Jak rozpoznać, czy odeszły wody płodowe?

Wody płodowe są odpowiedzialne za transport i wymianę substancji odżywczych między matką a dzieckiem. Niczym poduszka otulają rozwijający się płód i chronią go przed wszystkimi zagrożeniami świata zewnętrznego. Najważniejsze są:

• ochrona przed urazami, wysychaniem i wahaniami temperatury – dzięki wodom płodowym maleństwo jest bezpieczne bez względu na to, w jakich wydarzeniach bierze udział jego mama;
•  ochrona przed drobnoustrojami – płyn owodniowy zawiera składniki zwalczające bakterie i wirusy znajdujące się w pochwie, stanowiąc w ten sposób barierę ochronną dla maleństwa;
• wspieranie rozwoju płuc – wody płodowe nawilżają płuca, co sprzyja ich dojrzewaniu. Dziecko trenuje też wdechy i wydechy, czyli uczy się najważniejszej czynności, jaka będzie mu potrzebna po narodzinach;
• wspieranie rozwój układu moczowego – połykanie wód płodowych to także testowanie układu moczowego;
• odżywianie – wody płodowe pomagają w wymianie substancji odżywczych pomiędzy tobą a płodem.

Pęcherz płodowy, który chroni zarodek i wody płodowe, zamyka się mniej więcej po miesiącu od zapłodnienia. Składa się on z dwóch warstw: od wewnątrz jest błona płodowa zwana owodnią, a od zewnątrz kosmówka. Komórki zewnętrzne owodni wydzielają wody płodowe, których ilość zmienia się w trakcie ciąży.

W 9. tygodniu wynosi od 5 do 10 ml i rośnie do ok. 36. tygodnia, potem nieco maleje, by przed porodem wynieść ok. 1 litra. Zarówno zbyt mała, jak i zbyt duża ilość wód płodowych nie jest korzystna dla dziecka. Jeśli pod koniec ciąży wód jest zbyt mało, może dość do niedotlenienia i małej masy urodzeniowej dziecka. Kiedy wód jest zbyt dużo, dziecko może urodzić się z wadami nerek czy serca, a u mamy może wystąpić cukrzyca ciążowa.

Skład wód płodowych zmienia się w zależności od etapu ciąży. Najważniejsze są:

• albuminy (białka obecne w osoczu krwi),
• tłuszcze,
• sole organiczne i nieorganiczne,
• hormony,
• enzymy,

W późniejszych tygodniach ciąży pojawiają się większe ilości komórek nabłonka, a pod koniec ciąży maź i meszek, który pokrywa skórę maluszka.

Skład wód płodowych świadczy o stanie zdrowia mamy i dziecka, a kolor i zapach o tym, czy nie rozwija się infekcja. Wody płodowe wymieniają się co dwie godziny, dlatego zawsze są świeże. Te zdrowe są bezbarwne i bezzapachowe.

W jaki sposób odchodzą wody płodowe?

Wody płodowe zaczynają odchodzić, kiedy dojdzie do pęknięcia pęcherza płodowego. Może do tego dojść już na początku porodu albo w jego trakcie, kiedy skurcze nasilają się. Dla dziecka najlepiej jest, kiedy wody płodowe odchodzą jak najpóźniej, np. pod koniec pierwszej fazy porodu, a jeszcze przed skurczami partymi. Im dłużej dziecko znajduje się w wodach płodowych, tym dłużej jest chronione, a skurcze mniej bolesne. Po odejściu wód płodowych poród wyraźnie przyspiesza, a skurcze nabierają dynamiki.

Rozpoznanie odejścia wód płodowych jest proste. Po nogach kobiety nagle płynie strumień ciepłej wody. Zdarza się też, że wody nie odchodzą gwałtownie, a raczej powoli sączą się z ciała. Wtedy pojawiające się na bieliźnie mokre plamy można odebrać jako mocz czy śluz. Rozpoznanie wód płodowych może być problematyczne, szczególnie wtedy, kiedy do porodu jest jeszcze trochę czasu.

Kiedy pęcherz płodowy pęka i odpływają wody płodowe, można spodziewać się, że w nieodległym czasie dziecko przyjdzie na świat, ale nie znaczy to, że dojdzie do tego za kilka chwil! Czasami potrzeba nawet doby, by maluch się urodził. Wiele mam martwi się, że odejście wód płodowych może być niebezpieczne dla dziecka. W rzeczywistości nie jest tak, że cały płyn otaczający maluszka wypłynie, a tylko tyle, ile znajduje się kanale rodnym przed główką. Jego ciałko nadal jest otoczone płynem.

Zdarza się, że wody płodowe nie chcą odejść, a dziecko rodzi się w nienaruszonym pęcherzu płodowym. Mówimy o nim wtedy, że jest „w czepku urodzone”, co brane jest za dobrą wróżbę na przyszłość.

Przebicie pęcherza płodowego jest najstarszą metodą wywoływania skurczów porodowych. Amniotomię wykonuje się specjalną igłą albo tzw. kleszczami Kochera z wykorzystaniem wziernika. Zabieg ten przyspiesza akcję porodową, ale może być obarczony komplikacjami, takimi jak wypadnięcie pępowiny czy krwawienie z uszkodzonych naczyń.

Jak rozpoznać odejście wód płodowych?

Skąd wiadomo, że odeszły wody płodowe? Są ciepłe i – w przeciwieństwie do moczu – bezbarwne. Zdrowe wody płodowe nie mają zapachu, a mocz ma. Łatwo odróżnimy je także od śluzu, który jest ciągnący i znacznie gęściejszy.

W sprzedaży są specjalne testy do wykrywania płynu owodniowego, to wkładki, które zmieniają kolor pod wpływem pH powyżej 6,5. Internauci wymieniają się także poradami, by używać papierków lakmusowych, które mają barwić się na niebiesko. Ta metoda jest jednak miało miarodajna.

Bardzo łatwo zorientować się, że wody odeszły. Nie da się tego z niczym pomylić, bo ich ilość jest trudna do zignorowania. Zupełnie inaczej jest w przypadku sączenia się wód płodowych, które jest szczególnie niebezpieczne przed 36. tygodniem ciąży. Wymaga to ścisłej współpracy z lekarzem, a być może także pobytu w szpitalu.

Nieprawidłowości związane z odejściem wód płodowych

Zdrowe wody płodowe nie powinny mieć zabarwienia. Każda ich zmiana jest wskazaniem do zgłoszenia się do lekarza. Nieprawidłowe wody płodowe mają przede wszystkim zmieniony kolor i zapach.

• Wody płodowe zielone – świadczą o niedotlenieniu dziecka, silnej infekcji matki i ciąży przenoszonej, kiedy dziecko oddaje smółkę do wód płodowych. W takiej sytuacji lekarze przyspieszają poród lub podają leki.
• Wody różowe, zabarwione krwią to znak, że szyjka macicy rozwiera się, a krew pochodzi z jej naczyń krwionośnych.
• Wody płodowe żółte mogą świadczyć o konflikcie serologicznym pomiędzy matką a dzieckiem.
• Wody czerwone lub brązowe mogą świadczyć o przedwczesnym odklejeniu łożyska. Może to być groźne dla dziecka i mamy. Wody brązowe mogą też oznaczać śmierć płodu.

Lekarz sprawdza kolor wód płodowych, wykonując amnioskopię, oglądające je przez wziernik wprowadzony przez szyjkę macicy.

Infografika – Jakie obowiązują formalności po porodzie?