Czy budzić noworodka na karmienie?

Noworodki większość doby spędzają na śnie. Nie tylko długość, ale także rytm snu najmłodszych dzieci różni się znacząco od tego typowego dla dorosłych.

Noworodki do ukończenia trzeciego miesiąca życia przesypiają zazwyczaj 14-17 godzin na dobę, choć ich sen może być krótszy (nawet osiem godzin) lub dłuższy (18-19 godzin). Jest to jednak sen rozbity na wiele relatywnie krótkich okresów przerywanych czasem, w którym dziecko budzi się na karmienie – mimo tak długiego czasu snu w ciągu doby noworodki i niemowlęta w początkowym okresie życia z reguły nie przesypiają całej nocy.

Noworodki budzą się zwykle co kilka godzin. Zazwyczaj dzieci karmione piersią wybudzają się częściej (co dwie lub trzy godziny) niż maluchy karmione mlekiem modyfikowanym (które „wstają” co trzy lub cztery godziny). Zmęczeni codziennym nocnym budzeniem rodzice często zastanawiają się, kiedy dziecko zacznie w końcu przesypiać całą noc bez przerw.

Badania nad snem niemowląt pokazują, że w wieku około sześciu miesięcy dzieci zaczynają powoli łączyć nocne okresy snu w jedną całość. To jeszcze nie oznacza, że większość półrocznych dzieci pozwoli rodzicom na zrealizowanie zalecanych dla nich od siedmiu do dziewięciu godzin nieprzerwanego snu, jednak stopniowo nawyki dziecka będą zmierzać w tym kierunku.

W jednym z badań stwierdzono, że ponad 60 proc. niemowląt w wieku sześciu miesięcy przesypia w nocy co najmniej sześć godzin. W przypadku dzieci w wieku 12 miesięcy ten odsetek był o 10 proc. wyższy. Między szóstym i dwunastym miesiącem znacząco wzrósł również odsetek maluchów, które spały w nocy bez przerw przez przynajmniej osiem godzin (z 43 proc. na 57 proc.).

Wraz z wiekiem dzieci odsetek tych przesypiających noc bez wybudzania się dalej rośnie.

Rozmiar żołądka noworodka jest na tyle mały, że dostarczenie mu wystarczającej ilości pożywienia wymaga bardzo częstego przystawiania do piersi (lub podawania mleka butelką). W pierwszym miesiącu życia na skutek karmienia rozmiar żołądka dziecka bardzo szybko rośnie:

• w pierwszej dobie po urodzeniu żołądek noworodka ma od pięciu do siedmiu ml (objętość jednej łyżeczki),
• u dziecka w wieku od trzech do pięciu dni żołądek ma objętość 22-27 ml (prawie dwóch łyżek),
• noworodek w dziesiątym lub dwunastym dniu życia ma żołądek, który pomieści 60-85 ml (od czterech do ośmiu łyżek).

Ze względu na mały rozmiar żołądka, w pierwszym tygodniu życia noworodek może bardzo często dawać sygnały, że potrzebuje pokarmu – nawet co godzinę. Zalecane jest karmienie dziecka „na żądanie”, czyli zawsze, gdy pokazują się u niego oznaki głodu, takie jak niepokój, ssanie piąstki lub paluszków, przekręcanie główki i otwieranie buzi, płacz.

Mała objętość żołądka u noworodka powoduje, że karmienie dziecka w ciągu dnia nie wystarcza, by w pełni zaspokoić jego potrzeby żywieniowe. Dziecko może wielokrotnie budzić się w nocy i „żądać” przystawienia do piersi lub podania mleka.

W kolejnych dniach i miesiącach życia po urodzeniu żołądek dalej zwiększa swój rozmiar i maluch może jednorazowo pobierać więcej mleka. Nadal jednak wymaga karmienia 8-12 razy dziennie, czyli co dwie lub trzy godziny. Oznacza to z reguły dla rodziców wiele nieprzespanych nocy, przerywanych płaczem niemowlaka sygnalizującego swoje potrzeby.

Co jednak zrobić, gdy dziecko nie budzi się w nocy? Czy wybudzać noworodka do karmienia?

Budzenie dziecka na karmienie może rodzicom wydawać się niezbyt dobrym pomysłem, jednak w praktyce takie postępowanie może sprawdzać się u noworodków w pierwszych tygodniach życia z kilku powodów:

• częste karmienie noworodka piersią wspomaga produkcję mleka,
• płacz jest późnym sygnałem głodu; jeśli wybudzisz dziecko w nocy do karmienia piersią (lub podania mleka z butelki), zanim dojdzie to tego etapu, zmniejszy się prawdopodobieństwo, że będziesz musiała uspokajać zdenerwowanego malucha; karmienie dziecka, które nie jest jeszcze w późnym stadium głodu, przebiega z reguły dużo spokojniej, dzięki czemu łatwiej o prawidłową technikę przystawiania do piersi.

Jest to zależne od masy ciała noworodka i jego stanu zdrowia. Ogólne zalecenia mówią o tym, by budzić noworodka na karmienie przynajmniej przez pierwsze dwa tygodnie życia lub do czasu, gdy maluch osiągnie urodzeniową masę ciała (czyli odzyska masę ciała, którą zazwyczaj traci w pierwszych dniach życia). Noworodka wybudza się wtedy, gdy nadal śpi po czterech godzinach od rozpoczęcia poprzedniego karmienia.

Niemowlaka w drugim miesiącu życia z reguły nie trzeba już budzić na karmienie. Rekomendowane postępowanie może być inne u wcześniaków oraz u dzieci z nieprawidłowymi przyrostami masy ciała. W takich sytuacjach o indywidualną poradę dotyczącą kwestii budzenia dziecka w celu podania jedzenia warto poprosić pediatrę.

Bibliografia:

1. National Health Service (2018) Helping your baby to sleep.
2. Nemours Foundation (2019) Sleep and Your Newborn, KidsHealth.
3. Suni E. (2020) How Much Sleep Do Babies and Kids Need? SleepFoundation.org.
4. Pennestri M.-H., Laganiere C., Bouvette-Turcot A.-A. i wsp. (2018) Uninterrupted Infant Sleep, Development, and Maternal Mood, Pediatrics, 142(6): e10174330.
5. Mayo Clinic (2020) Should I wake my newborn for feedings?.