitalu fachowo nazywa się ten prosty zabieg “odpępnieniem” noworodka. Kikut pępowinowy razem z zapinką pozostaje tak długo, aż zaschnie i samoczynnie odpadnie. Blizna, jaka po nim pozostanie, to pępek.

Kiedy odpada kikut pępowinowy?

Kikut pępowinowy odpada zwykle w ciągu pierwszych czternastu dni życia dziecka. Istnieją oczywiście wyjątki, kiedy to czas gojenia kikuta wydłuża się. Może się tak dziać u dzieci, które przyszły na świat w wyniku cesarskiego cięcia czy u wcześniaków.

Na czas gojenia kikuta może mieć również wpływ grubość sznura pępowinowego i pierścienia skóry, który go otacza – im grubsza i mocniej pofałdowana pępowina, tym wolniej wysychający kikut. Nigdy nie należy przyspieszać procesu odpadania kikuta pępowinowego, gdyż może to prowadzić do komplikacji, choćby w postaci zakażeń.

Kikut pępowinowy – powody do niepokoju

Podczas zabiegów pielęgnacyjnych wykonywanych w pierwszych dniach życia dziecka w okolicy kikuta pępowinowego może pojawić się niewielka ilość krwi. Podobne, niewielkie krwawienie, może pojawić się, kiedy kikut odpadnie. W obydwu przypadkach należy zdezynfekować krwawiące miejsce i pozwolić mu dobrze wyschnąć oraz dbać, by nie było drażnione pieluszką czy ubrankami.

“W znakomitej większości przypadków standardowa, staranna pielęgnacja wystarczy, by kikut prawidłowo się goił.  Jeśli jednak z kikutem dzieje się coś niepokojącego w kwestii: wyglądu, zapachu, czy długości gojenia, należy zgłosić się z dzieckiem do pediatry, szczególnie jeśli zaobserwujemy objawy stanu zapalnego (zaczerwienioną skórę wokół kikuta pępowinowego, nieładny zapach pępka, czy sączącą się z niego ropną wydzielinę podbarwioną krwią)” – zaleca pediatra Natalia Szwarc.

Pilnej konsultacji pediatrycznej wymaga także  sytuacja, kiedy kikut pępowinowy obficie krwawi. Może to być objawem zaburzeń krzepliwości krwi u dziecka.

Pielęgnacja pępka noworodka

Zdaniem Natalii Szwarc, najważniejszą zasadą pielęgnacyjną kikuta pępowinowego w pierwszych tygodniach po porodzie jest utrzymywanie tego miejsca wolnym od baterii, a także dostęp powietrza.

Podczas pielęgnacji należy zachować szczególną dbałość o higienę okolicy pępka, by nie dopuścić do rozwoju zakażenia bakteryjnego. Kikut pępowiny można myć wodą z mydłem i osuszać czystym, najlepiej jednorazowym ręczniczkiem, albo jałową gazą. Nie należy moczyć tego miejsca zbyt długo podczas kąpieli, gdyż kontakt z wodą utrudnia proces wysychania kikuta. Na pewno jednak niewielkie zamoczenie go czy pochlapanie wodą nie będzie miało znaczenia dla procesu gojenia.

Pierścień skóry u nasady kikuta pępowinowego powinno się przemywać cztery, pięć razy razy w ciągu dnia. Najkorzystniej jest wykonywać ten zabieg pielęgnacyjny jałowymi gazikami i patyczkami higienicznymi zwilżonymi wodą.

“Wbrew obawom opiekunów zabiegi higieniczne wokół pępka noworodka nie są bolesne, gdyż kikut, ani dno pępka nie są unerwione” – uspokaja pediatra Natalia Szwarc. Nie zmienia to faktu, że należy wykonywać je z dużą uwagą i delikatnością, by nie naderwać usychającego kikuta pępowinowego.

Dopóki kikut pępowinowy nie odpadnie, trzeba ostrożnie zakładać dziecku pieluszkę wywijając jej brzeg tak, by nie podrażniała, ani nie uciskała kikuta. W sprzedaży znajdziemy nawet specjalnie wyprofilowane pieluszki z otworem na pępek noworodka. Kiedy kikut pępowinowy odpadnie, dalej trzeba szczególnie opiekować się blizną po nim, by nie wdało się zakażenie. Przemywamy to miejsce i delikatnie przecieramy patyczkami higienicznymi z preparatem dezynfekującym.

Stan kikuta pępowinowego, a potem pępka ocenia położna podczas wizyt patronażowych w domu, gdzie urodziło się dziecko. Z pewnością uspokoi niedoświadczonych rodziców i oceni, kiedy odpadnie kikut pępowinowy, a także doradzi jak go pielęgnować.

Natalia Szwarc – lekarz specjalizująca się w pediatrii, absolwentka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Na co dzień pracuje w Oddziale Pediatrycznym oraz Szpitalnym Oddziale Ratunkowym Szpitala Dziecięcego przy ul. Niekłańskiej w Warszawie. Zajmuje się pediatrycznym USG, głównie USG płuc, które wykonuje również na wizytach domowych. Prywatnie mama małej Alicji, dzięki czemu świetnie rozumie problemy dzieci i ich rodziców, szczególnie te związane ze zdrowiem maluchów.