Ciąża w pigułce – czego możesz się spodziewać? Badania i suplementacja

Przygotowując się do ciąży, pierwszym adresem dla przyszłych rodziców nie powinna być sypialnia, ale… gabinet ginekologa. To tam, co najmniej trzy miesiące przed rozpoczęciem prób poczęcia dziecka, powinno się ocenić stan zdrowia, a jeśli pojawią się problemy, zaradzić im jeszcze przed ciążą. To zalecenie dotyczy nie tylko przyszłej mamy, ale także taty! Warto zrobić morfologię z rozmazem, a przede wszystkim oznaczyć poziom hormonów tarczycy: TSH, FT3, FT4 i poziom żelaza. Lekarz z pewnością zrobi także cytologię i badanie USG. Trzeba także doprowadzić do porządku swoje uzębienie i – obowiązkowo – pożegnać się z używkami.

Lekarz prowadzący ciążę nie może być przypadkowy. Większość kobiet od lat ma jednego lekarza i ufa mu. Z pewnością podejmie się on prowadzenia ciąży pacjentki, którą już zna.

Jeśli z jakiegoś powodu jesteś zmuszona szukać nowego lekarza, najlepiej zrobić wywiad wśród znajomych, które już mają dzieci. Ważne jest, byś miała do niego zaufanie i oczywiście stosowała się do wszystkich zaleceń.

Wraz zapłodnieniem w organizmie kobiety rusza lawina zmian hormonalnych, które fundują jej nudności, wymioty, tkliwość piersi, drażliwość, zmęczenie, a nawet objawy infekcji i podwyższoną temperaturę.  Zanim pobiegniemy do lekarza, by potwierdzić swoje przypuszczenia, warto zrobić test ciążowy i oznaczyć poziom beta HCG, czyli gonadotropiny kosmówkowej.

Z pierwszej wizyty w gabinecie ginekologicznym wyjdziemy z plikiem skierowań na:

• morfologię,
• badanie ogólne moczu,
• stężenie glukozy,
• grupę krwi,
• w kierunku toksoplazmozy i VDRL (kiły).

Lekarz zaleci Ci także wykonanie badań na HIV i HCV, zmierzy ciśnienie krwi, wzrost i wagę, wykona cytologię i zleci konsultację stomatologiczną¹.

Podczas kolejnych, comiesięcznych wizyt podstawowe badania będą powtarzane, dojdą też obowiązkowe badania USG. To wykonane między 11. a 14. tygodniem ciąży pomoże określić przybliżony wiek dziecka i jego prawidłowy rozwój, kolejne badanie, między 21. a 26. tygodniem rozwieje wątpliwości dotyczące płci, a wykonane między 27. a 32. tygodniem doprecyzuje termin przybliżonego porodu. Warto pamiętać, że choć mówi się, że ciąża trwa 40 tygodni, w praktyce niewiele dzieci rodzi się w terminie.

Sprawdź zakres świadczeń profilaktycznych i działań w zakresie promocji zdrowia oraz badań diagnostycznych i konsultacji medycznych, wykonywanych u kobiet w okresie ciąży, wraz z okresami ich przeprowadzania.

SPRAWDŹ

Wiele kobiet, które przygotowują się do ciąży dostaje zalecenie od lekarza, by uzupełnić poziom witamin i minerałów. Nic dziwnego – nasza codzienna dieta nie zawsze jest odpowiednio zbilansowana. Dbajmy więc, by produkty w naszym jadłospisie były jak najmniej przetworzone i bogate w składniki odżywcze. Do tego unikajmy nadmiaru tłuszczu i  postawmy na warzywa i owoce.

Organizm w tym wyjątkowym czasie potrzebuje pożywienia o większej kaloryczności i bogatszym składzie odżywczym. Trzeba to jednak robić z umiarem, ponieważ w ciąży jemy dla dwojga, a nie za dwoje! A nadmiar kalorii czy puste kalorie w śmieciowym jedzeniu nie służą ani mamie, ani dziecku.

Ponieważ nie jesteśmy w stanie dostarczyć z pożywieniem wszystkich witamin i minerałów, z pomocą przychodzą suplementy dedykowane ciężarnym. Ich zażywanie trzeba skonsultować z lekarzem, a w przypadku suplementacji żelaza – także po oznaczeniu jego poziomu w organizmie. Uzupełnianie niedoborów w diecie jest wskazane, ponieważ mogą one skutkować zaburzeniami rozwojowymi już na etapie organogenezy. Mówi się o tzw. ”wielkiej piątce” składników kluczowych do prawidłowego rozwoju płodu. Należą do nich:

Kwas foliowy

Preparaty zawierające kwas foliowy, czyli witaminę B9, powinno się suplementować co najmniej na trzy miesiące przed zajściem w ciążę, ponieważ niedobór tego składnika w diecie może wpływać na zaburzenia we wczesnym, decydującym dla rozwoju dziecka etapie ciąży. Zakończenie kształtowania cewy nerwowej – zawiązku mózgu i rdzenia kręgowego u dziecka ma miejsce do 28. dnia ciąży – często, kiedy jeszcze kobieta nie wie, że spodziewa się dziecka! Dlatego Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje spożywanie kwasu foliowego codziennie u wszystkich zdrowych kobiet bez obciążonego wywiadu położniczego:
– w wieku prokreacyjnym 400 μg, jako uzupełnienie naturalnej, bogatej w foliany diety,
– w I trymestrze (do 12. tygodnia ciąży) stosowanie kwasu foliowego w ilości 400-800 μg,
– po 12. tygodniu i w okresie karmienia w populacji kobiet bez dodatkowych czynników ryzyka stosowanie kwasu foliowego w ilości 600-800 μg². Foliany biorą udział w procesie podziału komórek, przyczyniają się do wzrostu tkanek matczynych w czasie ciąży oraz pomagają w prawidłowej produkcji krwi.

Jod

W ciąży pierwiastek ten wspiera prawidłowy rozwój i funkcjonowanie tarczycy i układu nerwowego. Rekomenduje się suplementację jodu w ilości 150–200 µg/dobę².

Witamina D

Witamina D ma istotne znaczenie w procesie podziału komórek.  Pomaga w prawidłowym wchłanianiu i wykorzystywaniu wapnia i fosforu oraz w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Optymalna ilość witaminy D w czasie ciąży to, według najnowszych rekomendacji, od 1500 do 2000 j.m./dobę, a u kobiet o wskaźniku masy ciała (BMI, body mass index) > 30 kg/m2  do 4000 j.m./dobę².

DHA (kwas dokozaheksaenowy)

Wielonienasycony kwas tłuszczowy z rodziny omega-3 przyczynia się do utrzymania prawidłowego widzenia i funkcjonowania mózgu^*, spożywany w czasie ciąży wspomaga prawidłowy rozwój mózgu i oczu u płodu i niemowląt karmionych piersią^**. Zapotrzebowanie na DHA wzrasta w III trymestrze i podczas karmienia piersią. Zalecana suplementacja to co najmniej 200 mg DHA dziennie, a jeśli jemy mało ryb, odpowiednio więcej. Duże ilości DHA podaje się kobietom z zagrożeniem przedwczesnego porodu – 1000 mg².

Żelazo

Pierwiastek ten uważa się za niezbędny do życia, ponieważ pomaga w prawidłowej produkcji czerwonych krwinek i hemoglobiny oraz transporcie tlenu w organizmie. Prawidłowy poziom żelaza ma także znaczenie w procesie podziału komórek i pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego. Wg aktualnych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników nie zaleca się rutynowej suplementacji u wszystkich kobiet w ciąży, decyzję o jej wdrożeniu podejmuje lekarz po ocenie wyników badań krwi. Wskazaniem do suplementacji w ciąży jest stężenie hemoglobiny poniżej 11 g/dl oraz obniżony poziom ferrytyny poniżej 60 µg/l.  Najnowsze badania pokazują, że nie tylko niedobór, ale również nadmiar żelaza może mieć niekorzystny wpływ na ciążę².

Cholina

Choć cholina nie zalicza się do „wielkiej piątki”, badania potwierdzają, że prawidłowy poziom tego składnika w organizmie pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu wątroby, przyczynia się do utrzymania prawidłowego metabolizmu tłuszczów oraz homocysteiny. Prawidłowy poziom homocysteiny ma wpływ na prawidłowy przebieg ciąży.

Asortyment suplementów diety dla kobiet w ciąży, karmiących i planujących ciążę jest ogromny. Choć preparaty te nie mają na celu zastąpienia zdrowej diety, pomagają niedoborom żywieniowym poprzez uzupełnienie składników, które w czasie ciąży mają kluczowe znaczenie. Sięgając po suplementy, warto zwracać uwagę na ich jakość, zawartość substancji dodatkowych.

Istotność clean label w suplementach diety dla kobiet w ciąży

Idea clean label, czyli „czystej etykiety”, polega przede wszystkim na poprawie jakości żywności, w tym suplementów diety. Daje gwarancję przejrzystości co do substancji dodatkowych zawartych w produkcie. Jej celem jest dążenie do maksymalnego ograniczenia stosowania w preparatach substancji mocno syntetycznych, jak np. barwniki czy konserwanty. Preparaty wpisujące się w nurt czystej etykiety charakteryzują się możliwie najprostszym składem. W produktach Pueria Uno (planowanie do 12. tygodnia ciąży) i Pueria Duo (od 13. tygodnia do końca karmienia piersią) znajdziemy składniki tj.: kwas foliowy (w tym w aktywnej  postaci L-metylofolianu wapnia), witaminę D, jod, DHA w naturalnej formie trójglicerydowej, cholinę. Pueria Uno została dodatkowo wzbogacona o aktywną formę witaminy B6 i B12. Produkty Pueria nie zawierają żelaza, które zaleca się w konkretnych przypadkach zgodnie z zaleceniami PTGiP².

Co ważne, w nurcie tzw. „czystej etykiety” preparaty Pueria pozbawione są substancji wypełniających, barwników i konserwantów, mają też pozytywną opinię Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników³.

Przypisy:

^{*Korzystne działanie występuje w przypadku spożywania 250 mg DHA dziennie.
**Korzystne działanie występuje w przypadku spożywania 200 mg DHA dziennie ponad zalecane dzienne spożycie 250 mg kwasów tłuszczowych omega-3 dla dorosłych.}

Infografika: Benefity dla rodziców po urodzeniu dziecka