Co się dzieje, gdy dziecko jest przebodźcowane?

W każdej chwili swojego życia jesteśmy poddawani działaniu różnego rodzaju bodźców mających wpływ na układ nerwowy, zmysły i emocje. Problem z nadmiarem tych bodźców dotyczy wszystkich ludzi, w mniejszym lub większym stopniu. Także dzieci, których układ nerwowy dopiero przystosowuje się do dynamicznej rzeczywistości. Przebodźcowanie to stan, w którym dziecko jest przeciążone tym, co dzieje się dookoła niego. 

Przestymulowane dziecko jest: 

• płaczliwe,
• rozdrażnione,
• pobudzone,
• niespokojne,
• przewrażliwione,
• smutne,
• niegrzeczne.

Przebodźcowane maluchy często nie słuchają rodziców i się buntują. O ile niemowlę nie potrafi wprost powiedzieć, co czuje i co mu przeszkadza, to starsze dziecko warto pytać o jego uczucia i emocje. Natłok negatywnych emocji może przyczynić się do zaburzeń snu i pogorszenia apetytu. Dzieci są rozkojarzone i nie potrafią skupić się na wykonywanej czynności. Przebodźcowanie objawia się problemami emocjonalnymi i trudnościami w nawiązywaniu nowych relacji. 

Jak sprawdzić, czy dziecko jest przebodźcowane?

Doświadczeni rodzice zazwyczaj widzą, kiedy rzeczywistość przytłacza dziecko. Jak mówi psycholog Paulina Pawlak:  – Najłatwiej przyjrzeć się emocjom. Dziecko czujące dyskomfort stara się nam to zakomunikować, w zależności od wieku – wprost lub nie. Dzieci przebodźcowane są bardziej drażliwe, płaczliwe, częściej się złoszczą. Dzieci przestymulowane głośnością mogą zakrywać uszy, przestymulowane obecnością ludzi– uciekają i potrzebują samotności. Zaniepokoić powinny także zupełnie odwrotne reakcje, czyli pewnego rodzaju „zahipnotyzowanie”, które często możemy dostrzec u małych dzieci siedzących przed telewizorem. Jednak najbardziej rzetelny sposób sprawdzenia, czy dziecko jest przebodźcowane, to wizyta u specjalisty, najlepiej u psychologa dziecięcego.

Jak się zachowuje przestymulowane dziecko?

Natłok bodźców powoduje zaburzenia snu – zarówno u niemowląt, jak i u starszych dzieci. Niedobór snu, niezwykle ważnego w życiu każdego malucha, sprawia, że dziecko staje się niespokojne, rozdrażnione i nerwowe. Niemowlę kręci główką, pręży się i płacze, zaciska piąstki i pozostaje przez chwilę w bezruchu. Pojawiają się wypieki na twarzy, a niekiedy i stan podgorączkowy. Kumulacja negatywnych emocji sprawia, że przebodźcowane dziecko nie potrafi skoncentrować się na jednej czynności i chce wykonywać kilka jednocześnie. Przestymulowane maluchy płaczą, krzyczą i są nadpobudliwe.

Stymulacja małego dziecka jest istotna do jego prawidłowego rozwoju. Jednak dostarczanie zbyt wielu wrażeń, dostęp do zbyt wielu zabawek, hałas, głośne dźwięki czy tłum ludzi mogą mieć negatywny wpływ na układ nerwowy dziecka. 

– Dzisiejszy świat dostarcza niesamowicie wielu bodźców, dużo więcej niż jeszcze kilkadziesiąt lat temu. Rozwój technologii zdecydowanie przewyższył ewolucję naszej ludzkiej biologii, zatem przebodźcowanie zdarza się dziś nagminnie. Coś, co dla dorosłego nie wydaje się męczące (np. oglądanie telewizji), dla mózgu dziecka, który dopiero się rozwija, jest niesamowicie stymulujące, niestety w tym negatywnym sensie – dodaje Paulina Pawlak. 

Nadmiar emocji sprawia, że dzieci stają się poddenerwowane i niesforne. Na przebodźcowanie dziecka wpływa zbyt długie lub zbyt intensywne przebywanie w towarzystwie, zbyt duża ilość ruchliwych obrazów, głośnych dźwięków czy zapachów. Istotną rolę odgrywa nowa technologia – telewizja, laptop, komputer, telefon komórkowy. 

Co zrobić, gdy dziecko jest przebodźcowane?

Przebodźcowanie, czyli stan, który często spowodowany jest nadmiarem wrażeń lub emocji, ma negatywny wpływ na zachowanie i odczucia dziecka. Co zrobić, gdy dziecko jest przebodźcowane? Jeśli ma dostęp do zbyt dużej ilości kolorowych, grających i świecących zabawek, należy znacznie je ograniczyć. W trosce o optymalny rozwój dziecka należy zrównoważyć stymulację i starać się stworzyć bezpieczne i spokojne środowisko. Warto odciąć je od nadmiaru bodźców, tj. telewizora, komputera czy głośnej muzyki. 

W trudnych i nerwowych momentach można przytulić malucha i zabrać tam, gdzie jest cicho. Świetnym sposobem na walkę z przebodźcowaniem jest przebywanie na łonie natury, spędzanie czasu na świeżym powietrzu. Należy pamiętać, że każde dziecko jest inne, jedno odpoczywa podczas aktywności fizycznej, drugie – czytając książkę. 

Kluczową rolę odgrywa obserwacja i baczne przyglądanie się zainteresowaniom dziecka. Zmuszanie i wywieranie presji przyniesie skutek odwrotny od oczekiwanego. Warto ustalić plan dnia, który zapewni spokój i bezpieczeństwo. Jeśli dziecko wciąż wysyła sygnały świadczące o przebodźcowaniu, należy skonsultować się z psychologiem dziecięcym.