Badanie GBS – jak się przygotować?

Większość nosicielek paciorkowca Streptococcus agalactiae dowiaduje się o tym na kilka tygodni przed porodem, widząc dodatni wynik wymazu GBS. I bardzo dobrze, bo uzbrojeni w taką wiedzę lekarze wiedzą, jak poprowadzić poród, by dziecko było bezpieczne. To bardzo ważne, bo aż 70 proc. przypadków zakażeń noworodków w pierwszych dniach i tygodniach powodują właśnie paciorkowce pochodzące z dróg rodnych mamy. To zagrażające życiu zapalenia płuc, opon mózgowych, posocznice i wysokie gorączki, które bardzo osłabiają dziecko i utrudniają mu dobry start.

Paciorkowce typu B zamieszkują zwykle przewód pokarmowy, ale bez problemu przedostają się do pochwy i odbytu, gdzie także znajdują dobre warunki do rozmnażania się. Do czynników nosicielstwa GBS należy otyłość, dużo zakażeń obserwuje się także u pracowników ochrony zdrowia. Dorosłym i zdrowym ludziom bakterie nie zrobią krzywdy, są jednak zagrożeniem dla noworodków.

Badanie GBS to oznaczenie obecności bakterii w pochwie i odbycie. Z tych rejonów bakteria może dostać się do błon płodowych czy błony śluzowej macicy, a w trakcie porodu zainfekować jamę ustną, pępek czy organy wewnętrzne dziecka.

Badanie GBS, czyli wymaz z pochwy na obecność paciorkowców typu B przyszła mama powinna zrobić między 35. a 37. tygodniem ciąży. Badanie powinno się wykonać bez względu na to, czy dziecko ma urodzić się siłami natury czy przez cesarkę. Nie ma potrzeby wdrażać doraźnego leczenia paciorkowca, bo bakterie te odnawiają się bardzo szybko i nosiciel nie pozbędzie się już tych „lokatorów”. Istotne jest jednak, by w czasie porodu matka i dziecko pozostawały pod osłoną antybiotyku.

Wymaz z pochwy to badanie, które pomaga ocenić florę bakteryjną pochwy i sprawdzić, czy nie występują w niej zakażenia i stany zapalne. W czasie ciąży badanie to jest szczególnie ważne, gdyż infekcje intymne są niebezpieczne dla matki i dziecka na każdym etapie ciąży i w każdym jej trymestrze mogą prowadzić do przedwczesnych porodów czy poronień, a po narodzinach zagrażać zdrowiu i życiu noworodka.

Wymaz GBS przeprowadza się, by sprawdzić, czy flora bakteryjna pochwy i odbytu jest zasiedlona przez paciorkowca. Kiedy w obrazie mikroskopu będzie widać jego komórki, w czasie porodu konieczne jest podanie antybiotyków, by osłonić dziecko przed zakażeniem. Noworodek może zarazić się paciorkowcem przez zachłyśnięcie się zakażonym płynem owodniowym, bakterie mogą też dostać się do jego pępka, ust a następnie dróg oddechowych i wywołać śmiertelne choroby.

Pobieranie materiału do wymazu GBS z pochwy nie wymaga wielu przygotowań. Jednak by wynik był wiarygodny, pacjentka musi spełnić kilka warunków.

Przez trzy dni przed badaniem nie należy uprawiać seksu. Na badanie najlepiej umówić się rano. Tego dnia do mycia nie należy używać mydeł i żeli odkażających, bo środki te mogą zaburzyć florę bakteryjną pochwy. Wpływ na wynik będą miały także niektóre zażywane leki, szczególnie te odkażające drogi moczowe. Nie powinno się robić irygacji ani używać maści czy kremów. Kiedy lekarz zaleci pobranie materiału do badania z cewki moczowej, zaleca się także, by nie oddawać moczu przez co najmniej trzy godziny przed badaniem.

Podczas pobierania materiału do badania kobieta leży na fotelu ginekologicznym. Lekarz lub położna wykorzystują cieniutkie patyczki z wacikiem, tzw. wymazówki. By zebrać potrzebny materiał do badania w kierunku GBS nie ma potrzeby używać wziernika, patyczkiem pociera się ścianki przedsionka pochwy i odbytnicy. w obu przypadkach nie wkłada się patyczków zbyt głęboko.

Pobrany materiał zabezpieczany jest w probówce albo już na szkiełku, a następnie wysyłany do laboratorium. Wynik jest gotowy po kilku dniach. Bez względu na to, czy jest ujemny czy dodatni, ciężarna powinna dołączyć go do dokumentów przygotowywanych na porodówkę, bo lekarze z pewnością będą o niego pytać.

Kiedy wynik wymazu GBS będzie dodatni, to znaczy, że ciężarna jest nosicielką paciorkowca i osiedlił się on w rejonach, skąd ma łatwy dostęp do noworodka.

Kolejnym krokiem będzie wykonanie posiewu z próbki moczu, która potwierdzi wynik i jego skalę. Lekarz zleci też antybiogram, by sprawdzić, na jakie antybiotyki bakteria będzie wrażliwa, jeśli ciężarna jest uczulona na penicylinę. Właśnie penicylina jest lekiem, który w pierwszej kolejności stosowany jest do zwalczania ewentualnego zakażenia okołoporodowego. Rodząca dostaje ją dożylnie w czasie porodu. Jeśli jest uczulona na penicylinę, dobierany jest lek na podstawie wykonanego wcześniej antybiogramu. By działanie antybiotyku było skuteczne, powinien być on podany co najmniej cztery godziny przed zakończeniem porodu. Leczenie śródporodowe wprowadza się także w kilku innych sytuacjach:

• kiedy rozpoczął się poród, a posiew GBS nie został wcześniej wykonany,
• kiedy błony płodowe pękły co najmniej 18 godzin przed zgłoszeniem się do szpitala,
• jeśli przy poprzednich ciążach stwierdzono zakażenie paciorkowcem typu B,
• kiedy paciorkowcem typu B zakażone było któreś z poprzednich dzieci,
• u kobiet bez posiewu, u których wystąpi wysoka temperatura.

Po porodzie kobiety ze stwierdzonym nosicielstwem paciorkowca typu B  mama i dziecko pozostają pod obserwacją. U dziecka także prowadzi się diagnostykę w kierunku GBS.